Wat is emotionele verwaarlozing?
Kinderen raken emotioneel verwaarloosd wanneer ze onvoldoende emotionele zorg, betrokkenheid, steun en liefde ontvangen van hun ouders.
Emotionele mis-handeling is wat een ouder een kind aandoet. Dit hoeft niet altijd fysiek geweld te zijn. Het kan zich uiten in het maken van verwijten, het veroordelen of belachelijk maken van het kind, uitschelden, dreigen met verlating of het kind vernederen. Kinderen die emotioneel mishandeld zijn, kunnen later te maken krijgen met angstaanvallen, depressies en een negatief zelfbeeld.
Bij emotionele verwaarlozing gaat het om wat ouders nalaten. De grens tussen verwaarlozing en mishandeling is niet altijd duidelijk; verwaarlozing kan overgaan in mishandeling, en andersom. Verwaarlozing ontstaat vaak onbewust, uit onwetendheid of overbelasting. Het betekent niet per se dat je ouders niet van je hielden. Misschien hebben zij zelf geen liefde ontvangen of waren ze zich niet bewust van wat goed ouderschap inhoudt.
Vroege emotionele verwaarlozing kan diep ingrijpende gevolgen hebben. Het kan ertoe leiden dat een kind het contact met zijn of haar lichaam verliest en mentaal en emotioneel ‘afwezig’ raakt (dissociatie). Hierdoor raakt het kind het contact met zijn of haar gevoelens kwijt en ontstaat er een staat van ‘overleven’ in plaats van werkelijk leven.
De effecten van emotionele verwaarlozing op latere leeftijd
Een kind dat niet de erkenning en waardering heeft ontvangen die nodig was om een positief zelfbeeld te ontwikkelen, zal vaak met een negatief zelfbeeld opgroeien.
Als je als kind te weinig steun kreeg bij het overwinnen van problemen of bij dagelijkse uitdagingen, kun je daar later twee kanten mee opgaan:
- Je vermijdt uitdagingen, voelt je snel onzeker en geeft snel op.
- Of je bent extreem zelfstandig geworden, lost alles zelf op, vraagt nooit om hulp – terwijl je dat wél nodig hebt.
Wanneer ouders geen aandacht hadden voor jouw emotionele behoeften, of deze ontkenden, negeerden of belachelijk maakten, kun je later moeite hebben om je eigen behoeften te herkennen, erkennen en uit te spreken. Je neemt je eigen behoeften niet serieus of bent er volledig van afgesloten. Hoe kun je voor je behoeften opkomen als je nooit hebt geleerd dat het normaal is om die te hebben?
Zonder het kunnen uiten van emotionele behoeften wordt het moeilijk om echte intimiteit te ervaren in een relatie. Op het moment dat je je behoeften probeert te uiten, kun je worden overspoeld door het oude kindgevoel dat je geen recht hebt op wat je vraagt. Hierdoor wordt vaak de angst voor verlating geactiveerd.
Als je moeder emotioneel niet beschikbaar was, heb je als kind waarschijnlijk van alles geprobeerd om haar aandacht te krijgen. Misschien ging je haar pleasen, vrolijk maken of voor haar zorgen. Dit kan een patroon zijn geworden dat je ook als volwassene herhaalt, waardoor je jezelf uitput en weinig terugkrijgt.
Wanneer je geen voorbeeld hebt gehad van een liefdevolle relatie, is het moeilijk om die in je volwassen leven te vormen. Afhankelijk van je hechtingsstijl:
- Trek je je terug en vermijd je verbinding.
- Of klamp je je juist vast aan je partner en zoek je voortdurend bevestiging en geruststelling. Je wilt het liefst versmelten met je partner om alsnog de symbiotische verbinding te ervaren, die je als kind gemist hebt.
Beide manieren leiden niet tot een evenwichtige, volwassen relatie. Bij een gebrek aan verbinding of door je vast te klampen, zullen partners moeite hebben om te blijven.
