You are here: Home » Artikelen over omgaan met emoties » Tegenslag is vaak een verlieservaring. Hoe verwerk je dat?

Tegenslag is vaak een verlieservaring. Hoe verwerk je dat?

Hoe verwerk je tegenslag?

Welke hulpbronnen zijn er?

 Bij tegenslag verlies je vaak een toekomstplan, je verliest de verwachting van hoe het had moeten gaan. Misschien verlies je een partner, een relatie, werk, carrière, geld, vriendschap, of gezondheid. Verlies verwerk je door te rouwen en bij rouwen loop je vaak door fases.

Fase 1. Het niet willen of kunnen accepteren van de tegenslag.

Bij slecht nieuws kun je je emotioneel zo overrompeld voelen, dat je het emotioneel niet aan kunt. Je overlevingsbrein helpt je daarbij en zegt als het ware tegen je: het is niet waar, het kan niet zo zijn dat…… Dit ongeloof kan een paar minuten duren maar het kan ook dagen, weken of maanden duren. Bekend is het voorbeeld van ontslagen mensen die hun partner niets hebben verteld en gewoon elke dag zogenaamd naar hun werk gaan.

We zijn heel creatief in het vermijden van pijn en de emoties die ermee gepaard gaan, bijvoorbeeld door het te gaan ontkennen, niet serieus te nemen, doen alsof het je niets doet, wegrationaliseren, de pijn te compenseren door iets te doen waar je blij van wordt (iets duurs kopen), of door jezelf te verdoven met drank, drugs of antidepressiva.

Wil je weten hoe je emoties vermijdt? Daar zijn we heel creatief in.

Stuur mij de lijst met 17 strategieen om emoties te vermijden

 

 

dit veld niet invullen s.v.p.

Wanneer iemand in je omgeving bereid is om de realiteit te blijven benoemen en in staat is om je emotioneel op te vangen, kan het kwartje echt gaan vallen.

Fase 2. Emoties herkennen, erkennen en eventueel uiten

Veel vormen van tegenslag ontvang je door een boodschap van anderen. Je incasseert het slechte nieuws in het bijzijn van anderen. Veel voorkomende reacties op slecht nieuws is ongeloof, boosheid, dichtklappen of huilen. Dat is een menselijke reactie.

Hoe kun je slecht nieuws incasseren zonder emotioneel te worden of dicht te klappen?

Neem je emotionele reactie van binnen waar maar probeer het te parkeren voor later, bij mensen waar je je veilig bij voelt. Stel jezelf en de ander een rationele vraag zodat je rationele brein het even overneemt. Probeer het effect vanuit je rationele brein, iets afstandelijker te benoemen:

  • Daar schrik ik van.
  • Dit had ik niet verwacht
  • Dat is slecht nieuws
  • Dat verbaasd me.
  • Dat vind ik heel jammer.

Kalmeer jezelf

Voel je woede opkomen of de tranen staan te dringen om uit te barsten in een huilbui. Gebruik woorden die je kalmeren; het komt goed, blijf erbij, houd je in.

Voorkom besluiten waar je later spijt van krijgt.

Besef dat slecht nieuws het emotionele brein aanzet. Vanuit het emotionele brein komen niet de beste beslissingen, zoals toegeven, tegenwerken of je overgeven aan een ander. Zeg niets toe. Onderteken niets. Ben je dermate overrompeld, dat je niet uit je woorden komt of omdat je heel emotioneel gaat worden of in paniek raakt, zeg dat je even tijd nodig hebt om dit te verwerken. Maak een nieuwe afspraak om erop terug te komen. Praat erover met iemand die je vertrouwt.

Sta je emoties toe in een veilige omgeving

Een emotionele reactie op slecht nieuws kan gepaard gaan met boosheid, woede, machteloosheid, onzekerheid, hulpeloosheid, verdriet, wanhoop en paniek.  Hier heb je tijd en rust voor nodig om deze emoties toe te kunnen staan. Sta jezelf toe te huilen. Door te huilen laat je de pijn en frustratie los.

Wanneer je geen toegang hebt tot je emoties of je emoties onderdrukt, kun je fysiek reageren bijvoorbeeld door een hoge bloeddruk, buikpijn, misselijkheid of hoofdpijn. Het zijn de onbewuste emoties die zich op deze manier kenbaar maken. Het is geen alternatief voor het verwerken van emoties. Besef dat het lichaam je kenbaar maakt dat er emoties wachten om verwerkt te worden. Een tegenslag of crises kun je niet met je hoofd verwerken.

