Een gespleten persoonlijkheid
De noodzakelijke verloochening van een onveilige of verwaarloosde kindertijd zorgt ervoor dat deze ervaringen opgeslagen worden in innerlijke delen, bijvoorbeeld in een verdrietig, eenzaam of naar liefde verlangend deel, maar ook in een boos, wantrouwend en alert deel. Vervolgens zijn deze innerlijke kinddelen ontkent en genegeerd. De gespletenheid die hierdoor ontstaat was noodzakelijk om veilig door de kindertijd te komen en toch een gevoel gehad te hebben van gehechtheid tot de ouders. De aspecten die door de ouders-opvoeders ontkent of veroordeeld werden ga je zelf ontkennen en veroordelen. Je gaat dat doen wat het meest veilig is binnen de omgeving. De delen waarmee je je als kind gaat identificeren, zijn aspecten die door de ouders-opvoeders worden gewaardeerd en van je verwacht, maar je kunt je ook identificeren met aspecten die ouders op een negatieve manier benadrukken bijvoorbeeld dat je een lastig, dom of beschaamd kind bent. Een andere optie die je als kind hebt is jezelf redden en besluiten dat je niemand nodig hebt.
De innerlijke splitsing tussen ´dit ben ik en ´dit ben ik niet´ zorgt voor een vervreemding.
De prijs die je hiervoor betaald is dat je een deel van jezelf achter slot en grendel hebt opgesloten. Je kent jezelf niet als compleet mens doordat alleen de eigenschappen en gevoelens die zinvol waren in de kindertijd, toegankelijk zijn voor het bewustzijn.
Deze zelfvervreemding veroorzaakt onrust, spanning, strijd tussen de onbewuste innerlijke delen en paniek bij de delen, want zij leven nog steeds in het verleden.
Elk deel ziet de wereld door een andere bril en wordt gedreven door een specifiek overlevingsstrategie.
De overlevingsdelen die destijds de kans op overleving hebben vergroot zijn onbewuste responsen geworden die door bepaalde triggers worden geactiveerd. De delen kunnen zich in het volwassen leven aandienen in symptomen zoals depressie (het onderwerpende deel), angst en paniek aanvallen (bevriezend deel), middelen gebruik en eetproblemen (vluchtdeel), woedeaanvallen (vechtdeel), moeite om je te hechten (angstig deel).
Je kunt de delen herkennen aan de rol die ze spelen.
Het normaal doorlevende deel van het zelf staat tegenover de traumagerelateerde delen van het zelf. Het zelf dat normaal doorleeft moet het meeste werk doen. Het is aan dit deel om de vaardigheden te ontwikkelen in het contact met de innerlijke delen zoals het ontwikkelen van een duaal bewustzijn zodat er een communicatie met de delen kan ontstaan en alle delen zichtbaar worden. Het is aan het normaal doorlevende zelf om onderscheid te leren maken tussen het verleden en heden zodat de juiste beslissingen worden gemaakt in het heden. Het zelf is het deel in jou dat zich staande probeert te houden ook al raken de andere delen in paniek.
Traumagerelateerde delen zijn:
Het vechtdeel; dit deel is waakzaam en wantrouwend. Het kan bazig zijn, veroordelend en boos. Dit deel wil controle houden. Het kan anderen veroordelen maar ook zichzelf.
Het vluchtdeel wil ontsnappen, wegvluchten en wil zich niet binden. Het kan afstandelijk zijn, afwezig, onzichtbaar en verslavingsgevoelig.
Het deel dat bevriest is verlamd van angst, krijgt paniekaanvallen en wil niet gezien worden.
Het onderwerpende deel schaamt zich, is vervuld van zelfverachting, is passief, zelfopofferend, verzorgend en maakt zich kleiner dan het is door bijvoorbeeld te onderpresteren.
Het deel dat wil hechten is behoeftig, hunkert naar redding en verbinding. Het zoekt iemand om zich aan vast te klampen, vertoont dan lief, pleasend en onschuldig gedrag. Kan zich in deze zoektocht wanhopig voelen waardoor het zich vastklampt aan de eerste de beste persoon die hierop in gaat.
Elk deel heeft een eigen verhaal gemaakt van zijn jeugd, meestal vanuit een vervormd perspectief. Zo zal het onderwerpende deel een verhaal hebben over slecht zijn, niet waard om te leven. Het kan niet ervaren dat het in het heden op een gelijkwaardige manier wordt behandeld, want het plaatst zichzelf op een minderwaardige positie.
