Een schokkende, overweldigende gebeurtenis kenmerkt zich door:
- De gebeurtenis is plotseling, het overvalt je.
- De gebeurtenis is (levens) bedreigend)
- De gebeurtenis roept extreme gevoelens op van machteloosheid en/of boosheid en/of (doods)angst.
- Dezelfde gebeurtenis kan per persoon verschillend ervaren worden.
- Eerste emoties zijn vaak ongeloof, verbijstering en onbegrip.
Wat maakt een gebeurtenis schokkend?
Om het leven normaal te kunnen leven gaan we er onbewust vanuit:
Dat we ons leven kunnen voorspellen.
We maken plannen voor de toekomst en gaan ervan uit dat deze plannen doorgaan.
Dat we controle hebben over ons leven.
Er gebeuren dagelijks ongelukken onderweg maar je gaat er niet vanuit dat jou dat gaat overkomen want je hebt de controle, denk je.
Dat de wereld rechtvaardig is.
Wie goed doet, goed ontmoet. Dat denken veel mensen. Dat is ook een mooie gedachte. Even een klein voorbeeld. Als ik in een gesprek ben en ik luister naar iemand zijn verhaal met belangstelling, is het voor mij normaal dat de ander vervolgens belangstelling voor mij zal hebben. Dat is wel zo eerlijk. Maar daadwerkelijk gebeurt dat bar weinig.
Dat het leven zinvol is.
Deze stelling kan niet iedereen positief bevestigen. Veel mensen worstelen met de zin van het leven. Maar wanneer je altijd het leven als zinvol hebt ervaren en plotseling maak je een overweldigende gebeurtenis mee, dan ga je je afvragen wat de zin is van het leven en of er wel een zin is.
Deze onbewuste niet op waarheid beruste aannames geven ons een zogenaamd gevoel van veiligheid.
Je kunt je niet constant bewust zijn van gevaar of onrecht. Dat zou het leven zeer stressvol en onaangenaam maken. Het gevaar schuilt immers in een klein hoekje. Maar vanuit deze gedachte kun je niet ontspannen leven. Een overweldigende gebeurtenis verstoord onze illusies over het leven.
Overweldigd door een schokkende gebeurtenis
Een overweldigende gebeurtenis is o.a. als iemand je aanvalt, aanrand, verkracht, mishandelt, bedreigd of wanneer je een auto-ongeluk krijgt of wordt aangereden op de fiets.
Je ideeën over een veilige, rechtvaardige wereld, over een voorspelbaar en zinvol leven kunnen in een paar minuten onderuit worden gehaald. Zo’n schokkend incident veroorzaakt een trauma. Trauma is het Griekse woord voor wond. In de medische wereld wordt het woord trauma gebruikt als het gaat om een lichamelijke wond. In psychologische zin gaat het om een psychische wond. De wond kan bestaan uit angstsymptomen. De angsten confronteren je met je kwetsbaarheid en dat je het leven niet altijd onder controle hebt.
Tijdens en vlak na een schokkend incident heb je nog niet het besef dat er iets ernstigs is gebeurd. Het is onmogelijk om het gebeuren in volle omgang door te laten dringen. Je innerlijke systeem voorkomt dat, anders zou je overspoelt raken door emoties.
Na een overweldigende gebeurtenis kan er een emotionele ontlading komen
Reacties zoals trillen, een slap gevoel in de knieën, zweten, hartkloppingen een lachbui zijn een normale shockreactie. Mentaal kun je nog niet bevatten wat er is gebeurd. Daarom zeggen mensen vaak; Het is niet waar of Dit kan niet waar zijn. De situatie lijkt vreemd en onwerkelijk, waardoor je wazig of verward aanwezig bent. Je bent nog niet in staat om over de gebeurtenis te praten.
Wanneer je weer thuis bent in een veilige omgeving over de gebeurtenis vertelt, kan er een emotionele ontlading ontstaan; een huilbui, een woede-uitbarsting of een intense angst kunnen zich aandienen. Dat kan vervolgens weer overweldigend zijn, vooral als je niet gewend bent om emoties te ervaren. Het is goed om te beseffen dat dit een normale verwerkingsreactie is.
