Het herkennen en erkennen van emoties

Als je in je jeugd geleerd hebt om je emoties te onderdrukken of  te negeren, dan is de kans groot dat je deze rijkdom aan informatie kwijt bent geraakt.

Het kunnen voelen is een basiseigenschap die al bij de conceptie is gegeven. Maar het is wel van belang dat dit voelen gevoed wordt. Het ervaren van tederheid, warmte en koestering bepalen voor een groot deel de ontwikkeling van het gevoelsleven. Deze ontwikkeling is van groot belang voor de mogelijkheden met andere mensen samen te leven en relaties aan te gaan. Voor het kindje is het van belang dat zijn of haar gevoelens herkent en erkend worden. Dat wat niet herkend en erkend wordt kan zich niet ontwikkelen. Dus als een kind alleen maar eenzaamheid en een ontkenning van zijn bestaan heeft ervaren, dan heeft het geen weet van (zelf) liefde, vertrouwen en intieme contacten. Wanneer ouders dat zelf niet hebben meegekregen van hun ouders, dan zal het ook moeilijk zijn om het aan hun kind te geven. Wat je zelf niet in huis hebt kun je niet delen. Tenzij je besluit om jezelf op dat gebied te gaan ontwikkelen.

Emotionele intelligentie ontwikkelen

Wanneer je besluit dat je gevoelens en emoties belangrijk zijn en ze weer wilt toestaan, dan zijn ze niet zomaar in je bewustzijn aanwezig. Dit is een  proces waarin tijd, rust en ruimte nodig is om stil te kunnen staan bij wat je voelt en op zoek te gaan naar de juiste bewoordingen.  Dat kan in het begin een heel frustrerende bezigheid zijn.

Mijn emotionele rijkdom was al jong verdwenen. Tijdens de lagere school was ik een lief, onzeker, bescheiden en gehoorzaam meisje.  Ik deed wat ik moest doen, mijn diploma halen zoals zo vele anderen tijdens de middelbare school. Toen ik me rond mijn dertigste me leeg en stuurloos voelde, besloot ik in therapie te gaan. Hier ontdekte ik veel oordelen en angsten ten aanzien van het uiten van emoties. Ik dacht als ik mijn emoties zou uiten, dan zou ik worden afgewezen, mensen zouden mij lastig kunnen vinden, of zwak of stom. Langzaamaan leerde ik mijn gevoelens te herkennen en te erkennen. In allerlei situaties vroeg ik me af wat ik nu precies voelde en dan ging ik daar lang over nadenken. Ja dat werkt niet, denken over je gevoelens. Even nadenken, wat voel ik nou. Geweldig waren de momenten dat ik gelijk wist wat ik voelde en de emotie kon toestaan. De ontdekking van hé “Ik ben boos”, was een overwinning en een grappige combinatie van me boos en blij tegelijk te voelen.

Zolang je nog met te veel aandacht in je hoofd zit zul je je niet bewust worden van je gevoelens. Als gevoelens helemaal uit je leven zijn verdwenen dan zul je eerst het contact met je lichaam moeten herstellen. Pas als je in staat bent langzaamaan weer contact met je gevoelens te krijgen via je lichaam, begint de herkenning. Onze cultuur en de tijd waarin we leven is nogal rationeel ingesteld. Het vraagt dus voortdurende discipline om met je aandacht bij je lichaam te blijven.

Het herkennen en erkennen van je gevoelens begint vaak met een zwart – wit formulering. Voel ik me lekker of niet lekker? Heb ik hier zin in of niet? Voelt dit besluit goed of niet goed? Het is de kunst gelijk een antwoord te geven zonder te willen onderbouwen met een logische redenering. Dat hoeft niet.

Daarnaast vraagt het om te onderzoeken welke beelden je allemaal hebt bij verschillende gevoelens. Kijk eens naar plezier, hoe ziet plezier eruit? Misschien heb je gelijk een beeld. Misschien zie je alleen een uitbundig plezier voor je en realiseer je je niet dat je plezier heel verschillend kunt ervaren, zowel inhet klein als in het groot.

