De geheimen van emotionele manipulatie

We manipuleren wat af in ons dagelijks leven

“Je bent een schat als je dat voor me wilt doen.”

“Het is zo gebeurt.”

“Doe nou niet zo moeilijk.”

We manipuleren anderen, maar worden ook allemaal wel eens gemanipuleerd om iets te doen waar we geen zin in hebben. De een is gevoelig voor complimenten en een ander komt in actie omdat hij zich anders schuldig voelt. Je kunt het zien als een spel, maar soms wordt het spelletje vervelend, omdat iemand het gemeen gaat spelen. Dan is het handig dat je weet wat de manipulator zo machtig maakt.

We ontwikkelen op jonge leeftijd strategieën om onze zin te krijgen;

Mokken, drammen, extra lief zijn of juist driftig worden. Daarnaast zijn onze ouders een voorbeeld hoe ze iets voor elkaar kregen. Eenmaal volwassen wordt er van ons verwacht dat we onze wensen netjes communiceren, maar wanneer we geen macht hebben of als iemand niet gelijk doet wat we willen, vallen we vaak terug in onze oude strategieën.

Wat betekent manipuleren?

Manipulatie is gedrag waarbij iemand op een indirecte manier iets van je gedaan krijgt. Het is erop gericht om je, zonder een open en directe communicatie, te beïnvloeden. Je krijgt geen eerlijke kans om te besluiten iets wel of niet te doen. Dat getuigt van weinig respect voor jouw grenzen en wensen. De manipulator richt zich bijvoorbeeld op schuldgevoel, angst voor kritiek of afwijzing. Om dat je je niet schuldig wilt voelen of afgewezen wilt worden, stem je in met iets wat je eigenlijk niet wilt.

John vindt het vervelend dat zijn vrouw hem niet genoeg aandacht geeft. Hij verwijt haar dat ze alleen maar met zichzelf bezig is. Gelijk voelt ze zich schuldig en geeft hem vervolgens extra aandacht. Maar het is aandacht met een zwart randje, want ze geeft het vanuit schuldgevoel en niet vanuit liefde. John had dit kunnen voorkomen door te zeggen dat hij het contact met haar mist en behoefte aan aandacht heeft. Dat vraagt van hem een kwetsbare opstelling. Door te manipuleren hoeft hij zijn gevoeligheid niet te laten zien.

Anderen manipuleren door middel van een charmeoffensief. Ze geven zoveel waardering en complimenten dat je je dankbaar voelt en vervolgens graag iets terug wilt doen, zonder erbij stil te staan of je het verzoek, wat tussen neus en lippen is gesteld, wel wilt doen. Een belangrijk kenmerk van manipulatie is, dat je achteraf het gevoel hebt dat je er ingeluisd bent. Dat gevoel is een reactie op de misleidde manier waarop je bent beïnvloed.

WAT ZIJN DE GEHEIMEN VAN HET MANIPULATIESPEL?

We laten ons manipuleren omdat we leven met irreële veronderstellingen:

We denken dat we ons, voor de keuzes die we maken, moeten rechtvaardigen
Wanneer je eraan twijfelt of je zelf mag bepalen wat je doet, denkt en voelt, ben je overgeleverd aan de mening van anderen. In plaats van sturing te geven aan je eigen leven, word je doen en laten bepaald door verplichtingen, verwachtingen van anderen en hun normen en waarden.

Paul geniet ervan om in het weekend uren de krant te lezen. Op een gegeven moment zegt zijn partner, die net terugkomt van een uur hardlopen, of het niet tijd wordt dat hij zijn handen uit de mouwen steekt. Ze vindt dat hij zit te lummelen. Paul wil niet dat iemand denkt dat hij een nietsnut is. Hij staat gelijk op, voelt zich slecht over zijn gedrag, excuseert zich en vraagt wat er moet gebeuren.

We denken dat we ons moeten verdedigen als we kritiek krijgen.
Kritiek krijgen is nooit leuk, maar kritiek wordt gereedschap voor een manipulator als je alles goed wilt doen in de ogen van anderen, je aan een idealistisch beeld van jezelf wilt voldoen of als je vindt dat iedereen je aardig moet vinden. Wanneer je jezelf niet accepteert met al je beperkingen, ben je voer voor manipulatoren.

Els vindt dat ze altijd liefhebbend moet zijn naar haar medemens, ook als mensen vervelend tegen haar doen. Haar opvatting is; wie goed doet, goed ontmoet. Maar ze kan er niet aan ontkomen dat ze zich ergert aan bepaalde collega’s die het werk niet zo nauw nemen en daardoor in de problemen komen bij een deadline. Wanneer ze haar kritiek geven dat ze niet zo hulpvaardig is, staat Els gelijk klaar om hen uit de brand te helpen en verdedigt ze zich door te zeggen dat ze te veel in beslag werd genomen door iets anders.