Het verwerkingsproces bestaat uit verschillende aspecten:
Het herbeleven van emoties doormiddel van nachtmerries, associaties bij beelden en geluiden en plotseling overvallen worden door emoties
Het vermijden van gevoelens, situaties die emoties oproepen, verdoving, vervreemding. Vermijding is ook ontkennen wat het emotioneel met je gedaan heeft of veel piekeren en bedenken hoe het anders had kunnen gaan.
Verhoogde alertheid, wantrouwen, inslaapproblemen, concentratiestoornis, prikkelbaar, irritaties, woede-uitbarstingen en schrikreacties.
Het herbeleven en vermijden wisselen elkaar af. Op deze manier word je niet overweldigd. Beetje bij beetje dringen de beelden zich op en de emoties van de gebeurtenis dienen zich aan. De herbeleving is nodig voor de emotionele verwerking van het gebeuren. De emoties zijn zo intens dat je ze niet in een keer kunt toe laten. Door de pijnlijke emoties zoals angst, woede, verdriet, schuld, schaamte en machteloosheid toe te staan wordt een emotionele verwerking mogelijk. De vermijding helpt je om de dagelijkse bezigheden weer op te pakken.
Dit proces kan weken tot maanden duren. Langzaam nemen de verwerkingsreacties af en voel je je weer stabieler.
Herbeleving kan zich uiten in:
- Steeds weer denken aan de gebeurtenis
- Emoties voelen die je hebt gevoeld, herbeleving
- Je nergens anders op kunnen concentreren
- Bezig zijn met als…. Dan. Hoe je het had kunnen voorkomen
- Nachtmerries
- Slaapproblemen
- Niet kunnen ontspannen
- Schrikreacties wanneer iets onverwachts gebeurt.
- Angst en wantrouwen als je op pad bent.
- Snel prikkelbaar.
- Voortdurend alert.
Niet alle symptomen komt bij iedereen voor. Herbeleving kan heel angstig zijn omdat je het gevoel hebt dat je geen controle hebt over jezelf.
Om het zenuwstelsel tot rust te kunnen brengen wil je antwoorden.
Het is een intensieve periode vooral als jouw zenuwstelsel tegelijkertijd overactief en alert is. Je leeft in twee werelden tegelijk; in jouw bekende veilige wereld van voor de gebeurtenis en in een onveilige wereld door de overweldigende gebeurtenis. Daardoor kun je zowel lichamelijke als mentale, emotionele klachten krijgen zoals moeite om je te concentreren, slapeloosheid, angst en prikkelbaarheid of neerslachtigheid.
Je wilt kunnen reconstrueren wat er precies is gebeurd. Waarom jou dat is overkomen. Was het toeval of heb je er een rol in gespeeld. Dit kan gepaard gaan met gevoelens van schuld, schaamte of zelfverwijt.
Waren er andere mensen aanwezig? Wat deden zij? Dit kan gepaard gaan met boosheid en het gevoel dat ze je in de steek hebben.
Met je verstand zoek je naar een oorzaak of schuld en naar een gevoel van controle.
Verwerkingsvragen
Wat is er precies gebeurt?
Vaak verloopt een overweldigende gebeurtenis zo snel dat je niet goed in de gaten had wat er werkelijk gebeurde. Er ontbreken stukken in je herinnering. Om weer een gevoel van controle te krijgen wil je hier antwoorden op. Als er meer mensen aanwezig waren, kun je vragen wat anderen gehoord, gezien en gedaan hebben.
Waarom is mij dit overkomen?
Je wilt weten of het toeval was of dat je een aandeel had in de gebeurtenis. Bij een ongeluk gaat het over wie de schuldige is. Maar vaak zijn er geen antwoorden op de vraag; ‘had ik het kunnen zien aankomen?’ of ‘heb ik iets fout gedaan?’
Hoe heb ik gehandeld? Waarom heb ik niet…..?
Dit zijn vragen over het eigen handelen en niet handelen die gepaard kunnen gaan met gevoelens van schaamte, schuld en zelfverwijt. Maar je kunt ook verbaasd zijn over een adequate of moedige handeling. Wanneer je slachtoffer bent van een aanranding of verkrachting, kunnen dierbaren nogal eens klaar staan met commentaar of advies. Dat werkt meestal averechts.
Wat deden de anderen? Waarom hielp niemand mij?
