De geboorte van het eerste kind is een levens veranderende, stressvolle ervaring voor de ouders.
Hun leven is totaal veranderd, er is een grote verantwoordelijkheid bijgekomen en een nieuwe taak die nog ontdekt en geleerd moet worden.
Iedere ouder neemt bagage mee uit zijn eigen kindertijd; hoe ze zelf zijn opgevoed, de rol die ze binnen het gezin hadden en de verwachtingen die er waren.
Als eerste kind krijg je alle aandacht van je ouders
De kans is groot dat beide ouders heel betrokken zijn en je veel met hen samen was, vaak bent vastgehouden en vertroeteld. Ze hebben een en al verwondering en blijdschap om alles wat je doet.
Maar ouders kunnen bij een eerste kind ook onzeker en gespannen zijn, omdat ze nog geen ervaring hebben. Daardoor kunnen ze het kind te veel willen beschermen of angstig reageren wanneer het huilt. Omdat baby’s erg open staan voor emoties en gevoelens, kunnen ze deze spanning ervaren hebben en daardoor zelf gespannen worden.
Wanneer een eerste kind lang alleen is met de ouders probeert het zich op te trekken aan de volwassen manier van omgaan met elkaar. Het wil op een volwassen manier meepraten en meedoen. Het kan zich dan klein en onvermogend voelen omdat dat niet lukt.
Het eerste kind wil graag zijn best doen voor zijn ouders. En later op school willen de oudste kinderen ook een voorbeeld zijn om de leraren te plezieren. Eenmaal volwassen ontwikkelen ze dezelfde houding op het werk. Ze doen hun best, nemen verantwoordelijkheid, zijn volgzaam en willen graag gezien worden door de mensen die boven hen staan. Dat zijn de mensen met macht, net als de ouders.
Het paradijs stort in
Als eerste en enige kind weet je niet beter dan dat jij het rijk alleen hebt samen met je ouders en dat dit voor eeuwig gaat duren. Je staat in het middelpunt van de belangstelling en alle liefde gaat naar jou uit. Maar dan stort het paradijs in. Als er voor je vierde levensjaar een tweede kind bijkomt kun je dat nog niet rationeel begrijpen. Het is een enorme inbreuk op jouw veilige en vertrouwde leven. De aandacht, liefde en zorg verplaatst zich naar het tweede kind.
Stel je voor dat je partner thuiskomt met een onaangekondigde nieuwe liefde en ze gaan in jouw aanwezigheid met duidelijk veel plezier knuffelen. Kun je je voorstellen welke emoties er door je heen gaan? Zo ongeveer moet het zijn als je zo jong een broertje of zusje krijgt. Terwijl je barst van de jaloezie en de angst om de liefde van je ouders kwijt te raken krijg je ook nog de taak om af en toe op dit mormeltje te letten. Daarnaast willen je ouders dat je er blij mee bent, terwijl jij je alleen maar verraden voelt. Wat een innerlijke strijd moet zich daar voltrekken tussen de woede en de angst voor afwijzing. Een klein kind kan ook denken dat de ouders hem of haar niet meer leuk vinden en daarom een nieuw kindje willen.
Je zou niet zo sterk op een tweede kind hebben gereageerd als je wat ouder was. Dan had je begrepen dat het niet om jou was dat er een nieuw kindje kwam. Waarschijnlijk was je nog steeds jaloers geweest en had je je buitengesloten gevoeld, tenzij je ouders daar super zorgvuldig mee zijn omgaan.
Deze ervaring kan een enorme impact hebben op latere relaties, vooral met mensen in machtsposities.
Enerzijds voel je je afhankelijk en wil je goedkeuring en bevestiging en anderzijds ervaar je wantrouwen dat je ook zo aan de kant gezet kunt worden. Het roept de angst op dat je door iemand anders zult worden verdrongen of zal worden afgewezen.
