Wat zeg je tegen iemand die verdriet heeft, zich machteloos voelt, geen zin meer heeft in het leven of pijn lijdt?
Wanneer je dierbare partner, broer, zus, kind, vader of moeder een groot verdriet heeft of pijn lijdt, is dat niet om aan te zien. Je wilt dat deze dierbare persoon verlost wordt van dit verdriet of pijn en weer gelukkig is. Maar hoe? Hoe kun je iemand troosten?
Hoe werd je als kind getroost?
Mocht je verdriet hebben, bang zijn of ergens tegenop zien?
Hoe reageerden je ouders of je oudere broers en zussen hierop?
Bij veel mensen is het uiten van verdriet gestopt omdat ze werden uitgelachen of er werd gezegd dat ze zich niet moesten aanstellen. Of ze kregen een zakdoek om hun neus te snuiten en een glaasje water wat min of meer wil zeggen dat het daarna klaar moet zijn.
De kans is groot dat je in je volwassen leven op precies dezelfde manier gaat of geneigd bent te reageren op verdriet of het lijden van een dierbare persoon. Want je weet niet beter.
16 manieren waarvan veel mensen denken dat dit troosten is, maar niet als troost wordt ervaren.
- Veranderen van onderwerp; wist je trouwens dat ……
- Neem een glas, water, kop koffie of een stevige borrel……..
- Ach joh, het gaat wel weer over, na regen komt zonneschijn……
- Ja dat gevoel ken ik, ik was ook ontzettend verdrietig over……..
- Ga iets leuks doen, naar de sauna, een massage, dat zal je goed doen……
- Wat is de les die je hiervan leert? Misschien moet je niet meer…….
- Misschien een idee om naar de dokter te gaan, die heeft vast wel iets om je op te beuren……
- Tsja het leven is ook niet altijd makkelijk, iedereen heeft zo zijn lijden…….
- Wat is jouw aandeel hierin, heb je hier zelf niet voor gezorgd……..
- Het klinkt als een typisch no 4 van het Enneagram…..
- Kijk eens naar al die vluchtelingen die hebben het pas echt moeilijk…..
- Tel je zegeningen, je hebt een goede baan, fijne vrienden…..
- Kan ik iets voor je doen? Boodschappen, eten koken……
- Kom we gaan er even uit, wandelen, shoppen…..
- Laat het los. Je kunt er niets meer aan doen. Richt je op het positieve/ de toekomst…..
- Mee lijden; ooh wat erg, wat verschrikkelijk. Je zult wel vreselijk lijden…….
Wat is de intentie van deze vorm van troosten in deze 16 voorbeelden?
De gemene deler in deze 16 voorbeelden bestaat uit afleiden, weg van het gevoel. Iets gaan doen, over een ander onderwerp beginnen, het verdriet gaan analyseren, iemand opbeuren of het verdriet relativeren.
Wat al deze manieren van troosten gemeen hebben is dat het lijkt of de emotie een soort bom is die wel eens af kan gaan en dan heb je de poppen aan het dansen. Want dan ga je je als trooster helemaal machteloos, hulpeloos en misschien wel wanhopig voelen, omdat je helemaal niets kunt DOEN om deze dierbare persoon te helpen.
Wat is het effect van deze strategieën op diegene die lijdt of verdriet heeft:
- Veranderen van onderwerp; wist je trouwens dat ……
Door van onderwerp te veranderen kan heel verwarrend zijn. Dat voelt voor diegene die lijdt of verdriet heeft alsof hij/zij genegeerd wordt, alsof het er niet toe doet wat hij/zij voelt.
- Neem een glas, water, kop koffie of een stevige borrel……..
Dit is ook een manier van afleiden en veranderen van onderwerp. Het kan hetzelfde effect hebben, namelijk dat diegene die lijdt of verdriet heeft het gevoel krijgt genegeerd te worden, alsof het er niet toe doet wat hij/zij voelt. Alsof een glas, water, kop koffie of een stevige borrel de pijn gaat wegnemen.
- Ach joh, het gaat wel weer over, na regen komt zonneschijn……
De ‘trooster’ wil hoop geven, zeggen dat het wel weer goed komt. Dat kan even fijn zijn om te horen. Maar het gaat voorbij aan wat diegene die lijdt nu voelt. Daarmee kun je het verdriet niet wegnemen.
- Ja dat gevoel ken ik, ik was ook ontzettend verdrietig over……..
Dit is ronduit een kwetsende reactie omdat de ‘trooster’ zelf aandacht vraagt in plaats van geeft. Degene die lijdt wordt totaal genegeerd en eigenlijk gevraagd om mee te leven met de zogenaamde ‘trooster’.
