De invloed van opgestapelde verlieservaringen

Rouwen is een natuurlijk proces van het verwerken van verlies van iemand of iets wat je dierbaar was.

Het is fijn als er anderen voor je zijn tijdens het rouwen zodat je een bedding ervaart waarbij je al je gevoelens kunt uiten.

Moeite met rouwen in je volwassen leven

Als je eerdere verlieservaringen hebt gehad, vooral op jonge leeftijd, waarbij je niet hebt kunnen rouwen en je geleerd hebt je af te sluiten van de pijn, dan wordt de rouw geblokkeerd. Wanneer je als kind een groot verlies hebt ervaren, zoals het overlijden van een van je ouders of de dood van een broertje of zusje, of door een scheiding, en je alle gevoelens hierover niet hebt kunnen ervaren en uiten, dan heb je al jong een strategie ontwikkeld om deze pijn uit de weg te gaan. Deels ontstaat dat omdat kinderen zich totaal afhankelijk voelen en deels worden ze beïnvloed door hoe ouders omgaan met verlies. Kinderen leren voor een groot deel door hoe hun ouders (niet) met emoties omgaan. Zo kan een bepaalde strategie onbewust doorgegeven worden van generatie op generatie.

Een baby ervaart op onbewust niveau het verdriet van de ouders, vooral van de moeder omdat het met haar symbiotisch is verbonden. Daarnaast zijn de ouders bij verlies van een kind of verlies van een partner, veel minder emotioneel beschikbaar. Ook doordat het verlies oud verlies kan oproepen. Een kind kan zich eenzaam, verloren en onveilig voelen door een gebrek aan emotionele verbinding met (een van) de ouders. Op die manier verliezen ze een deel van hun vader en/of moeder. Dat is een groot verlies omdat ze er zo emotioneel afhankelijk van zijn. Omdat ze zo afhankelijk zijn, passen ze zich aan, aan het familiesysteem.

Parentificatie

Het is heel moeilijk voor kinderen om hun ouders te zien lijden, om te zien dat ze zoveel verdriet hebben. Ze willen dat hun vader en/of moeder weer gelukkig is. Daardoor gaan ze voor hen zorgen. Parentificatie betekent dat het kind min of meer een ouder wordt voor zijn ouders.  Een client van mij vertelde dat hij de clown ging uithangen. Hij wilde zijn ouders aan het lachen maken. Maar dat deed hij ook omdat hij de spanning van het verlies niet kon verdragen. In zijn volwassen leven is hij dat blijven doen in situaties waar spanning tussen mensen ontstond.

Wat ook een min of meer natuurlijke reactie is, is dat de oudste dochter de zorg op zich neemt wanneer de moeder overlijdt. Het kind neemt een ouderpositie in en neemt meer verantwoordelijkheid op zich dan zou moeten.

Verlies op jonge leeftijd

Kleine kinderen hebben bij verlies liefdevolle aandacht nodig voor hun emoties. Lang werd gedacht dat kleine kinderen dit niet beleven, dat ze veerkrachtig zijn en je ze beter buiten het verdriet kunt houden. Dat wordt dan nog eens bevestigd wanneer kinderen zich aan deze verwachtingen aanpassen en doen alsof ze niet geraakt zijn. Maar gelukkig is er steeds meer kennis en ervaring dat juist kleine kinderen alle emoties oppikken. Zij zitten nog niet zo in hun hoofd. Al hun voelsprieten staan uit terwijl ze er nog niet zo goed woorden aan kunnen geven. Het is een overweldigende gebeurtenis. Het is te veel en te groot om te verwerken.

Een ingrijpend verlies op jonge leeftijd kan een grote impact hebben op het omgaan met emoties op latere leeftijd. Bepaalde gevoelens zullen heel moeilijk zijn om te ervaren, zoals het gevoel van machteloosheid en hulpeloosheid. De kans is groot dat de behoefte om controle te willen hebben sterk wordt ontwikkeld.

Later in het volwassen leven kunnen nieuwe verliezen dit oude verlies oproepen. Denk aan scheiding, verlies van werk, verlies van je gezondheid of verlies van je woonplek door een verhuizing. Door elk nieuw verlies kan de oude wond weer opengaan. Het verdriet verzamelt zich en kan daardoor op onverwachtse momenten zorgen voor overweldigende emoties, die wellicht niet in verhouding zijn bij de situatie op dat moment.

Het effect van een verliestrauma

Volgens traumadeskundige professor Franz Ruppert veroorzaakt een verliestrauma een splitsing in de ziel in drie delen: Het Traumadeel, het Overlevingsdeel en het Gezonde deel.

Het Traumadeel

Het Traumadeel ontstaat door de overweldigende ervaring van verlies. Het zenuwstelsel wordt hierdoor geactiveerd. Dit Traumadeel beschikt over alle herinneringen aan het trauma, en slaat alle emoties op zoals machteloosheid, hulpeloosheid, wanhoop, doodsangst, paniek, eenzaamheid, verdriet en boosheid.

​Het Traumadeel blijft stilstaan op de leeftijd waarop het trauma plaatsvond. Het wil gezien en gehoord worden. Het Traumadeel kan getriggerd worden door bepaalde zintuiglijke ervaringen. Op zo´n moment kun je overweldigd worden door emoties. Meestal neemt het overlevingsdeel het dan van je over om het trauma uit het bewustzijn te houden.

