Een overlevingsstrategie is gedrag dat je geholpen heeft om je aan te passen in het gezin waarin je bent opgegroeid.
In de kindertijd ontwikkel je strategieën om aandacht te krijgen, geliefd te worden, waardering en bevestiging te krijgen of je ontwikkeld strategieën om te vermijden dat je je de hele tijd eenzaam, angstig, boos of verdrietig voelt, omdat je ouders je niet (kunnen) geven wat je nodig hebt.
Je bent als kind eerder geneigd te denken dat er iets mis met jou is wanneer er geen aandacht en ruimte voor je is, in plaats dat er iets mis is met je ouders. Wanneer je bijna geen waardering of bevestiging kreeg ben je geneigd te denken dat je niet goed genoeg bent. Dit idee kan zo vastgezet zijn in je hoofd dat je ook later in je volwassen leven geneigd bent te denken dat het aan jou lag dat iets niet goed ging, dat jij iets heb verpest of dat jij de sukkel bent die het niet lukt om….. Met andere woorden dat je gewoon niet goed genoeg bent. In de psychologie noemen we dit een negatief zelfbeeld. Om dit negatief zelfbeeld op te lossen en in het verlangen gezien te worden als een lief, leuk, goed kind ga je strategieën ontwikkelen om dit voor elkaar te krijgen:
Bewijzen dat je goed bent
Je gaat je best doen tot het perfect is om aan de ander te bewijzen dat je echt wel iets kunt. Maar van binnen is er steeds weer dat stemmetje dat zegt dat het toch nog beter had gekund. Je hoopt hiermee dat men eindelijk zal zijn dat je het goed doet en dat je daardoor bevrijd wordt van de druk in je hoofd dat het nooit goed is. Het trieste is dat de ander vaak niet eens met jou bezig is of dat je prestaties best wel gewaardeerd worden, maar jij het niet geloofd. Het zit vooral in jouw hoofd.
(Haaks hierop kun je ook een strategie hebben ontwikkeld om juist nergens meer moeite voor doet omdat je het idee hebt dat het toch niet gaat lukken. Je begint er zelfs niet meer aan.)
Valse hoop hebben
Als ik maar beter mijn best doe, dan zien ze mij wel. Als ik maar lief ben, dan houdt hij/ze van mij. Als ik me maar aanpas, dan komt alles goed. Als ik maar veel liefde geef dan gaat ze/hij ook van mij houden. Je denkt als ik maar doe waarvan je denkt dat de ander het fijn vindt, dan komt het goed. Zo ontstaat de pleaser die het iedereen naar de zin maakt.
Valse hoop, het woord zegt het al; hoezeer je ook je best doet en wat je ook doet, je zult nooit krijgen waar je op hoopt. Het is oude onmacht die je als kind hebt ervaren samen met een conclusie dat je niet goed genoeg bent. Je wordt getriggerd in huidige situaties, waarin je negatief over jezelf denkt wordt dit gedrag geactiveerd.
Je hebt als kind bedacht dat er aan je behoeften zou worden voldaan als je zou voldoen aan de verwachtingen van je ouders; lief zijn, slim zijn, rustig zijn, vrolijker zijn, minder emotioneel zijn, behulpzaam zijn etc. Wat je als kind niet zag was dat je ouders niet volledig aan je behoeften hebben voldaan, los van wat je ook deed of naliet en hoe je ook was of niet was. Wanneer je onbewust wordt aangetrokken wordt door mensen die net zo reageerden als je ouders, is deze strategie gedoemd te mislukken.
Stel jezelf de vraag wat je hoopt te bereiken met je “hoop gedrag”?
Besef vervolgens dat dat niet gaat gebeuren. Voel wat dit bij je oproept. De kans is groot dat je oude pijn en onmacht gaat ervaren als een kind.
Kijk vervolgens met een rationele bril naar de situatie. En zie dat het niet aan jou ligt dat jouw hoop niet wordt beantwoord.