Al deze emotionele stress kan ook leiden tot piekeren, onrust, slapeloosheid en slachtofferschap. Slachtofferschap betekent dat je blijft hangen in het gevoel dat jou onrecht is aangedaan. Je voelt je een slachtoffer van de situatie. Het is een vorm van passiviteit waarin je je beklaagd waarom dit nu net jou moet overkomen. Je beklaagt je dat het leven oneerlijk is en dat jij zielig bent. Je blijft hangen in een treurig gevoel van heimwee naar iets wat niet meer is. Ook al ben je letterlijk slachtoffer van een bepaalde situatie of besluit, het brengt je niet verder dan een doodlopende weg van machteloosheid.

Fase 3. Langzaamaan loslaten

Je kunt nog steeds verdriet, spijt of een pijnlijk gevoel ervaren over de tegenslag, crises of teleurstelling maar je aandacht is steeds meer gericht op de toekomst. Je krijg weer zin in nieuwe mogelijkheden, ervaart een nieuw perspectief en kunt weer genieten van de fijne dingen van het leven. Deze nare ervaring raakt steeds meer naar de achtergrond. Je bent in staat om je af te vragen wat je ervan hebt geleerd.

Wat je ook meemaakt, het leven om je heen gaat gewoon door. Dat betekent niet dat jij ook gewoon door moet gaan. Misschien is het goed om een pas op de plaats te maken en te ervaren wat de situatie met jou doet en wat dit voor je betekent. Dat het leven gewoon doorgaat kun je ook zien als dat je ook door mag gaan met jouw leven maar misschien vanuit een ander perspectief omdat je de weg die je voor jezelf had bepaald is afgesloten en je nu een andere weg moet kiezen. Dat heet veerkracht.

Fase 4 Wijsheid ontwikkelen

Tegenslag overwinnen is een intense ervaring die je veel kost zoals verlies, pijn, onvrijwillige verandering en heftige emoties. Maar het levert je vaak ook wat op zoals meer zelfvertrouwen dat je tegenslag aankunt. Misschien is je zelfbeeld veranderd van zwak naar krachtig of van afhankelijk naar onafhankelijk. Daarnaast kan je beeld van de wereld veranderd zijn, doordat je anders naar je omgeving bent gaan kijken. Bijvoorbeeld vrienden blijken geen echte vrienden te zijn. Dat je beseft dat het niet goed is om je omgeving voor 100% te vertrouwen. Je beseft dat het leven niet zo maakbaar is als je dacht, maar dat deze onaangename verassingen ook iets positiefs kunnen opleveren. Je bent gegroeid als mens.

  • Welke levensles heb je geleerd?
  • Welke eigenschappen heb je moeten ontwikkelen?
  • Welke beperking heb je bij jezelf ontdekt?
  • Welke illusies hebben zich aangediend?
  • Wie heeft je het meest gesteund?
  • Wat heb je moeten verdragen?
  • Wat heb je moeten loslaten?
  • Wat is belangrijk geworden?
  • Waar ben je dankbaar voor?
 Hulpbronnen in het omgaan met tegenslag en crises

Zorg dat je een sociaal netwerk hebt.

Een sociaal netwerk is de belangrijkste hulpbron bij het verwerken van een tegenslag of het doorstaan van een crises. Schakel je vrienden en familie in, om je te steunen, door naar je boosheid te luisteren of door even afleiding te zoeken. In een tijd van tegenslag en crises leer je ook je echte vrienden kennen. Een vriendschap gaat vanzelf als het leuk is en je gezamenlijke interesses hebt maar als het niet meer leuk is haken er altijd mensen af. Sommigen voelen zich machteloos of weten niet wat ze moeten zeggen en anderen kunnen totaal niet met emoties omgaan.

Praten is een van de belangrijkste hulpmiddelen om een tegenslag of crises te verwerken.

Door de gebeurtenis onder woorden te brengen, onderzoek je de oorzaken, de mate van invloed die je had en het emotionele effect op jou. Door een luisterend oor van dierbare mensen, word je gezien, gehoord en gesteund en krijg je waardevolle en hopelijk eerlijke feedback terug. Om de juiste steun te kunnen krijgen is het wel belangrijk dat je open en eerlijk over jouw gevoelens van bijvoorbeeld falen en onmacht te kunnen praten.

Hoe open ben je over moeilijke situaties en het effect op jou?

Heb je behoefte om jouw situatie te delen en vraag je hulp of houd je het voor je en los je het zelf op?

Heb je vertrouwen dat vrienden en familie je graag helpen of denk je dat ze jou als een last ervaren.

Denk je dat het goed is om te delen omdat het je zal troosten of denk je dat ze vervelende grapjes over jou gaan maken en dat ze je zien als een mislukking?

