Het belang van hechting na de geboorte
Gelijk na de geboorte wordt een baby in de meeste gevallen op het lichaam van de moeder gelegd. In het contact met het lichaam van moeder kan het zich veilig voelen door de lichaamswarmte, hartslag, oogcontact en lieve woordjes. Zo jong als het is kan het voelen of de moeder ontspannen of gespannen is. Daar heeft het geen woorden voor nodig. Het is een fysieke en emotionele gewaarwording. Zo kan een baby snel van streek raken door harde geluiden, ruwe aanraking of een gespannen lichaam van moeder.
Bij een gespannen, angstige of nerveuse moeder heeft het kind een dilemma; enerzijds wil het instinctief weg van deze spanning en anderzijds heeft het behoefte om zich te hechten, zodat het zich veilig en geborgen voelt. De enige bron van veiligheid en geborgenheid kan tegelijkertijd een bron van onveiligheid zijn waardoor er twee conflicterende instincten ontstaan. Om dit in zichzelf op te lossen kan het terwijl het de nabijheid zoekt, gaan dissociëren of oogcontact vermijden. Te veel nabijheid wordt ervaren als onveilig en te veel afstand ook.
Later in een volwassen liefdesrelatie kunnen deze ambivalente gevoelens terugkomen.
Liefdevolle aandacht kan angst en achterdocht activeren. Het zenuwstelsel kan reageren met een sympathische hyperactiviteit d.m.v. vecht en vluchtimpulsen of het kan reageren vanuit een parasympathisch systeem waarin je niet in staat bent om in actie te komen en je hulpeloos en hopeloos voelt.
Als reactie op een onveilige hechting kan een kind verschillende strategieën ontwikkelen.
Bij een labiele moeder kan het kind voor de moeder gaan zorgen door haar te kalmeren, geruststellen en te helpen. (parentificatie) Hierdoor ontwikkeld het kind zich vroegrijp en onafhankelijk door te helpen, te steunen en troost geven.
Maar het kan ook controlerend en bestraffend optreden als reactie op een afstandelijke moeder. Het is een manier om zich gelijktijdig te hechten en zich te verdedigen.
Deze strategieën beïnvloeden alle latere volwassen relaties. De ander heeft de macht om erkenning te geven of te onthouden. De conclusie die een kind trekt is; het is niet veilig om afhankelijk te zijn.
Strategieën in je volwassen leven
Later in je volwassen leven wordt het verlangen naar intimiteit en de behoefte om jezelf te laten zien geremd door de angst dat je niet gehoord wordt, niet serieus genomen wordt, niet wordt geloofd of zelfs belachelijk of vernederd wordt. Maar in plaats van je afhankelijk op te stellen kun je juist een sterke claim gaan leggen op je partner. De angst vervormt zich tot een eis en beschuldigingen. Een te sterke afhankelijkheid en behoefte aan bevestiging zijn innerlijke gehechtheidszoekende kinddelen die nooit deze veiligheid hebben gekend.
Daarnaast kunnen de gehechtheidszoekende delen geblokkeerd worden door een vluchtdeel die zich afstandelijk of onzichtbaar opstelt of een vechtdeel die de ander niet vertrouwt. Dat kan leiden tot een explosieve relatie of in ieder geval tot verwarring bij de partner.
Voor een kinddeel dat snakt naar liefdevolle zorg, kunnen rationele woorden van de partner kwetsend zijn, wat een vechtdeel activeert om verontwaardigd of zelfs woedend te worden. Als partner ben je deel geworden van een onveilig gedesorganiseerd gehechtheidssysteem waardoor je je onterecht voelt aangevallen en bekritiseerd. Elke situatie die een gevoel van afhankelijkheid en kwetsbaarheid oproept, kan zorgen voor activering van het vechtdeel.
Deze dynamiek zal niet bijdragen aan een volwassen relatie.
Het is goed om te weten dat door een getraumatiseerde jeugd de vroege ervaring van een onveilige hechting opnieuw beleefd wordt; het gevoel klem te zitten in een hartverscheurende strijd tussen een behoefte aan liefde en intens wantrouwen. Het wantrouwende deel heeft besloten dat niemand je meer pijn gaat doen. Door afstand te houden en kritisch te zijn probeert dit deel je te beschermen.
