De band met je ouders is onherroepelijk. Die kun je niet zomaar verbreken zoals je een vriendschap beëindigt. Ze blijven altijd je ouders, ook al heb je het contact verbroken. Door hun gedrag en persoonlijkheid hebben zij jou voor een groot deel gevormd.
In de eerste tien jaar van je leven zijn je ouders als goden. Zij bepalen in jouw beleving wat goed, fout, mooi of waardevol is. Ze zijn je gidsen in een onbekende wereld vol mogelijke gevaren. Jij bent klein en afhankelijk en doet alles om liefde en aandacht te krijgen. Ook als dat betekent dat je jezelf moet wegcijferen, je gevoelens onderdrukt, en je aanpast tot een braaf of stoer jongetje, of een lief en behulpzaam meisje. Kinderen hebben een diepgewortelde, onvoorwaardelijke loyaliteit naar hun ouders.
Omdat mijn ouders geen emoties toonden, leerde ik mijn eigen gevoelens te negeren en te onderdrukken. Zij gaven het voorbeeld dat emoties er niet toe doen. Rond mijn zevende had ik al mijn zelfstandigheid ‘bewezen’: ik hield mijn kamertje netjes, maakte mijn bed op en ging in mijn eentje op de fiets naar zwemles. Ik wilde vooral geen last zijn voor ouders die het, in mijn ogen, al zwaar genoeg hadden. Toen ik volwassen was, werd er bij elke familiebijeenkomst gezegd dat “Marja zich wel redt.” En dat was ook zo, maar niemand zag hoe moeilijk ik het soms had, of dat ik steun nodig had. Zelf kon ik dit lange tijd ook niet toegeven.
Verhalen van cliënten bevestigen mij telkens opnieuw dat ouders een diepe invloed hebben op hun kinderen – door wat ze doen, wie ze zijn, hun verwachtingen, eisen en zelfs hun teleurstellingen als het leven van hun kinderen anders loopt dan gehoopt. Ouders kunnen grootse dromen hebben voor hun kind(eren), maar vaak zijn dat hun eigen onvervulde dromen die ze via hun kinderen hopen te realiseren.
Voor mijn ouders was het een onvervulde droom dat ze nooit konden studeren. Die droom projecteerden ze op ons, hun drie kinderen. De druk om hun droom waar te maken was groot. Als gevolg daarvan voelden wij ons alleen waardevol als we studeerden.
Je blijft altijd het kind van je ouders, ook als je allang volwassen en zelfstandig bent
Een paar voorbeelden uit mijn praktijk met gefingeerde namen:
Hans enig kind werd door zijn ouders over beschermd. Uit liefde en angst voor dat er iets vervelends kon gebeuren, bemoeiden ze zich met elke stap, namen alles uit handen en hielden hun hart vast als hij een spontane impuls had. Een over beschermd kind leert niet te vertrouwen op eigen inzichten en acties. Hans werd later in zijn volwassen leven voortdurend bang het niet goed te doen. Hij is voorzichtig en op zijn hoede, want het gevaar kan uit een onverwacht hoekje komen. Welk gevaar?? De angst van de ouders heeft zich vertaald in een verstikkende liefde en een wereld die beangstigend moet zijn.
Enkele praktijkvoorbeelden (namen gefingeerd)
Hans, enig kind, werd door zijn ouders overbeschermd. Uit liefde en angst bemoeiden ze zich met elke stap die hij zette. Ze namen alles uit handen en hielden hun hart vast bij elke spontane impuls. Een overbeschermd kind leert niet te vertrouwen op zijn eigen inzicht en keuzes. Later werd Hans een voorzichtige volwassene, altijd op zijn hoede. De angst van zijn ouders had zich vertaald in verstikkende liefde en een beangstigende wereld.
Nienke groeide op met een moeder die psychische problemen had. Later bleek zij te lijden aan een borderline-stoornis. In mijn praktijk hoor ik vaker verhalen over ouders die door chronische ziekte of trauma weinig te geven hebben. De sfeer thuis – zwaar, gespannen of kil – heeft een enorme impact op een opgroeiend kind. Nienke leerde op haar tenen te lopen, zichzelf onzichtbaar te maken, en vluchtte vaak naar het huis van een vriendinnetje. Ze voelde zich thuis niet welkom of geliefd. In haar rol als manager liep ze tegen de grenzen van haar empathie aan: ze wilde iedereen helpen, maar raakte zelf uitgeput.