Vertrouw op je creativiteit.

In een onmogelijke situatie zeg ik wel eens tegen mezelf; als ik ervan uitga dat er een oplossing is, wat is dan de oplossing. Hiermee zet ik mijn hersenen aan het werk. Als je vastzit in je denken en ervan uitgaat dat er maar één weg is naar jouw geluk, help je jezelf niet, want je hersenen gaan niet aan het werk. Bij elke tegenslag is er een deel van je leven dat instort. Een doel of verlangen is niet bereikt. Het is een periode van zwaarte en pijn. Dit uithouden en tegelijkertijd weten dat je er weer uitkomt vraagt uithoudingsvermogen. Hiermee vergroot je je incasseringsvermogen. Stel dat het zo had moeten zijn, wat is dan de bedoeling. Welke eerste stap komt hieruit voort?

Plaats de gebeurtenis in een breder perspectief.

Je leven bestaat niet alleen maar uit deze situatie. Is de situatie gerelateerd aan je werk, dan is er ook nog een privéleven hopelijk met fijne mensen die je steunen en waar je van geniet. Is het een privé situatie dan is er ook nog het werkleven waar je hopelijk van geniet en interessante uitdagingen hebt. Vraag je af wat voor jou belangrijk is in je leven. Het vergroot je incasseringsvermogen als je een tegenslag of crises in een groter perspectief kunt zien. Dat werkt relativerend. Het blijft naar, maar het sleurt je niet naar de afgrond. Het maakt nogal verschil als je tegen jezelf zegt dat jouw leven geen enkele zin meer heeft of dat je tegen jezelf zegt dat je deze afschuwelijke tegenslag gaat overwinnen. De eerste gedachte leidt tot gevoelens van hopeloosheid en wanhoop, de tweede gedachte leidt tot een tijdelijke, emotionele periode.

Zoek troost

Dat kan een persoon zijn die je om steun en advies kunt vragen maar het kan ook een plek zijn waar je je kunt ontspannen zoals een wandeling in de natuur of luisteren naar je favoriete muziek.

Moet je doorgaan, niet opgeven of juist loslaten?

Heb je een duidelijk en diep verlangen tijdens je levensreis? Dan heb je het gevoel dat je ondanks tegenslag toch door moet gaan. Je kunt niet anders. Het overwinnen van tegenslag betekent voor jou niet dat je je doel laat gaan. Maar wanneer moet je dan accepteren dat de situatie uitzichtloos is. Dat is een hele moeilijke vraag; moet je doorgaan of loslaten?

Na de middelbare school had ik een diep verlangen om psychologie te gaan studeren. Toen bleek dat ik hiervoor niet het juiste vakkenpakket had, begreep ik dat dit niet zou gaan gebeuren. Ik was compleet verslagen, want ik had geen alternatief. Dat was begin jaren zeventig. Er was toen nog geen internet. Je had geen toegang tot informatie over opleidingen. Ik hing moedeloos en depressief thuis. Om toch iets te doen te hebben zocht ik een horecabaantje in de zomer. Daar ontmoette ik Reina, zij was student aan de Sociale Academie en studeerde voor maatschappelijk werker. Ik wist niet van het bestaan van deze opleiding en niet van het bestaan van dit beroep af. Doordat Reina op mijn pad kwam ben ik aan de Sociale Academie gaan studeren. Later zag ik in dat dit voor mij de perfecte opleiding was omdat het meer op de praktijk gericht was. Ik was zeker niet gelukkig geworden op de universiteit.

Ik leerde hierdoor dat het leven anders kan lopen zoals ik in mijn hoofd had en dat het zelfs beter uitpakte. Dat weet je niet van tevoren. Daarom is het antwoord op de vraag of je moet doorgaan of loslaten ook zo moeilijk om te beantwoorden.

Sommige mensen gaan jarenlang door om bijvoorbeeld ergens succesvol in te zijn, als acteur of als muzikant. Het lijkt jarenlang een doodlopende straat maar dan ineens worden ze ontdekt. Denk aan de acteur Bryan Cranston die als Walter White in de serie Breaking Bad pas rond zijn 58ste doorbrak of de band The Police, die jarenlang in kleine gelegenheden optraden voordat ze bekend werden.

Maar soms is het duidelijk beter om los te laten dan door te gaan. Denk aan een huwelijk waar je al jarenlang niet meer gelukkig bent en je ook niet het vertrouwen hebt dat het ooit gaat veranderen. Of een baan waar je je al jaren verveeld en gefrustreerd bent omdat je beneden je niveau werkt en je ook niet het idee hebt dat dat gaat veranderen. Deze situaties lijken eerder uitzichtloos, ook al ben je een doorzetter of heel loyaal. Deze situaties vragen om een moedige stap om los te laten en te vertrouwen op een partner die beter bij jou past of een baan waar je beter tot je recht komt.