Het Overlevingsdeel

​Het overlevingsdeel doet er alles aan om te voorkomen dat de onderdrukte gevoelens naar buiten komen. Het Overlevingsdeel wil voorkomen dat zoiets ooit weer gebeurt. Alles wat met deze emoties te maken heeft wil hij buiten de deur houden om niet opnieuw overweldigd te raken en je totaal machteloos te voelen. Het is een normale reactie op een verliestrauma. Dit deel wil gewoon verder gaan met het leven alsof er niets gebeurd is. Daarvoor ontwikkelt hij bepaalde strategieën waar hij zich stevig aan vasthoudt. Op die manier houdt hij controle over het leven. Bij strategieën moet je denken aan bijvoorbeeld altijd bezig zijn met werk, een hobby of een andere activiteit waar je je aandacht op richt. Een andere strategie is dat je je aandacht richt op anderen, door anderen te helpen hoef je niet bij jezelf stil te staan.

We zijn creatief als het gaat om het vermijden van gevoelens en het vermijden van intimiteit. Intieme relaties zijn intiem door het delen van emoties.

Door de behoefte aan controle houd je alles en iedereen in de gaten om te voorkomen dat je overvallen wordt door een onaangenaam gevoel. Hier kan ook perfectionistisch gedrag, je richten op macht, geld en succes uit voortkomen.

De leegte en wellicht depressiviteit die ontstaat door het vermijden en onderdrukken van emoties kun je gaan compenseren door eten, drinken, snoepen, seks, roken of gamen. Als het verlies niet erkend en beleefd wordt, ga je je identificeren met het overlevingsdeel.

Het Gezonde deel

Het Gezonde deel is zich ervan bewust dat er een innerlijk kind is die iets traumatisch heeft meegemaakt. Het gezonde deel kan reflecteren en is in staat te onderzoeken wat er precies speelt. Het kan zich ook bewust worden van de strategieën die het overlevingsdeel inzet.

Het gezonde deel kan besluiten om in therapie te gaan omdat het beseft dat je niet echt leeft en het heeft contact met het verlangen van het traumadeel om gezien en gehoord te worden en weer contact te krijgen met emoties.

Symptomen van gestapeld verdriet

Symptomen komen voort uit enerzijds het onderdrukken en vermijden van emoties en anderzijds uit het verlangen om juist deze emoties, die verbonden zijn met het verlies, te uiten. Dat brengt chronische stress met zich mee waardoor het immuunsysteem verzwakt en je lichamelijke klachten krijgt. Er kunnen ook relationele problemen ontstaan, vooral wanneer de partner een beroep doet op emotionele betrokkenheid. Het overlevingsdeel heeft deze weg afgesloten.

Het traumamodel van dr. Franz Ruppert

Om het trauma te kunnen integreren, hebben alle drie de delen een specifieke benadering nodig. Het Traumadeel (het innerlijke kind) heeft erkenning nodig en laat zich pas zien binnen een veilige en liefdevolle omgeving. Daarnaast heeft het taal nodig om woorden te kunnen geven aan zijn gevoel. Het Overlevingsdeel mag gezien en gerespecteerd worden voor de zware taak om het leven voor je zo goed als mogelijk, door te laten gaan. Door de erkenning van zijn rol kan hij dit vervolgens beetje bij beetje loslaten. Dit deel heeft het vertrouwen nodig dat het goed komt, om zich terug te kunnen trekken. Het Gezonde deel kan dit vertrouwen geven dat het goed komt. In het werken met gestapeld verdriet is er veel aandacht voor het werken met het innerlijke kind, want daar is vaak de blokkade begonnen. Door aan te sluiten bij de energie van het kind kunnen de herinneringen en gevoelens wakker worden. Dit is de sleutel naar het hervinden van de levensenergie. Het is een uitdaging voor het Gezonde deel om het trauma van dit innerlijke kind te dragen.

Het verlangen om een diep verdriet te helen

Diep van binnen zul je het verlangen ervaren om dit diepe verdriet de ruimte te geven. Het wil gezien, gehoord en ervaren worden. Dit is het deel waar de herinnering aan het verlies en alle emoties zijn opgeslagen. Zij wachten op herkenning en erkenning.

Inspiratie:

Stapeltjesverdriet Auteur: Sabine Noten

Vroegkinderlijk trauma Auteur: Franz Ruppert

Heb je moeite om met emoties om te gaan?

De meeste mensen hebben geen onderwijs of opvoeding gehad in het omgaan met emoties. Dat is vreemd want emoties liggen aan de basis van onze persoonlijkheid en ze dragen zorg voor ons welzijn.

Ik, Marja Postema, help je graag d.m.v. individuele coaching

Ben je al even bezig met  je persoonlijke ontwikkeling?

Heb je behoefte aan verdieping, verheldering en aan het oplossen van hardnekkige patronen?

Heb je behoefte aan een persoonlijke en professionele ontwikkeling?

Kijk eens naar de OPLEIDING EMOTIONEEL MEESTERSCHAP