Wanneer je tijdens de kindertijd hebt geconcludeerd dat je nergens om steun of hulp kon vragen, dan heb je jezelf moeten redden. Aangezien dat een bijna onmogelijke opgave is voor een kind, kun je geleerd hebben om met onaangename gevoelens zoals angst en eenzaamheid om te gaan door uit het contact met je lichaam te gaan. Dissociëren is een hulpmiddel om onaangename gevoelens niet te hoeven voelen. Andere strategieën komen voort uit instinctieve overlevingsreacties zoals vechten (boos worden) vluchten, bevriezen (je overgeven) en vastklampen. Later in het leven kunnen drugs, drank en eten verlichting geven.
Jezelf kalmeren kan moeilijk zijn wanneer je in de kindertijd niet bent gekalmeerd oor ouders en opvoeders.
Als een kind geen vermogen tot zelfregulatie heeft geleerd en overweldigd wordt door emoties of fysieke gewaarwordingen, kan er paniek ontstaan vanuit het idee dat je deze emoties niet aankan. Je hebt niet ervaren dat je op een normale manier spanning kunt verlichten zoals bij een veilige gehechtheid. De meeste kinderen die van streek raken gaan op zoek naar verbinding met anderen voor kalmering, geruststelling en troost.
Bij een veilige gehechtheid spiegelt een ouder het kind vanuit een liefdevol begrip; “Werd je daar verdrietig van?”, “ Zo dat maakte je vast heel boos.” Het kind voelt iets onaangenaams, wat het zenuwstelsel ontregelt. Wanneer de ouder het kind kalmeert kan het zenuwstelsel weer tot rust komen. De respons van het kind, bijvoorbeeld boosheid kan de ouder disreguleren of frustreren waardoor het negatief op het kind reageert, waardoor het kind nog meer ontregelt raakt. Op deze manier kan er een wederzijdse negatieve spiraal ontstaan.
Een traumatische of onveilige gedesorganiseerde gehechtheid kan heftige innerlijke conflicten veroorzaken tussen enerzijds het deel dat bang is om verlaten te worden en zich vastklampt aan een partner of voortdurend behoefte heeft aan bevestiging en anderzijds een vechtdeel dat wil voorkomen dat een kwetsbaar deel wordt geraakt en een groot wantrouwen heeft naar anderen.
Jezelf losmaken van de delen.
Om los te komen van overweldigende gevoelens en impulsieve reacties is het belangrijk dat je deze emoties en uitbarstingen ziet als communicatie van delen in jou. Dat is even wennen omdat jezelf en al die delen in één lichaam zitten. Hoe moet je jezelf dan onderscheiden?
Door uitspraken en aannames te zien als uitspraken en aannames van een deel, kun je deze ook ter discussie stellen. Het ter discussie stellen is een actie van je rationele brein. Vanuit dit perspectief vraag je je af of deze aannames en overtuigingen wel kloppen. Een instinctief vecht of vluchtdeel vraag zich dit niet af en kijkt door de bril van het verleden. Door er even langer over na te denken, voorkom je dat je over reageert of in de angst schiet.
Wil je meer intimiteit kunnen ervaren in relaties?
Wil je meer kunnen vertrouwen?
Vertrouwen voor het kind is in eerste instantie het gevoel hebben op iemand te kunnen rekenen, op iemand te kunnen bouwen. Vertrouwen is de zekerheid hebben niet door de ander in de steek gelaten worden, niet bedrogen te worden. Door vertrouwen voel je je veilig. Vertrouwen is ook dat je jezelf kunt zijn zonder afgewezen te worden. Vertrouwen dat de ander voorspelbaar is. Vertrouwen maakt een affectieve relatie mogelijk.
Wil je eerst gratis met mij (Marja Postema)kennismaken? Dat kan. Meld je aan via het contactformulier.
Ben je al even bezig is met bewustwording en je persoonlijke ontwikkeling?
Heb je behoefte aan verdieping, verheldering en aan het oplossen van hardnekkige patronen?
Heb je behoefte aan een persoonlijke en professionele ontwikkeling?
GEACCREDITEERDE OPLEIDING EMOTIONEEL MEESTERSCHAP