- Ga iets leuks doen, naar de sauna, een massage, dat zal je goed doen……
De ‘trooster’ gaat ervanuit dat deze vorm van afleiden, iets waar iemand normaal van geniet, de pijn en verdriet zal wegnemen. Het is een verkeerde veronderstelling dat iets fijns doen, de pijn en verdriet kan wegnemen. Dat kan het even doen, net als iets leuks voor jezelf kopen je even blij maakt, maar daarna ben je weer terug bij waar je was, want pijn en verdriet laten zich op deze manier niet wegnemen. Waarschijnlijk is diegene die lijdt er ook niet voor in de stemming maar laat hij/zij zich overhalen en voelt zich ondertussen eenzaam en verlaten met de pijn of verdriet.
- Wat is de les die je hiervan leert? Misschien moet je niet meer…….
Deze ‘trooster’ is een rationele analyticus, een helper die wil dat je leert van het leven. Ook al is het goed om je af te vragen of je in een patroon bent terechtgekomen, maar de timing is heel slecht. Deze ‘trooster’ gaat voorbij aan de pijn en verdriet die er op dat moment is.
- Misschien een idee om naar de dokter te gaan, die heeft vast wel iets om je op te beuren……
Dit advies komt van een ‘trooster’ die zich machteloos voelt en het stokje graag doorgeeft aan een dokter die overal wel een pilletje voor heeft. Diegene die lijdt voelt zich afgewezen of genegeerd in zijn pijn en verdriet.
- Tsja het leven is ook niet altijd makkelijk, iedereen heeft zo zijn lijden……. Ieder huis heeft zijn kruis.
Met deze dooddoener zegt de ‘trooster’ eigenlijk, draag je lijden, val mij er niet mee lastig, we hebben allemaal wel eens wat. Diegene die lijdt voelt zich totaal in de steekgelaten, in de kou staan, afgewezen in zijn verdriet.
- Wat is jouw aandeel hierin, heb je hier zelf niet voor gezorgd……..
Deze ‘trooster’ heeft een beschuldigende aanpak. Ook al is het goed om je af te vragen of je in een patroon bent terechtgekomen, maar de timing is heel slecht. Deze ‘trooster’ gaat voorbij aan de pijn en verdriet die er op dat moment is. Het is een koude en afstandelijke manier om met iemand om te gaan die die op dat moment verdriet heeft, ook al heeft hij/zij hier zelf een aandeel in.
- Het klinkt als een typisch no. 4 reactie van het Ennegaram
Dit is de ‘trooster’ als therapeut of coach die het gedrag aan een theorie koppelt. Dat kan natuurlijk interessant zijn maar ook hier is de timing zo slecht. Ook deze ‘trooster’ gaat voorbij aan de pijn en verdriet die er op dat moment is. Het is een afstandelijke manier om met iemand om te gaan die op dat moment verdriet heeft. Degene die lijdt voelt zich niet gezien, niet getroost of geborgen met zijn pijn en verdriet.
- Kijk eens naar al die vluchtelingen die hebben het pas echt moeilijk…..
Relativeren is een veel gebruikte strategie om emoties te vermijden. Dat doen we bij onze eigen emoties en dat doen veel mensen bij de emoties van anderen. De ‘trooster’ zegt eigenlijk; stel je niet aan, anderen lijden veel meer dan jij. Diegene die lijdt kan zich of schuldig gaan voelen en/of zich afgewezen voelen in zijn lijden. Als het een vriend is zal dat geen vriend zijn waar hij/zij zijn verdriet weer zal uiten.
- Tel je zegeningen, je hebt een goede baan, fijne vrienden…..
De ‘trooster’ zegt eigenlijk; wat zeur je nu, kijk eens hoe je het hebt getroffen in je leven. Geniet van wat je hebt. Het is een vorm van afwijzing en het afkeuren van verdriet en andere lastige gevoelens. Diegene die lijdt staat alleen in de kou met zijn verdriet onder de arm.
- Kan ik iets voor je doen? Boodschappen, eten koken……
De ‘trooster’ die graag praktisch wil helpen is een fijne helper, maar geen trooster. Natuurlijk is het fijn als mensen praktische hulp bieden, maar wanneer iemand aangeeft dat hij lijdt en verdriet heeft, is praktische hulp een afleiding, weg van het gevoel. Alsof het verdriet en de pijn vanzelf overgaan als je praktische hulp geeft. Dit kan heel verwarrend zijn voor degene die lijdt, want eigenlijk moet hij/zij zich dankbaar voelen en tegelijkertijd voelt diegene zich niet gezien en getroost.
- Kom we gaan er even uit, wandelen, shoppen…..
Deze ‘trooster ’richt zich op de ultieme afleiding met alle goede bedoelingen. Het idee is dat verandering van omgeving een ander gevoel geeft. Dat kan even werken, net als een leuke aankoop je even blij kan maken. Maar als je in een café zit met een vriend(in) en iedereen om je heen heeft plezier kan dat juist een dubbel gevoel van pijn en eenzaamheid geven. Een omgeving die vraagt om vooral gezellig te doen terwijl je dat niet voelt.
- Laat het los. Je kunt er niets meer aan doen. Richt je op het positieve/ de toekomst…..