Ik zie een prachtige vlinder voorbijvliegen. Ik voel me blij, heb plezier, alleen het is helemaal stil. Naast het plezier voel ik ook een dankbaarheid dat ik hier in Australië midden in onze winter, hier in de zomer van de zon en de warmte geniet terwijl het in Nederland al weken hard vriest. Maar daar zal een groot deel schaatsminnende Nederlanders weer volop plezier in beleven.

Woordenschat ontwikkelen

We hebben de beschikking nodig over een woordenschat om de gevoelens te kunnen benoemen. Als je geen woorden hebt voor bepaalde gevoelens dan kun je er geen betekenis aan geven. Het is zinvol als je een naam kunt geven aan een gevoel. Het is een belangrijke functie in de opvoeding om kinderen de taal aan te reiken voor hun gevoelens. Als een kind huilt kunnen ouders zeggen: ‘Wat ben je verdrietig’. Als je de taal niet aangereikt hebt gekregen is het moeilijk om daar zelf woorden voor te vinden.

Bij mij was dat zeker het geval en het gevolg was dat mijn emoties praktisch totaal uit mijn bewustzijn waren verdwenen.  Beetje bij beetje heb ik mijn gevoelens leren benoemen en nog steeds ben ik in bepaalde situaties op zoek naar een woord voor een bepaald gevoel. Het helpt ook als anderen een woord aanreiken als zij goed ontwikkeld zijn in de emotie taal.

Zo negeerde ik het gevoel van schrikken. Ik had geleerd na een schrik in mezelf te verdwijnen als een beschermingsreactie. Totdat iemand zonder opzet mij liet schrikken en gelijk vroeg of ik was geschrokken. Dat was een bijzondere ervaring. Ik kon mij het gevoel van schrik weer toe-eigenen. Ik hoefde niet meer te verdwijnen. Ik kon nu zeggen.’ Ik schrik van jouw reactie’.

Vraag via het contactformulier de lijst met emotiewoorden. Ik stuur het je graag toe.

Probeer je niet alle emoties in een keer toe te eigenen. Concentreer je op één emotie, denk na over je eigen ervaringen en wissel informatie en ervaringen uit met je partner, je kinderen en je vrienden.

Zelf Expressie

Emotie is het Griekse woord voor gevoel in beweging. Een emotie zet dus aan tot expressie. Het doet een beroep op je om te laten zien en horen wat je denkt, voelt en wilt. Zelfexpressie is nodig om uiting te geven aan wie je bent en een leven te leiden zoals jij dat wilt. Wat je van binnen ervaart breng je naar buiten en geef je vorm. Door je te uiten bij anderen leer je jezelf kennen en neem je een plek in. Je laat zien waar je voor staat. Je neemt verantwoordelijkheid voor jezelf.  Je zou kunnen zeggen dat je een antwoord geeft.

Emoties maken ons menselijk en dat zijn we nu eenmaal. We zijn geen robots maar dat gaat er zo langzamerhand in bepaalde organisaties wel steeds meer op lijken. Het is belangrijk om expressie te geven aan emoties voor het behoud van je gezondheid. Het delen van emoties kan heel heilzaam zijn als je je gesprekspartner ook goed kan luisteren.  Daarnaast is het uiten van gevoelens nodig om samen met anderen te kunnen leven en werken. Emoties geven kleur aan ons leven en aan onze relaties. Als je emoties inbrengt dan bevorder je daarmee een open communicatie.

Het lijkt allemaal zo eenvoudig maar hierin komen we nogal wat belemmeringen tegen. 

Zoals de neiging om te willen voldoen aan verwachtingen of aardig gevonden te willen worden of het hebben van angst voor conflicten of voor kritiek. Ik kan niet vaak genoeg benadrukken hoe belangrijk het is eerst inzicht te krijgen in je belemmeringen voordat je de nodige vaardigheden gaat ontwikkelen.

Stel dat je tijdens een vergadering zegt dat je je onzeker voelt over je aanwezigheid tijdens de bijeenkomst omdat je geen idee het wat je kunt bijdragen. Jouw moedige inbreng kan ervoor zorgen dat je helderheid krijgt over de verwachtingen van anderen en het kan er zelfs toe leiden dat duidelijk wordt dat je aanwezigheid inderdaad geen zin heeft. Dan kun je je tijd beter besteden en heb je een goed gevoel over jezelf. Lijkt me altijd beter zowel voor jezelf als voor de anderen, dan een vergadering nutteloos uit te zitten.