Als je je in je gezin nooit echt geliefd of verbonden hebt gevoeld, of als iedereen zijn eigen weg ging, kun je later een diep gevoel van eenzaamheid ervaren. Dit kan zo vertrouwd voelen, dat je je normaal gesproken buitengesloten voelt en het idee hebt dat geluk alleen voor anderen is weggelegd. In relaties kun je de emotionele (of fysieke) afwezigheid van je partner als normaal ervaren, simpelweg omdat je dat gewend bent. Dit machteloze gevoel kan leiden tot depressie of verslaving.
Wanneer je ouders je emoties niet weerspiegelden of je geen taal gaven om gevoelens te begrijpen, kun je emotioneel ‘onhandig’ of ‘onbekwaam’ zijn geworden. Je herkent je emoties nauwelijks, laat staan dat je ze kunt benoemen of uiten. Dit kan ertoe leiden dat je overweldigd wordt door emoties, of dat je je juist leeg voelt en alleen vanuit je verstand leeft.
Herstellen van emotionele verwaarlozing
Het eerste herstelpunt is het herkennen en erkennen van de emotionele verwaarlozing of mishandeling. Dit betekent onder ogen zien dat je ouders je niet konden geven wat je nodig had. Het gaat er niet om hen de schuld te geven, maar om het erkennen van jouw pijn en het gemis dat je hebt ervaren.
Dit is niet eenvoudig, vooral niet als je (onbewust) voor je moeder bent gaan zorgen om een gevoel van verbondenheid te behouden. Ook kan dit inzicht worden geblokkeerd als je een diepgeworteld gevoel van afwijzing hebt geïnternaliseerd en de schuld bij jezelf zoekt. Het innerlijke kind blijft proberen ‘het goed te maken’, hopend dat je alsnog gezien wordt als je maar genoeg geeft of je best doet. Dit noemen we valse hoop – de illusie dat je alsnog kunt krijgen wat je vroeger nodig had.
Herstellen betekent ook:
- Toelaten dat je gevoelens van verdriet, woede, angst, eenzaamheid en schaamte er mogen zijn.
- Deze emoties kunnen delen met iemand die je ziet en bevestigt.
Liefde leren ontvangen
Het is een uitdaging om liefde, geborgenheid en steun te durven ontvangen. Toch is het essentieel. Dit kan via een partner, vriend(in), collega, therapeut of mentor. Zoek iemand bij wie je je veilig voelt, of sluit je aan bij een groep waarin je leert om emotionele nabijheid te ervaren zonder dat je daar iets voor hoeft te doen of te ‘verdienen’. Denk aan een cursus of opleiding waarin je wordt vastgehouden – letterlijk en figuurlijk – zonder seksuele of prestatiegerichte verwachtingen.
De grote uitdaging in relaties
In intieme relaties herhalen we vaak onbewust de patronen uit onze kindertijd, juist omdat liefde zo verbonden is met onze vroegste ervaringen van (on)veiligheid. De leegte of angst uit het verleden kan leiden tot vermijding of juist claimend gedrag.
Je partner is echter niet je ouder. Hij of zij kan jouw gemis uit de kindertijd niet inlossen, hoe graag je dat ook zou willen. Dat is pijnlijk, maar belangrijk om te beseffen. Wat je ouders niet hebben gegeven, kan niemand volledig goedmaken.
Wat wél kan, is dat jij jezelf leert geven wat je vroeger gemist hebt.
Ontwikkel een liefdevolle innerlijke ouder in jezelf. Je hebt waarschijnlijk de stem van je ouders geïnternaliseerd – vaak in de vorm van zelfkritiek. Je kunt nu bewust een nieuwe stem ontwikkelen, die mild is en steun biedt aan jouw innerlijke kind.
Als je vroeger voor je ouders hebt gezorgd, beschik je over liefdevolle vaardigheden. Gebruik deze nu voor jezelf. Je zult verrast zijn door het effect.
Onvervulde behoeften op een volwassen manier vervullen
Je bent geen kind meer, ook al zijn je kinderlijke behoeften niet vervuld. Dat is een pijnlijk besef, maar het opent ook de deur naar nieuwe mogelijkheden.