Ik ben het tweede kind en was blijkbaar een schattig meisje met blonde krullen die alle enthousiaste aandacht kreeg van familie. Mijn oudere broer was hier uiteraard niet blij mee. Door zijn woede en jaloezie ging hij mij veelvuldig pesten en in van alles ontmoedigen. Hij had veel vriendjes waar hij mee speelde. Ik wilde meedoen want ik had meer interesse in jongensspelletjes als voetbal, bomen klimmen en cowboytje spelen in het bos. Maar ik mocht van hem nooit meedoen omdat ik een meisje was. Onze vechtrelatie duurde tot de middelbare school, toen werden we vrienden.
Over het algemeen kun je zeggen dat het eerste kind, dat na de geboorte van het tweede kind de oudste is geworden, meer verantwoordelijkheid wordt bijgebracht en gezagsgetrouw is.
Je ouders hebben je hulp gevraagd bij de zorg voor jongere broertjes en zusjes en waarschijnlijk kreeg je al jong huishoudelijke klusjes. Omdat je daardoor een gevoel van eigenwaarde ontwikkelde, zul je de eerste zijn om later hulp aan te bieden. Daardoor zal men graag willen dat je de leiding neemt. Aan de ene kant kan dit voortkomen uit zorg voor anderen maar het kan ook voortkomen uit een behoefte om de baas te spelen en controle te hebben. In beide gevallen zul je veel bezig zijn met de behoeftes van anderen in plaats van met de behoeftes van jezelf. Wanneer je dat niet doet kun je je nutteloos voelen vanuit het idee dat je altijd nuttig moet zijn voor anderen. Daarnaast kun je je schuldig voelen als je je richt op je eigen behoeftes.
Oudste kinderen hebben vaak last van zelfkritiek.
Zelfkritiek ontstaat als er angst is voor kritiek of afwijzing. Door jezelf kritiek te geven hoop je dat je kritiek van anderen voor bent. Maar waarom deze angst voor kritiek? Wanneer je te jong een te grote verantwoordelijkheid hebt gekregen, ben je natuurlijk bang dat het je niet lukt of je het niet goed doet, dat er iets afschuwelijks mis kan gaan, dat je je ouders diep teleurstelt, dat het jouw schuld zal zijn als het mis gaat en je uiteindelijk wordt gestraft en afgewezen. Dit is het drama denken van een kind dat afhankelijk is van liefde en goedkeuring van ouders. Dit drama denken ontstaat wanneer er een te groot beroep op hem/haar wordt gedaan, want een te grote verantwoordelijkheid kan een klein kind nog niet aan.
Kees was 10 jaar toen hij elke dag zijn broertje van 8 en zusje van 6 naar school moest brengen. Dat betekende elke dag een drukke weg oversteken en ervoor zorgen dat zijn kleine broertje en zusje zonder kleerscheuren op school aankwamen. Hij moest ervoor zorgen dat ze niet spontaan de weg over staken of afgeleid werden omdat ze iets leuks zagen. Hij moest sturen, toespreken en geruststellen. Eenmaal volwassen en in de functie van leidinggevende had hij elke dag het gevoel dat er iets mis kon gaan. De angst dat er iets mis kon gaan zat in zijn cellen.
Nu is er natuurlijk niets mis met het leren om verantwoordelijkheid dragen maar het moet passen bij de leeftijd. Bijvoorbeeld helpen de tafeldekken is een mooie verantwoordelijkheid voor een klein kind.
Het is een feit dat een onevenredig aantal oudste kinderen leidersposities innemen.
Dat kun je enerzijds verklaren door de verantwoordelijkheid die je al jong hebt gekregen. Maar andere mogelijke oorzaken Zijn:
Dat je als kind zorg hebben moeten dragen voor je ouders of een van je ouders, vanwege lichamelijke of psychische ziekte.
Dat je als oudste zorg hebben moeten dragen voor jongere kinderen.
Dat je met veel discipline bent opgegroeid zijn, om prestaties te kunnen leveren in sport of op school.
Dat je vanuit religieuze normen en waarden opgegroeid bent, waarin het een plicht was om verantwoordelijk te zijn voor anderen.
Dat je het voorbeeld van ouders hebben gekregen om voortdurend klaar te staan voor anderen
Is een van deze oorzaken op jou van toepassing?