We denken dat we moeten voldoen aan de verwachtingen van anderen.
Schuldgevoelens ontstaan vaak in de kindertijd door verwachtingen van ouders. Ouders verwachten bijvoorbeeld dat hun kinderen aardig, gehoorzaam, behulpzaam of eerlijk zijn. Wanneer een kind hier niet aan voldoet kan een ouder teleurgesteld of boos reageren. Omdat kinderen afhankelijk zijn van liefde en aandacht van de ouders, zal het zich schuldig voelen. Daardoor kan het al jong besluiten om zich geheel te richten op de verwachtingen van anderen, omdat het er dan verzekerd van is dat mensen van hem houden of hem mogen. Deze opvatting blijft in het volwassen leven vaak onbewust standhouden.

Jeannet is een deskundige advocaat. Ze werkt hard, neemt het werk mee naar huis en ook in het weekend neemt het werk haar tijd in beslag. Ze weet niet anders dan dat het leven uit presteren en hard werken bestaat. Het wordt van haar verwacht en iedereen in haar omgeving leeft op dezelfde manier. Tijdens een vakantie in Australië ontdekt ze dat mensen daar veel meer werken om te genieten van het leven en realiseert ze zich dat het een keuze is hoe je wilt leven en werken.

We denken dat we de problemen van anderen moet oplossen.
Sommige mensen zijn opgegroeid met een groot gevoel van verantwoordelijkheid voor het welzijn van anderen. Wellicht waren de ouders sociaal betrokken, speelden religieuze normen en waarden een grote rol of kregen ze als oudste kind de verantwoordelijk voor jongere broertjes en zusje. Het niet voldoen aan deze verwachtingen zou hen in de kindertijd op forse kritiek en afwijzing komen te staan. Ook al ben je nu niet meer afhankelijk van de goedkeuring van je ouders, de veronderstelling dat jij verantwoordelijk bent voor anderen is blijven bestaan. Dus als mensen je daarop aanspreken, sta je al in de startblokken om anderen te helpen.

We vinden dat we geen fouten mogen maken.
In onze westerse cultuur en ons schoolsysteem gaat het erom dat je goed presteert en competitief bent ingesteld. Er is weinig ruimte voor het maken van fouten, laat staan ruimte voor wie je bent en wat je voelt. Wanneer je in een gezin bent opgegroeid waar je alleen waardering kreeg om je schoolprestaties, zul je al jong de conclusie hebben getrokken dat het niet gaat om wie je bent maar om wat je kunt. Een fout maken voelt dan als een persoonlijk falen, want dat heb je met elkaar verbonden.

We denken dat we aardig gevonden moeten worden.
Een primair menselijke behoefte is de behoefte om ergens bij te horen en opgenomen te worden in een groep. Sommige mensen hebben deze behoefte door vervelende jeugdervaringen afgezworen. Zij gaan hun eigen gang en zijn niet gevoelig voor deze manipulatiestrategie. Wanneer je, door jouw geschiedenis, weinig zelfvertrouwen hebt dat je wordt opgenomen en geaccepteerd in een groep, zul je je best doen om door iedereen aardig gevonden te worden.

We denken dat we geen ‘nee’ mogen zeggen.
‘Nee’ zeggen tegen een verzoek van iemand is nooit leuk, want niemand vindt het fijn om een afwijzing te krijgen. De reden waarom zoveel mensen moeite hebben om ‘nee’ te zeggen is omdat hier verschillende irreële veronderstellingen een rol spelen: het idee dat je je keuzes moet rechtvaardigen, dat je verantwoordelijk bent voor anderen en dat je aardig gevonden wilt worden. Deze opvattingen maken het moeilijk om jezelf te begrenzen. Daarnaast speelt angst voor onenigheid of het risico dat iemand boos wordt, ook een grote rol. Wil je koste wat kost de harmonie bewaren? Dan ben je in dit geval voer voor manipulatoren.

WIL JE VOORKOMEN DAT JE WORDT GEMANIPULEERD?

Het is belangrijk dat je gaat beseffen dat je gemanipuleerd wordt. Veel mensen beseffen dat niet. Ze begrijpen niet goed wat er gebeurt. Wellicht word je boos, maar een volgende keer kan het weer gebeuren en ga je denken dat er geen eerlijke mensen meer bestaan. Daarom is het belangrijk dat je bewust wordt waardoor jij manipuleerbaar bent.

Lees meer over manipulatiegedrag in het artikel;

Wanneer ben jij manipuleerbaar?

Daarnaast is het belangrijk te beseffen dat er een aantal assertieve rechten zijn, waardoor je weerbaar wordt voor manipulatie. Vraag de checklist aan:

Wil je eerst gratis kennismaken?