Verlieservaringen, zoals het overlijden van een broertje of zusje, hebben vaak een diepgaande invloed. Ouders kunnen overstelpt raken door verdriet dat niet wordt geuit. Het verlies wordt verzwegen, gevoelens worden onderdrukt, en het gezin raakt emotioneel geïsoleerd. De stemming in huis wordt zwaar beladen en ieder lid van de familie worstelt in eenzaamheid met zijn of haar eigen verdriet. Kinderen proberen de ouders gelukkig te maken, maar kunnen hen emotioneel niet meer bereiken.
Hoe werken deze ervaringen door in je volwassen leven?
Het gedrag dat je als kind ontwikkelde om liefde, aandacht en veiligheid te krijgen, vormt de basis van je persoonlijkheid. Omdat dit onbewust gebeurt, besef je vaak niet wat je van jezelf hebt opgegeven. Tenzij je je actief verzet, blijven deze gedragingen een automatisme. Wie leerde om zich voortdurend aan te passen, kiest vaak voor beroepen als hulpverlener, verpleegkundige of coach. Je kunt jezelf makkelijk wegcijferen en vindt het lastig om je eigen behoeften te herkennen. Maar waar komen dan die gevoelens van leegte, eenzaamheid of somberheid vandaan?
In mijn werk als maatschappelijk werker, meer dan dertig jaar geleden, merkte ik hoezeer ik hunkerde naar erkenning van cliënten. Dat zette me aan het denken: waarom zat ik in de hulpverlening? Die vraag leidde tot zelfonderzoek. Rond mijn dertigste begon ik aan therapie en volgde ik diverse opleidingen. Ik ben dankbaar voor dat proces: ik ontdekte mijn eigen behoeften en de rijkdom aan emoties die als kompas dienen. Mijn fascinatie voor mensenbegeleiding groeide mee met mijn persoonlijke groei. En die ontwikkeling gaat, ook na dertig jaar, nog steeds door.
Blijf je je hele leven kind van je ouders?
Ja én nee. Ja, zij blijven je ouders en jij hun kind. Nee, want je mag jezelf ontdekken en je eigen weg gaan. Je kunt leren je ouders te begrijpen, en tegelijkertijd jezelf toestaan om boos te zijn over gemis of pijn. Veel mensen zien niet het verband tussen hun jeugd en huidige problemen. Regelmatig hoor ik: “Ik heb een prima jeugd gehad.” Maar ook een jeugd zonder misbruik of verwaarlozing vormt je diepgaand. Ouders zijn geen goden; het zijn mensen die fouten maken. Jij hebt de vrijheid om te bepalen wat je doet met de beelden, eisen en verwachtingen van je ouders. Je mag kiezen voor jouw eigen leven.
Een stappenplan om te worden wie je bent
Stap 1. Jezelf beter begrijpen
In je gezin van herkomst is het fundament gelegd van wie je bent. Cultuur, milieu en voorbeeldgedrag spelen daarin een grote rol. Je ontwikkelde een zelfbeeld – bijvoorbeeld dat je nuchter of rationeel bent – dat je pas kunt veranderen als je het gaat onderzoeken. Ook de mate van ervaren liefde en veiligheid in je jeugd beïnvloed je. Een tekort aan geborgenheid kan leiden tot terugtrekking en verkramping van je levensenergie. Je ouders waren misschien blij met dat ‘makkelijke kind’ dat niet boos schreeuwde of verdrietig huilde.
Stap 2: Beschermingsstrategieën ontmantelen
Iedereen ontwikkelt als kind een strategie om geaccepteerd te worden en kwetsbaarheid te beschermen. Het gevolg is dat je een deel van jezelf hebt verstopt: je natuurlijke impulsen en emoties. Door je hiervan bewust te worden, kun je grip krijgen op gedrag dat je nu belemmert.
Stap 3. Wie ben ik allemaal?
Voice Dialogue leert dat je uit verschillende ‘deelpersoonlijkheden’ bestaat. Delen die vroeger beloond werden – het aangepaste, hulpvaardige of verantwoordelijke deel – zijn sterk ontwikkeld, maar laten weinig ruimte voor andere delen. Wie bijvoorbeeld altijd verantwoordelijk is, zorgt goed voor anderen, maar vergeet zichzelf. Dit zijn vaak krachtige kwaliteiten geworden, maar ze laten weinig ruimte aan andere delen. Stel je hebt een sterk verantwoordelijk deel, dan zul je hard werken en goed voor anderen zorgen, maar luister je niet naar je eigen behoeftes. Met behulp van deze methode kun je meer ruimte geven aan authentieke delen die je hebt genegeerd of onderdrukt.
