We hebben de neiging om te denken dat je stress krijgt van iets buiten jezelf.
Bijvoorbeeld door je werkgever die druk uitoefent of je partner die verwachtingen heeft of een deadline die je moet halen. Deze externe oorzaak, de stressor genoemd, is de aanleiding of de bron. Een aanleiding kan van alles zijn; een slechtnieuws gesprek, een collega die vervelend doet, je partner die boos op je is, een kind dat ziek is, je ouders die een beroep op je doen. Voor sommige mensen is het leven één grote stressor. Veel stress wordt veroorzaakt door regelmatig terugkerende, spanning verhogende situaties, belangrijke levensgebeurtenissen en traumatische ervaringen.
Stress signalen
Fysiek: hoofd- nekpijn, rugpijn, maagpijn, spierpijn, haaruitval, slaapproblemen, eczeem, vermoeidheid, zweten, hartkloppingen.
Emoties: snel geraakt waardoor je gaat huilen, je kunt weinig hebben, snel geïrriteerd, prikkelbaar, angstig, lusteloos, machteloos, gefrustreerd, down.
Psychisch: verward, concentratieproblemen, labiel, piekeren.
Gedrag: meer drinken, roken, slechter eten, te weinig eten, te veel eten, gejaagd, slecht slapen.
De invloed van jouw persoonlijkheid
Veel stress wordt vooral veroorzaakt door jouw reactie op een situatie. Jouw reactie wordt bepaald door je persoonlijkheid, jouw vaardigheden, (kun je voor jezelf opkomen?), jouw normen en waarden (Ik moet bijvoorbeeld anderen helpen) en jouw sociale netwerk. (Is er steun) Dit zorgt voor een bepaalde reactie, zowel mentaal (je gedachten), fysiek (spanning in je lichaam), emotioneel en in je gedrag. (Actief of passief)
Dagelijkse ervaringen die stress veroorzaken
Je kunt het zo gek niet bedenken. Wat voor de één stressvol is kan voor een ander even een vervelend moment zijn. Denk aan in de file staan, te laat zijn voor een afspraak, iets vergeten zijn, ‘nee’ zeggen tegen een verzoek en ga zo maar door.
Langdurige situaties
Langdurig ziek zijn, mantelzorg, werkloosheid, financiële problemen, ruzie met je familie, geluidsoverlast, gepest worden kunnen zorgen voor chronische stress, omdat er niet gelijk een oplossing voor handen is en het veel van je vraagt.
Ingrijpende gebeurtenissen
Het gaat hierbij niet enkel om negatieve gebeurtenissen, zoals ziekte of sterfte, ook positieve gebeurtenissen zoals geboorte of huwelijk kunnen de oorzaak zijn van stress. De Amerikaanse psychiaters Holmes en Rahe hebben in de jaren zestig gekeken naar de impact van gebeurtenissen op iemands leven en de relatie met stress. Zij kwamen met een stressschaal waarmee stressvolle gebeurtenissen met elkaar vergeleken worden door middel van een puntenlijst.
Traumatische ervaringen
Sommige gebeurtenissen kunnen zo ingrijpend zijn, dat ze een psychische wond achterlaten. Traumatische ervaringen zijn meestal onverwachte, ingrijpende of schokkende gebeurtenissen, waarop je geen invloed hebt. Denk aan een ernstig ongeval, seksueel misbruik, geweld, natuurramp, verkrachting, plotselinge dood van een dierbare.
Stress op het werk
Het werk kan een grote bron van stress zijn. Dat is niet gek want je een groot deel van je leven ben je aan het werk. Tijdens het werk zijn er vele mogelijke bronnen van stress. Denk aan onduidelijke functie, slechte samenwerking, slechte relatie met leidinggevende, rivaliteit, hoge werkdruk, onder- belasting of overbelasting, hoge verantwoordelijkheid, gebrek aan invloed, onzekerheid over een vaste baan, spanningen in het team.
Veranderingen
Veranderingen zijn een grote bron van stress en misschien wel de belangrijkste stressor op dit moment. Reorganisaties, fusies, nieuwe organisatiestructuren, overplaatsingen het zijn allemaal belangrijke bronnen voor stress omdat de toekomst in onzekerheid verkeerd. Alle veranderingen kunnen stress veroorzaken, dus ook de positieve, zoals een betere positie of een nieuwe baan.
Stressvolle gebeurtenissen in het leven
Door Holmes en Rahe is een uitgebreid onderzoek gedaan naar levensgebeurtenissen en de invloed van stress op ziekte. Aan iedere gebeurtenis is een aantal punten toegekend. Bij meerdere gebeurtenissen in een jaar dient men de punten bij elkaar op te tellen. De totaalscore geeft een indruk van de hoeveelheid ingrijpende gebeurtenissen die iemand heeft doorgemaakt en kan worden gebruikt als een maat voor de hoeveelheid stress. De gevarengrens wordt gesteld op een score van 200. Deze is natuurlijk sterk afhankelijk van iemands persoonlijkheid. Boven deze gevarengrens loopt men een groter risico om stressklachten en gezondheidsproblemen te krijgen. Er zijn diverse situaties die tot stress kunnen leiden. Kruis de situatie(s) aan die op jouw situatie(s) van toepassing is! Tel het aantal punten op.