Je kunt nu op volwassen wijze leren je behoeften te vervullen:
- Behoefte aan verbinding: Zoek mensen op met gedeelde interesses, bijvoorbeeld via hobby’s, cursussen of sportactiviteiten. Er bestaan vriendschapsplatforms waar je samen kunt eten of naar de film kunt gaan.
- Behoefte aan hechting: Ga op zoek naar relaties waarin je je kwetsbaarheid mag tonen, waarin je niet groter of kleiner hoeft te zijn dan je bent. In mijn opleiding Emotioneel Meesterschap werk je in een kleine groep waarin je op een persoonlijk niveau verbinding maakt en steun ontvangt.
Er is geen snelle oplossing.
De gevolgen van emotionele verwaarlozing en mishandeling zijn diepgaand. Angst, onzekerheid en wantrouwen blijven vaak lange tijd je metgezellen. Maar als je bereid bent deze reis aan te gaan, zul je steeds meer ervaren dat je erbij hoort, dat je waardevol bent en dat je mag vertrouwen op jezelf én op anderen.
Het gemis aan steun in je kindertijd heeft geleid tot een gebrek aan zelfvertrouwen. Je mag jezelf toestemming geven om hulp te vragen. Zoek steun bij mensen die je vertrouwt, zodat je gesteund wordt in je uitdagingen en in het durven zijn wie je werkelijk bent.
Je kunt leren omgaan met jezelf en met anderen op een diepere, meer verbonden manier — met open hart, in kwetsbaarheid en met vertrouwen.
Het is mogelijk om het emotioneel verwaarloosde kind in jezelf te helen. Je kunt leren een liefdevolle, aanwezige volwassene te zijn — voor jezelf én voor anderen.
Heb je behoefte aan begeleiding, dan help ik, Marja Postema je graag d.m.v. individuele coaching of de opleiding Emotioneel Meesterschap
Tijdens de coaching maak ik gebruik van de Identiteitsgerichte Psychotrauma therapie. Het is een methode waarin je als volwassene contact maakt met de kindervaring, zonder daarin overweldigd te raken. Je blijft in de waarnemende volwassen positie en doorleeft tegelijkertijd het innerlijke proces.
Neem contact op via het contactformulier dan gaan we kijken wat voor jou de beste aanpak is.
OPLEIDING EMOTIONEEL MEESTERSCHAP
Deze diepgaande opleiding is een boeiende ontdekkingsreis naar de kern van je patronen, gebaseerd op de nieuwste inzichten in emotionele gezondheid, biografisch werken, innerlijk kind werk, karakterstructuren en traumawerk.
Met het bijbehorende boek ‘Emoties, wat moet ik ermee?’ krijg je waardevolle inzichten en handvatten voor jezelf en eventueel om cliënten te ondersteunen in hun emotionele reis.
Met een ideale groepsgrootte van maximaal negen deelnemers creëren we een veilige leeromgeving. In de opleidingsgroep steunen deelnemers elkaar. Je krijgt ruimte om je proces – met alle obstakels én overwinningen – te delen. Je zult merken dat jij de regie over je leven kunt nemen. Door te delen wat je bezighoudt, kun je echte intimiteit ervaren, jezelf beter leren begrijpen en emoties toelaten.
Mijn aanpak, voortgekomen uit 30 jaar ervaring, opleiding en persoonlijke proces, is bewezen effectief en helend, omdat de bron van ineffectief gedrag bloot gelegd wordt en belemmeringen oplost die, het vrijuit ervaren van emoties en de autonomie, blokkeren.
Voor iedereen die bezig wil zijn met bewustwording en persoonlijke ontwikkeling.
Voor iedereen die behoefte heeft aan verdieping, verheldering en aan het oplossen van hardnekkige patronen.
Voor iedereen die vat wil krijgen op verschillende vormen van conditionering en loyaliteit
De opleiding is geaccrediteerd door verschillende beroepsverenigingen.
Meld je aan via het contactformulier voor een gratis intake/kennismakingsgesprek
Coaching en de opleiding vinden plaats in Amersfoort.