Dit zijn vragen over de mensen in de omgeving en het gevoel van hulpeloosheid en machteloosheid
De duur van het verwerkingsproces
De duur van een verwerkingsproces wordt bepaald door de gebeurtenis en de manier waarop de omgeving reageert. Wanneer je gesteund bent door je omgeving en je hebt de tijd en rust genomen om de emoties toe te staan dan is er op een gegeven moment sprake van integratie van de gebeurtenis in je leven.
Het is belangrijk om niet te snel te willen. Neem de tijd. Praat er over met mensen die je vertrouwt. Je kunt een verwerkingsproces niet afdwingen. Zoek steun!
Herstel betekent dat je weer redelijk kunt functioneren. Je bent niet mer constant bezig met d etraumatische gebeurtenis
Een stagnerende verwerking
Bij een stagnerende verwerking houd je klachten. Er is dan sprake van een Posttraumatische Stress Syndroom PTSS.
Er zijn een aantal aspecten die een rol spelen bij een stagnerende werking:
- De aard van de gebeurtenis
- De mate van geweld/bedreiging
- De duur van de gebeurtenis
- De mate van machteloosheid
- Hoe onverwacht de gebeurtenis was
- Eerdere overweldigende ervaringen
- Persoonlijke omstandigheden
- Coping strategie
- De mate van steun van de omgeving
- Jouw persoonlijkheid
De aard van de gebeurtenis, eerdere ervaringen zijn moeilijk te beïnvloeden. Jouw coping strategie wil zeggen hoe je geleerd hebt om te gaan met tegenslag. Als jouw strategie vermijden is dat helpt dat niet bij de verwerking. Wanneer je je hier eenmaal bewust van bent kun je dat wel veranderen. Je kunt leren om te erkennen dat je bepaalde emoties ervaart en deze toelaat. Je kunt leren om steun te vragen aan je omgeving. Reacties die helpend zijn bij de verwerking is als iemand naar je kan luisteren en met je emoties om kan gaan. Iemand de situatie niet relativeert maar de ernst van de gebeurtenis serieus neemt en je steunt.
Hoe kan de omgeving je steunen?
Steunen wil zeggen dat mensen uit je omgeving je de ruimte geeft om het verloop van de gebeurtenis te vertellen. Op deze manier kan tot je doordringen wat er gebeurd is en dat het voorbij is. De kans is groot dat je behoefte hebt om het vaker te vertellen. Daarom is het belangrijk dat mensen in je omgeving geduld hebben, ook al hebben ze het verhaal al gehoord, omdat jij er behoefte aan hebt.
Steunen is als je omgeving geen oordeel uitspreekt op de gebeurtenis, bijvoorbeeld ‘Waarom heb je niet…………….’ of ‘Waarom heb je……….”
Steunen kan ook praktische hulp zijn zoals boodschappen voor je doen of je meenemen naar huis, of anderen informeren.
De nabije omgeving moet ook dealen met deze gebeurtenis en onder ogen zien wat jou is aangedaan. Anderen kunnen niet voorkomen dat je heftige emoties ervaart. Dat kan een machteloos gevoel geven. Dit machteloze gevoel en de behoefte om het voor je te willen oplossen kan tot reacties leiden die averechts werken zoals:
Het gebeuren niet zo serieus nemen, het relativeren tot bagatelliseren.
Zeggen dat je het gewoon moet loslaten en verder moet gaan met je leven.
Zeggen dat je je het niet zo moet aantrekken omdat je er toch niets aan kon doen.
Vragen of je niet beter anders had kunnen handelen.
Allerhande adviezen en zogenaamde oplossingen hebben het effect dat je je schuldig gaat voelen of het idee hebt dat je een watje bent.
De reacties van de omgeving hebben een enorme invloed op je bereidheid om het effect van de gebeurtenis onder ogen te komen of het uit de weg te gaan.
Wil je hier graag hulp bij?
Ik help je er graag mee.
Meld je aan via het contactformulier voor een gratis intake/kennismakingsgesprek
Ben je al even bezig is met bewustwording en je persoonlijke ontwikkeling?
Heb je behoefte aan verdieping, verheldering en aan het oplossen van hardnekkige patronen?
Heb je behoefte aan een persoonlijke en professionele ontwikkeling?
GEACCREDITEERDE OPLEIDING EMOTIONEEL MEESTERSCHAP
Zowel de coaching als de opleiding vinden plaats in Amersfoort.