Stresssituatie stresspunten
- Dood huwelijkspartner 100
- Scheiding 73
- Scheiding van tafel en bed 65
- Gevangenisstraf 63
- Dood van familielid 63
- Verwonding of ziekte 53
- Huwelijk 50
- Verlies van arbeidsplaats 47
- Pensionering 45
- Ziekte in de familie 44
- Zwangerschap 40
- Seksuele moeilijkheden 39
- Gezinsuitbreiding 39
- Verandering van baan 39
- Aanzienlijke inkomenswijziging 38
- Dood van een vriend 37
- Echtelijke ruzie 35
- Opname van groot krediet 31
- Nieuwe verantwoordelijkheden in beroep 29
- Kinderen verlaten ouderlijk huis 29
- Onenigheid met (aangetrouwde) familie 29
- Groot persoonlijk succes 28
- Begin/einde beroepsactiviteit 26
- Verandering van levensstandaard 25
- Verandering persoonlijke gewoonten 24
- Onenigheid met de chef 23
- Verandering van arbeidsvoorwaarden 20
- Verandering van school 20
- Verandering van woning 20
- Verandering vrijetijdsgewoonten 19
- Verandering maatschappelijke gewoonten 19
- Verandering in frequentie familiecontacten 15
- Verandering in eetgewoonten 15
- Vakantie 13
- Kerstmis (sinterklaas) 12
- Kleine wetsovertredingen 11
Bij 150 of meer punten loop je een groot risico op een stress-ziekte.
Zoals bijvoorbeeld: verwardheid, uitputting, hoge bloeddruk, hyperventilatie, maagproblemen, huidproblemen, overgevoelig reageren, verhoogde prikkelbaarheid, agressie, negatief zelfbeeld, weinig zelfvertrouwen enz
Persoonlijke eigenschappen
De oorzaak van stress ligt voor een groot deel bij jezelf, want hoe komt het dat de ene persoon wel stressvol op een situatie reageert en een andere in het geheel niet. Wat de één als stressvol ervaart, kan een ander als een uitdaging zien. Dat heeft te maken met hoe je in het leven staat. Ben je iemand die problemen optimistisch benaderd of heb je eerder de neiging om problemen pessimistisch te benaderen? Heb je het gevoel dat je controle hebt over je leven of leef je vanuit het idee dat dingen je overkomen? Daarnaast gaat het ook over je levensstijl zoals eetgewoonten, beweging, de mate van roken en drinken.
Zelfkritiek
De meest voortkomende manieren van stressbevorderende communicatie met jezelf zijn: Oordelen, kritiek of zelfkritiek Stom van mij, hij doet niet zijn best, ik heb verkeerd gehandeld Moeten, niet kunnen, niet mogen Ik moet dan goed doen, ik mag niet falen, zij moet mij aardig vinden Veralgemeniseringen, overdrijvingen en onjuistheden Dat kan ik nooit, het is vreselijk, het is een ramp, dat zal ik nooit leren Aan het eind van dit hoofdstuk is nog een oefening om alvast wat vertrouwd te maken met het veranderen van niet realistische gedachten. Haal kracht uit je verleden Een andere bron van stress is de manier waarop je om kan gaan met je verleden. Hoe vaak komt het niet voor dat we denken, ‘toen lukte het niet, dus nu zal het ook wel weer niet lukken’.
Levensstijl
Jouw manier van leven wordt beïnvloed door je manier van denken. Jouw gedachten beïnvloeden jouw emoties. Je denken en je emoties beïnvloeden jouw gedrag. Gedachten, gevoelens en gedrag beïnvloeden je lichaam en je gezondheid. Alles heeft met elkaar te maken. Je kunt de cirkel het beste doorbreken, door je bewust te worden van je manier van denken, je overtuigingen en aannames over jezelf en over de mensen in je omgeving.
Bijvoorbeeld:
Je wilt door iedereen aardig gevonden worden. Daardoor sta je altijd in de ‘Ik help je wel” stand en durf je geen ‘nee’ te zeggen. Daar krijg je stress van en dit veroorzaakt hoofdpijn.
Alles moet je van jezelf perfect doen, want je wilt ten alle tijd vermijden dat je faalt. Daardoor mag je geen fouten maken en kost het je veel tijd om werk af te leveren.
Het leven moet verlopen volgens bepaalde regels; op tijd komen, je aan afspraken houden of beloftes nakomen. Daardoor erger je je voortdurend aan jan en alleman omdat mensen zich lang niet aan deze ‘regels’ houden.
Je maakt je voortdurend zorgen dat dingen misgaan. Van klein tot groot. Je collega kijkt nors en je vraagt je af of je iets verkeerds hebt gedaan. Je toekomst kleur je eerder grijs en zwartgallig in dan kleurrijk.
Alles heeft met elkaar te maken
Het is handig om je leven onder te verdelen in de verschillende facetten die voor stress kunnen zorgen. Zo kun je gericht aan het werk gaat. Maar helaas is de mens een complex wezen. Vaak heeft het allemaal met elkaar te maken. Mentale en emotionele spanning heeft een effect op jouw fysieke spanning. Wanneer je je richt op fysieke ontspanning zul je in je hoofd ook rustiger worden.
Wil je weten welke stressymptomen aangeven dat je op weg bent naar een burn-out?
Vraag de gratis test aan:
Stress-signalen; lichamelijk, mentaal, emotioneel en gedragsmatig
Mentaal Lichamelijk Emotioneel Gedrag
Vergeetachtig Hartkloppingen Prikkelbaar Onderpresteren
Desinteresse Onrust Onzeker Vermijden
Minder concentratie Hoofdpijn Sneller huilen Gejaagd
Chaotisch Pijn op de borst Angstig Slapeloosheid
Piekeren Duizeligheid Zelfverwijt Meer roken,drinken
Besluiteloos Misselijk Schuldgevoel Impulsief
Half werk Diarree Schaamte Je isoleren
Geen inspiratie Zweten Achterdochtig Minder eten
Hak op de tak Vermoeid Schrikachtig Geremd
Verstrooid Spierspanning Lusteloos Traag
Twijfelen Vermageren Depressief Cynisch
