Prins der getijden
Pat Conroy schreef al in 1987 over transgenerationeel trauma in zijn bestseller Prins der getijden, toen deze term nog niet bestond.
Samenvatting
Tom vliegt naar New York omdat zijn tweelingzusje Savannah een poging tot zelfmoord heeft gedaan. Niet voor de eerste keer; ze is een van de grootste dichteressen van haar generatie. Omdat Savannah niet aanspreekbaar is, probeert Tom de psychiater inzicht te geven in de achtergronden van hun jeugd. Wat is er destijds gebeurd dat Savannah tot zelfmoord dreef? Stukje bij beetje wordt hun leven, en dat van hun ouders en grootouders, ontrafeld: de jaren op Melrose Island, vol eenzaamheid, liefde, belofte en geweld. Zullen die altijd een stempel op de toekomst blijven drukken?
Hier volgt een passage uit zijn boek waarin hij zo helder vertelt wat transgenerationeel trauma inhoudt.
`Ik dacht erover na hoe wij alle drie op dit moment in de tijd waren gearriveerd, welke zegeningen en krenkingen elk van ons van het eiland had meegenomen en hoe elk van ons een onbetwistbare en niet te veranderen rol in het groteske melodrama van ons gezin had gespeeld. Vanaf haar vroegste kindertijd was Savannah de aangewezen persoon geweest om de last van de opgehoopte psychotische energie van de familie te dragen. Door haar stralende sensitiviteit was ze kwetsbaar voor het geweld en ongenoegen in onze huishouding en we gebruikten haar als opslag voor al de bitterheid van onze hartverscheurende geschiedenis. Ik zag het nu allemaal: één lid van de familie wordt door middel van een proces van kunstmatige, maar dodelijke selectie aangewezen om de gek te zijn, en alle neurose, onbeheerstheid en misplaatst lijden dalen als stof in de hoeken en nissen van de gevoeligste, kwetsbaarste psyché neer. De waanzin overvalt de zachtste ogen en verlamt de zachtaardigste ledematen. Wanneer werd Savannah uitverkoren om het gestoorde lid van de familie te worden? Dacht ik. Wanneer was die beslissing genomen en was dat bij acclamatie geweest en had ik, haar tweelingbroer, met die beslissing ingestemd?
Ik probeerde al onze rollen uit te knobelen.
Luke had de rol van de krachtige eenvoud gekregen. Hij was gebukt gegaan onder de vreselijke last het minst intellectuele kind te zijn. Hij had zijn recht-toe-rechtaan besef van rechtvaardigheid en trouw tot een fetisj verheven. Omdat hij niet zo goed mee kon op school en omdat hij de oudste was, was hij het mikpunt van mijn vaders plotselinge woede-uitbarstingen, de gewonde schaapherder die de kudde in veiligheid bracht voor hij zich omwendde om alleen het hoofd te bieden aan de storm van mijn vaders toorn. Het viel moeilijk in te schatten hoeveel schade Luke had opgelopen of het totaal te bepalen van alle eenzaamheid en verdriet, veroorzaakt door zijn plaats in het gezin. Door zijn enorme kracht straalde hij iets onaantastbaars uit. Hij bezat de ziel van een vesting en ogen die te lang van achter kantelen naar de wereld getuurd hadden. Zijn kwetsuren waren allemaal inwendig en ik vroeg me af hoe hij ooit gedwongen zou zijn de omvang van zijn verwondingen vast te stellen. Ik wist dat hij nooit de strijd zou begrijpen die onze zuster ook nu nog met het verleden voerde of de lange mars van haar of haar onnavolgbare privé-demonen door de uren van haar dag, noch dacht ik dat Savannah begrip kon opbrengen voor de ernst van Luke’s dilemma: de slopende verantwoordelijkheden en plichten verbonden aan woordeloze kracht. Wanneer het hart het uitschreeuwde, kwam Luke in actie; zijn poëzie was stom. Luke was dichter noch psychoticus. Hij was een man van de daad, en dat was de ondraaglijke last die ons gezin hem op de schouder had gelegd, domweg omdat hij de eerstgeborene was.
En ik? Wat was er van mij geworden, slapeloos en aangeslagen als ik was door de monsterlijke serafijnen die mijn zuster om zich heen zag sluipen? Wat was mijn rol, en hield die de elementen in van grootsheid of van verderf?
Mijn bestemming binnen het gezin was die van het normale kind. Ik was de evenwichtige zoon die in de gelederen werd ingelijfd vanwege zijn leiderschap, kalmte onder vuur, standvastigheid. ‘Een rots in de branding’, zei mijn moeder tegen haar vriendinnen over mij, en ik vond dat een uitstekende omschrijving. Ik was hoffelijk, pienter, populair en gelovig. Ik was het neutrale gebied, het Zwitserland van de familie. Als de braafheid in eigen persoon streefde ik naar het onberispelijke kind te zijn dat mijn ouders zich altijd hadden gewenst. Altijd de juiste omgangsvormen in acht nemend was ik de volwassenheid binnengetreden als een bedeesd man, voortdurend erop uit het eenieder naar de zin te maken.
Wil je meer lezen over transgenerationeel trauma?