Valse macht ervaren
De strategie van valse macht is dat je ervan uitgaat dat er niets mis is met jou maar des te meer mis is met de ander. Elke negatieve gedachte waarin je over een ander oordeelt is meestal een teken van valse macht. De ander deugt niet. Daardoor krijgt de ander de schuld, ga je discussies aan waarin je je gelijk wilt of geef je aan dat de ander je niet interesseert. Je neemt een boven-positie in die intimiderend kan zijn, waardoor men zich als een kind door je behandelt kunnen voelen. Door controle te willen over anderen, denk je dat je je eigen gevoelens kunt controleren zodat je je niet kwetsbaar hoeft op te stellen.
Dit valse macht gedrag geeft een gevoel van kracht. Het maakt dat je je sterker voelt dan de ander. Maar door je krachtig te voelen kun je niet de pijn die je als kind hebt ervaren helen. Het is geen echte macht, daarom heet het valse macht.
Stel je voor dat je zelf zo behandelt zou worden. Hoe voelt dat?
Vraag jezelf af in welke situaties ontstaat bij jou valse macht? Zijn het situaties waarin je je alleen voelt, gekwetst, niet gezien of niet serieus genomen? Herken je de connectie met je kindertijd?
Ontkenning van behoeften
Wanneer je al jong het gevoel hebt gehad dat er voor jou niet echt ruimte en aandacht was, kun je als kind geconcludeerd hebben dat je een last was. Of stel dat er iemand in het gezin veel aandacht nodig had, kun je als kind geconcludeerd hebben dat het niet slim was om ook nog aandacht te vragen. Je hebt het contact met je behoeften en verlangens uitgeschakeld. Alsof je een draad hebt doorgeknipt. Daardoor ben je je ook niet meer bewust van je verlangens en je behoeften. Je bent gewend om je te voegen met de woorden: ‘Het maakt mij niet uit”. “Zeg jij het maar”. “Ik vind alles best”. Daarnaast kun je een onbeduidend leeg gevoel hebben. Iets wat niet is vervuld of een gebrek aan levensplezier. In feite gaat het leven aan je voorbij zonder dat je echt geleefd hebt.
Anderen kunnen het gevoel hebben dat je jezelf niet laat zien en niets je raakt. Dat is ook zo. Je laat jezelf niet zien als het gaat om wat je nodig hebt, waar je moeite mee hebt, waar je mee worstelt. Alles waarvan je denkt dat het de ander kan belasten, houd je voor je. Je redt jezelf wel. Op deze manier kun je nooit intimiteit ervaren met iemand.
Copyright: Marja Postema Emotionele intelligentie Academie
Door je familiegeschiedenis te onderzoeken, kun je helder krijgen welke loyaliteiten je belemmeren om jezelf te zijn. Als je wilt begrijpen waarom je steeds in dezelfde ongelukkige patronen terechtkomt, is het zinvol je te verdiepen in het verleden om je te bevrijden van oude loyaliteiten.
Ik, Marja Postema, help je graag d.m.v. individuele coaching
Neem contact op via het contactformulier dan gaan we kijken wat voor jou de beste aanpak is.
OPLEIDING EMOTIONEEL MEESTERSCHAP
Voor iedereen die bezig wil zijn met bewustwording en persoonlijke ontwikkeling.
Voor iedereen die behoefte heeft aan verdieping, verheldering en aan het oplossen van hardnekkige patronen.
Voor iedereen die vat wil krijgen op verschillende vormen van conditionering en loyaliteit
De opleiding is geaccrediteerd door verschillende beroepsverenigingen.
Meld je aan via het contactformulier voor een gratis intake/kennismakingsgesprek
Woon je te ver weg maar wil je hier toch mee aan de slag?
Online cursus Ontspannen jezelf zijn.
Ik leer je allerlei beelden en ideeën over jezelf, die niet bijdragen aan jouw levensgeluk, los te laten. Ik biedt je een stappenplan aan waar ik al meer dan 20 jaar mee werk en wat zijn effectiviteit heeft bewezen.
Lees meer over de online cursus Ontspannen jezelf zijn