Wanneer je niet begrijpt wat er in een vergadering van je verwacht wordt of dat je het zelfs zinloos vindt om in een bepaalde vergadering aanwezig te zijn, dan heb je assertief gedrag nodig om dit aan de orde te brengen. Helaas speelt angst hier vaak een grote rol. De angst om bijvoorbeeld je mening te geven of je kwetsbaar op te stellen.

Als je bijvoorbeeld tijdens een overleg een sfeer wilt creëren waarin iedereen zich veilig voelt zodat er een optimale openheid kan ontstaan dan is het belangrijk om elkaar de ruimte te geven zodat iedereen tot zijn recht komt. Het uitgangspunt in zo’n situatie is dat iedereen waardevol is. Sommige mensen hebben meer denk en voeltijd nodig dan anderen. In hedendaagse vergaderingen komen deze mensen vaak niet tot hun recht want alles moet snel en alleen de snelle mensen die ad rem kunnen reageren of de mensen die denken alles beter te weten, hebben het voor het zeggen.

“Bewijs ik met een belangwekkend experiment het gelijk van mijn theorie, dan lees ik de maand daarop in een vakblad een artikel over een ander belangwekkend experiment, dat het gelijk bewijst van een theorie die haaks op de mijne staat. Het is onmogelijk om te bewijzen of een theorie klopt of niet.”

Michael Kahn De Tao van het gesprek

Je bent je er vaak niet bewust van dat je emoties vermijdt. Dus om je hier meer bewust van te worden is het handig om de test te doen. Wil je weten welke strategieën er zijn en welke jij hebt ontwikkeld?

Vraag de gratis strategieën om emoties te vermijden test aan:

Assertief gedrag ontwikkelen

Om emoties in te kunnen brengen heb je assertief gedrag nodig.  Dat is gedrag waarbij je opkomt voor jezelf en rekening houdt met de ander. Het uitgangspunt bij assertiviteit is dat ieder mens evenveel waard is. Openheid, eerlijkheid en eigen verantwoordelijkheid zijn hierbij belangrijke waarden. Als je besluit dat jij ertoe doet en daardoor jouw emoties en gevoelens ertoe doen, dan zul je moeite moeten doen om daarvoor te gaan staan. Vooral in een omgeving waar men het uiten van emoties niet gewend is of zelfs niet waardeert.  Meestal worden we in onze assertiviteit belemmert door gevoelens van angst, bijvoorbeeld voor afwijzing. Het is belangrijk om je eerst bewust te worden van deze belemmeringen.

Assertief gedrag ontwikkelen, betekent dat je vaker zegt wat je denkt, vindt, wilt en voelt. Daar zul je dan ook vaker bij stil moeten staan. Op die manier laat je jezelf vaker zien en horen.

Als assertief gedrag een vanzelfsprekend onderdeel is van je gedrag dan is de kans groot dat jouw wensen en behoeften worden bevredigd. Hierdoor zal jouw gevoel van eigenwaarde groter worden even als je zelfvertrouwen. Omdat je voor jezelf kunt opkomen, zul je werk doen waar je plezier in hebt, en een relatie hebben waarbij je je gezien en gehoord voelt.

Assertieve vaardigheden zijn: Feedback geven, kritiek geven en ontvangen, je mening geven, een verzoek doen en grenzen stellen. Veel mensen hebben moeite met ‘nee’ zeggen en met kritiek geven en ontvangen.

Hier liggen grote belemmeringen om voor jezelf op te komen. Het is van vitaal belang dat je dit oplost anders wordt het heel lastig je mening en gevoelens te uiten.

Wie zijn eigen gevoelens goed kent en accepteert, kan zich gemakkelijker verplaatsen in de emoties van anderen.

Je kunt je pas echt met anderen verbinden als je met jezelf verbonden bent. Dan verbetert de kwaliteit van je relaties. Door het bevorderen van je emotionele welzijn, ondersteun je jouw lichamelijke gezondheid. Tegelijkertijd leer je jezelf beter kennen en krijg je meer vat op je emoties.