Laat het los, alsof dat een eenvoudige druk op de knop is en daar gaat je pijn. Je laat het los. Helaas laten emoties zich niet zo gemakkelijk gaan. Ze laten pas los als je ze eerst hebt omarmd.
- Mee lijden; ooh wat erg, wat verschrikkelijk. Je zult wel vreselijk lijden…….
Een trooster die meelijdt, gaat de pijn en verdriet versterken, zodat ervoor degene die lijdt eigenlijk niets anders opzit dan de pijn te gaan relativeren; “Nou zo erg is het nu ook weer niet.”
Bij al deze manieren van troosten zal de intentie goed geweest zijn en tegelijkertijd ook vermijdend om het verdriet of de pijn niet recht in de ogen te hoeven kijken.
Juist door de goede intentie, het graag willen helpen, kan het voor degene die lijdt verwarrend zijn, want dat wat er is, het verdriet of pijn, wordt niet gezien, erkend en bevestigd. De boodschap die ontvangen wordt is, liever geen verdriet of pijn laten zien. Dat besef kan weer verschillende emoties oproepen, van schuld, schaamte, teleurstelling tot een gevoel van afwijzing en boosheid. De volgende keer kijk je wel uit om je kwetsbaarheid te laten zien. Het beste is om gewoon te doen alsof er niets aan de hand is. Maar ook dat lost de pijn en het verdriet niet op. Het versterkt alleen maar het gevoel van eenzaamheid, het alleen zijn met je verdriet.
Hoe kun je iemand die verdriet heeft of lijdt echt troosten?
Het belangrijkste aspect van troosten is dat je niets hoeft op te lossen, weg te nemen, af te leiden of uit de weg hoeft te gaan. Het gaat niet om iets doen maar om er te ZIJN.
Het werkt troostend als je het verdriet of de pijn toestaat.
Het werkt troostend als je deze pijn zelfs uitnodigt zonder zelf mee te gaan lijden.
Het werkt troostend als je vragen stelt in plaats van adviezen geeft. Vragen hoe het voor diegene is of vragen wat zo verdrietig is.
Het werkt troostend als je toestemming geeft aan de ander om te mogen huilen, vooral als degene die verdriet heeft zelf de neiging heeft om het weg te relativeren of sorry te zeggen. Iets wat veel mensen doen als ze gaan huilen, sorry dat ik huil.
Huilen is goed, is gezond, is helend!
Het werkt troostend als je de emoties bevestigd en erkent; zegt dat je je kan voorstellen dat zij/hij zich zo voelt. Dat je het een normale reactie vindt op hetgeen zij/hij heeft meegemaakt.
Het helpt als je als trooster aangeeft dat je het fijn vindt dat hij/zij jou in vertrouwen neemt en zich kwetsbaar durft op te stellen.
Het helpt als je stiltes laat vallen zodat er een ruimte ontstaat om te voelen.
Het helpt als de trooster stevig gegrond is in zichzelf en zich niet omver laat blazen door boosheid of ineenkrimpt bij tranen.
Het kan voor diegene die lijdt fijn zijn om aangeraakt of vastgehouden te worden maar dat geld zeker niet voor iedereen. Het is goed om dit voorzichtig te doen en af te wachten hoe iemand reageert of te vragen of iemand dit fijn vindt.
Emoties zijn er om gevoeld te worden, dan kunnen ze oplossen en kan er een ander gevoel ontstaan, zoals een gevoel van ontspanning en innerlijke rust. Wanneer je als trooster ruimte geeft aan emoties en er in verbinding mee kunt blijven, krijg je samen een diep gevoel van harts-verbinding. Degene die lijdt voelt zich gezien en begrepen. Dat is het mooiste wat je kunt geven.
Confrontatie met je eigen onverwerkte emoties en met je oordelen over emoties.
We hebben al jong allerlei oordelen over emoties meegekregen door opmerkingen en voorbeeldgedrag van onze ouders. Veel hiervan is onbewust in onszelf opgeslagen, maar komt tevoorschijn als iemand tegenover je verdrietig, angstig of boos wordt. Dan blijk je daar duidelijk een opvatting over te hebben of een ongemakkelijk gevoel door te krijgen. Wellicht ben je bang dat het verdriet niet meer stopt of voel je je enorm machteloos waardoor je wilt dat het verdriet stopt.
Wil je leren om met verdriet en pijn van je dierbaren om te gaan?
Wil je leren om meer ruimte te geven aan je eigen emoties?
Ik, Marja Postema, help je graag d.m.v. individuele coaching
Neem contact op via het contactformulier voor een gratis kennismakingsgesprek. Dan gaan we kijken wat voor jou de beste aanpak is.
Ben je al even bezig met je persoonlijke ontwikkeling?
Heb je behoefte aan verdieping, verheldering en aan het oplossen van hardnekkige patronen?
Heb je behoefte aan een persoonlijke en professionele ontwikkeling?
Kijk eens naar de OPLEIDING EMOTIONEEL MEESTERSCHAP
Zowel de Coaching als de opleiding is in Amersfoort.