Is er een andere oorzaak die heeft bijgedragen aan over verantwoordelijk gedrag?
Is er een situatie waarin het goed voor jou zou zijn om je minder verantwoordelijk te gedragen en te voelen?
Afgezien van deze oorzaken is het daarnaast interessant om te onderzoeken in hoeverre het te maken heeft met de shock die je hebt ervaren toen jouw hele wereld veranderde bij de geboorte van het tweede kind. Om te voorkomen dat je weer wordt overvallen door iets erg onaangenaams of dat iemand die je volkomen vertrouwt je verraadt, wil je de touwtjes in handen hebben. Je wilt voorkomen dat er ooit weer een innerlijke emotionele explosie plaatsvindt. In die zin was het een traumatische ervaring voor dat kleine kind. Als jouw keuze om aan de macht te staan voortkomt uit deze ervaring zul je hier nooit van kunnen genieten en zal het je nooit werkelijke rust geven. De oplossing ligt niet in controle, want dit versterkt de kramp, maar in de erkenning van deze ervaring op een emotioneel niveau.
Kenmerken van oudste kinderen samengevat:
- Je hebt een sterk verantwoordelijkheidsgevoel ten aanzien van de zorg voor anderen.
- Je volgt de gebaande paden vanuit gehoorzaamheid; school, werk, gezin.
- Je bent plichtsgetrouw, je doet wat moet gebeuren en je houd je aan de regels.
- Je neemt gemakkelijk een leiderschapspositie in.
- Je wilt het mensen in machtsposities naar de zin maken.
- Je hebt behoefte aan waardering en bevestiging van mensen in machtsposities.
- Je bent zorgzaam en meelevend en biedt vaak aan te helpen.
- Je stelt hoge eisen aan jezelf en hebt vaak last van zelfkritiek.
- Je voelt je schuldig of bent bang anderen teleur te stellen als je niets doet.
- Je vraagt je niet af of je wel gelukkig bent.
Herken je dit of roept het weerstand op?
Misschien vraagt het om extra zelfonderzoek. Dat kan ik me voorstellen. Je wilt als het ware een second opinion. Daar heb ik twee verschillende testen voor:
Wil je weten hoe jouw zelfbeeld nu is?
Met andere woorden hoe je jezelf ziet en hoe je denkt dat jij bent?
In de gratis zelfbeeldtest krijg je hier een antwoord op.
Ben je leidinggevende geworden?
Wil je een idee hebben waar jouw kracht en zwakte ligt als leidinggevende?
In de gratis Emotionele intelligentie test voor leidinggevenden krijg je hier een antwoord op.
Heb je zin om op avontuur te gaan en jezelf beter te leren kennen?
Wil je een andere richting geven aan je leven?
Opleiding Emotioneel Meesterschap
Onderdeel van de opleiding is het onderzoek naar de oorsprong van jouw thema’s. Met andere woorden de problemen of belemmeringen waar je tegen aanloopt. Je deelt jouw geschiedenis met twee andere deelnemers. Het is een enorme meerwaarde om de verhalen van anderen te leren kennen, omdat het twee kanten op werkt. Op de eerste plaats heb jij een frisse, andere kijk op het verhaal van je medecursisten. Op de tweede plaats houden zij jou die spiegel voor en krijg jij daardoor nieuwe inzichten over jezelf. Door met elkaar verhalen te vergelijken krijg je handvatten om aan de slag te gaan.
In een klein groepje krijg je alle aandacht en expertise van mij om antwoorden te krijgen op jouw vragen.
Lees meer over deze opleiding
Woon je te ver weg maar wil je hier wel mee aan de slag gaan?
Of wil je liever in je eigen tempo online leren om meer jezelf te zijn?
Dan is de onlinecursus Ontspannen jezelf zijn wellicht iets voor jou
Wil je liever een intensieve individuele begeleiding?
Dat kan ook. Mijn praktijk is in Amersfoort. Neem contact met mij op via het contactformulier
Wil je eerst een (gratis) kennismakingsgesprek om te kijken wat het beste bij jou aansluit?
Neem contact met mij op via het contactformulier