Ben je bang voor verandering, onzeker wat er komt als je loslaat?

Daarom is er moed nodig en steun van anderen. Heb je geen steun in je omgeving zoek professionele steun. Als een situatie uitzichtloos is heb je eigenlijk maar drie opties; Verander het.

Accepteer de situatie zoals het is en wees er tevreden mee.

Laat het los, ga weg omdat je beseft dat je droombeeld niet haalbaar is omdat je er te weinig of geen invloed op hebt.

Behoud je waardigheid

Tegenslag vindt vaak plaats in een sociale omgeving. Daarom is het niet alleen een innerlijke crises maar kun je in de ogen van anderen een stuk aanzien verliezen. Het is sowieso al een kwetsbare situatie waar je ook nog eens blootgesteld wordt aan de oordelen van anderen. Hierdoor zul je geneigd zijn je te gaan verdedigen, de situatie te ontkennen of anderen de schuld te geven. Mensen doorzien je smoesjes dat je geen idee had dat dit ging gebeuren, dat je anderen de schuld geeft of dat je zegt dat het allemaal wel meevalt. Hoe moeilijk het ook is om een nederlaag toe te geven, hiermee behoud je wel je waardigheid en is de kans groot dat je hiervoor gerespecteerd wordt.

Je vermogen om te incasseren helpt je om gevoelens van teleurstelling, gekwetstheid, woede en verdriet te parkeren. Hiermee voorkom je dat mensen op je neer kijken omdat ze vinden dat je je als een verwend kind gedraagt. Uit je emoties daar waar het veilig is en je zeker weet dat deze emoties worden erkent.

De ideale balans tussen pessimisme en optimisme.

Wanneer je te optimistisch bent kunt je oogkleppen op hebben. Het lijkt dan meer op een vermijdingsstrategie waarbij je tegen jezelf zegt; het komt wel goed, zonder gefundeerde bewijsmateriaal. Wanneer je te pessimistisch bent bedenk je rampscenario’s die geen gefundeerd bewijsmateriaal hebben. Een rampscenario brengt je in een paniektoestand. Gedachten als ‘ik heb gefaald’, ‘alles is kapot’ ‘het komt nooit meer goed’ wakkeren alleen maar emoties aan.

Zet je rationele brein aan het werk; Hoe weet je zeker dat het zo gaat lopen? Door alert te zijn op negatieve gedachten voorkom je een emotionele uitbarsting. Toets je gedachten op realiteitszin.

Dus de ideale staat van zijn is 50% optimisme en 50 % pessimisme. Het optimistische deel zorgt ervoor dat je vertrouwen blijft houden en het pessimistische deel helpt je om de niet leuke realiteit onder ogen te komen. Wanneer je rekening houdt met een negatieve uitkomst, kun je je daar op voorbereiden. Dat betekent dat je let op signalen van kritiek, moeilijkheden en een dreigende mislukking. Een voorbereid mens telt voor twee.

Zorg dat je een goede vriend of collega hebt waarbij je een worstcasescenario kunt bespreken om na te gaan wat dan mogelijkheden en opties zijn. Niet om er steevast in te geloven maar om te voorkomen je dat je overvallen wordt door een onaangename situatie.

Heb je hulp nodig bij het overwinnen van een crises of tegenslag?

Wil je beter met emoties om kunnen gaan?

 

Ik Marja Postema, help je graag

COACHING MOGELIJKHEDEN

 

Ben je al even bezig met bewustwording en je persoonlijke ontwikkeling?

Heb je behoefte aan verdieping, verheldering en aan het oplossen van hardnekkige patronen?

Heb je behoefte aan een persoonlijke en professionele ontwikkeling?

Zowel de coaching als de opleiding vinden plaats in Amersfoort.

 

INTERESSANT ARTIKEL? Wil je het delen met je netwerk?

Marja heeft dertig jaar ervaring in het begeleiden van mensen bij de ontwikkeling van hun Emotionele Intelligentie en het loskomen van vroegkinderlijk trauma. Zij is auteur van het boek 'Emoties wat moet ik ermee?' en 'ABC van 15 emoties'. Marja heeft een effectief stappenplan ontwikkeld dat je helpt om emoties beter te herkennen, te accepteren en te uiten. Ze is getrouwd, heeft een volwassen dochter en woont en werkt in Amersfoort.

https://www.omgaanmetemoties.nl