Stap 4: Omgaan met kwetsbaarheid
Op basis van je jeugd trek je conclusies zoals “ik heb geen aandacht nodig” of “ik moet het alleen doen.” Zulke overtuigingen bemoeilijken kwetsbaarheid en daarmee intimiteit. Kwetsbaarheid hoort bij het innerlijke kind in jou. Het is belangrijk om dit kind te leren kennen en verzorgen – zo zorg je ook voor je eigen kwetsbaarheid.
Stap 5: Staan voor wie je bent
Als je je bewust bent van je patronen, angsten en verlangens, kun je kiezen wie je wilt zijn. Persoonlijke ontwikkeling betekent: je verschillende ‘ikken’ leren kennen en managen. Daarvoor is het nodig zonder oordeel te luisteren en ruimte te geven aan wat passend is in het moment. Dat is de innerlijke regisseur. Het ontwikkelen van de innerlijke regisseur is een belangrijke vaardigheid die je nodig hebt om zorg te dragen voor jezelf.
Stap 6: Emoties begrijpen en ervaren
Emoties zijn een sleutel tot zelfkennis. Ze uiten zich via je lichaam. Door signalen serieus te nemen leer je emoties herkennen en zuiver ervaren. Een zuivere emotie (zoals verdriet) helpt je verder. Een onzuivere emotie (zoals faalangst) vertroebelt, omdat het gebaseerd is op verkeerde aannames (“ik ben niet goed genoeg”). Door emoties toe te laten en te begrijpen, kun je ze inzetten als waardevolle informatiebron.
Mijn eigen-wijze aanpak
In mijn coaching werk ik vanuit een holistische visie: lichaam, denken, voelen en gedrag zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Een ander belangrijk uitgangspunt is dat veel van de problemen die we in ons dagelijks leven tegenkomen, te maken hebben met overtuigingen die in het verleden, vaak onbewust, zijn gevormd.
Ik help je inzicht te krijgen in de invloeden die jouw persoonlijkheid hebben gevormd. Via biografisch werken word je je bewust van je ‘innerlijke routeplanner’—het systeem dat al in je vroege levensfase is ontstaan. Als je weet wat je drijft, kun je nieuwe keuzes maken, andere gedragingen aannemen en anders omgaan met anderen.
Daarnaast werk ik praktisch. Je krijgt eenvoudige opdrachten om nieuw gedrag meteen te oefenen. Zo werken we aan zowel diepere patronen als concrete oplossingen.
Iedereen heeft gevoelens—jij ook
Als mens zijn we gevoelswezens. Vanaf onze geboorte communiceren we via gevoelens: huilen, lachen, schreeuwen. Toch leren we gaandeweg onze gevoelens te onderdrukken of weg te redeneren. Maar gevoelens zijn essentieel: ze verbinden ons met anderen, zowel privé als op het werk. Zo kunnen gevoelens van onzekerheid ervoor zorgen dat je je inhoudt en gevoelens van irritatie kunnen relaties verstoren. Dat is lastig, maar wat nog lastiger is, je kunt gevoelens niet deleten. Het beste wat je kunt doen is de taal van deze gevoelens leren begrijpen, dan krijg je er vat op en kun jij je gevoelens besturen. Op die manier kun je voorkomen dat ze jouw functioneren belemmeren. Je leert gebruik te maken van de kracht van emoties en leert emoties te ervaren als een natuurlijk onderdeel van mens zijn.
Methodieken
Ik maak gebruik van verschillende methodieken, waaronder Voice Dialogue. Hierbij leer je je gedachten herkennen als onderdeel van verschillende innerlijke stemmen of persoonlijkheden. Bijvoorbeeld: de Innerlijke Criticus die je streng toespreekt, of de Doemdenker die rampscenario’s bedenkt. Je leert de regie nemen over deze delen, in plaats van dat zij jou regeren.
Gratis kennismaken
Ik nodig je van harte uit voor een gratis kennismaking. In een eerste gesprek verkennen we samen of ik de juiste coach ben voor jouw vraag. We kijken of het klikt—een essentiële voorwaarde voor succesvolle coaching—en bespreken jouw leervraag.
Woon je verder weg? Dan is online coaching ook mogelijk.
Ik wil graag gratis kennismaken