Het deel wat om hulp wil roepen zal een verhaal hebben over dat niemand komt helpen. Het vechtdeel zal zeggen dat de ouders doodgeschoten moeten worden en je geen mens kunt vertrouwen. Hij is niet in staat om te zien wanneer het in het heden veilig is.
Het eenzame deel zal denken dat niemand om hem-haar geeft.
Het deel dat verlangd naar verbinding zal iedere vorm van aandacht en geborgenheid aangrijpen zonder kritisch te zijn ten aanzien van het belang van de ander.
Het normaal doorlevende zelf heeft een breder perspectief en is meer realistisch over hoe mensen zijn en wat je wel en niet kunt verwachten.
In vijf stappen loskomen van identificatie met de innerlijke delen zodat je niet meer overweldigd wordt.
Stap 1 Afstand nemen van de delen
Het begint met de ervaring dat je wat afstand neemt van het deel. Probeer dit deel te voelen zonder haar te worden, zodat ze weet dat je haar/hem hoort. Kijk eens wat er gebeurt als je zegt: ‘Zij/hij is bang’ in plaats van ‘Ik ben bang’. Vraag haar/hem waarvoor hij/zij bang is.
Stap 2 In het hier en nu aanwezig zijn
Maak contact met je lichaam. Er vaar als je zit hoe je lichaam steunt en leunt in de stoel. Voel je in je lichaam zakken. Ervaar je ademhaling in je lichaam. Zoals je zult merken kun je zowel je lichaam voelen en tegelijkertijd opmerkzaam zijn op je ademhaling. Dat is duaal bewustzijn.
Stap 3 Jezelf en het deel voelen
Nu kunnen jullie elkaar voelen. Vraag het deel of het jou kan voelen. Omdat je niet meer in het deel opgaat kun je er contact mee maken. Wat gebeurt er als je toenadering zoekt en je hand uitsteekt? Hoe meer je haar vasthoudt, hoe veiliger ze zich gaat voelen en daardoor zul jij je kalmer voelen.
Stap 4 Een gesprek hebben
Je kunt met elk deel praten. Stel je voor dat het jouw echte kinderen zijn of de kinderen van familie waar je aan gehecht bent. Welke troostrijke woorden zou je dan zeggen?
Stap 5 Het deel geruststellen
Vraag het deel of het helpt als je naar haar/hem luistert of dat ze nog iets anders nodig heeft. Hoe is het voor haar/hem om te voelen dat het iemand echt iets kan schelen wat ze voelt?
Door vanaf een afstand deze delen en hun manier van kijken te observeren krijg je een breder perspectief van het innerlijke krachtenveld.
De emotie of reactie zal nog steeds voelbaar zijn maar minder intens en vanuit begrip in plaats van afweer. Emoties en gewaarwordingen die voorheen stressvol en angstaanjagend waren kunnen nu draaglijk worden. Door een houding aan te nemen van aandachtig opmerken, wordt het tempo van de gedachten, gevoelens en lichamelijke reacties verlaagd.
Het is belangrijk om stil te staan bij de verandering in emoties, impulsen en lichamelijke gewaarwording die optreden tijdens dit proces. Wat verandert er bij het deel als ze beseft dat je er echt voor haar bent?
Het kan lastig zijn voor een deel om je te vertrouwen. Dat is begrijpelijk als je weet dat dit deel niet de ervaring heeft gehad dat mensen te vertrouwen zijn. Dat vertrouwen zul je moeten winnen door er altijd voor haar te zijn en te laten merken dat het je aan je hart gaat hoe zij/hij zich voelt. Het deel moet je echt kunnen geloven, dan pas kan het zich eindelijk ontspannen en zich veilig voelen.
Een innerlijke strijd tussen de delen
Er kan een innerlijke strijd tussen delen ontstaan bijvoorbeeld tussen een naar gehechtheid verlangend deel die zich wil verbinden en een waakzaam deel die niemand vertrouwd. De alarmsignalen van een vechtdeel kunnen een vluchtdeel triggeren om te vluchten. Vervolgens kan het onderwerpende delen zich hiervoor gaan schamen. De drang om zich te hechten kan lijnrecht staan tegenover de drang om te vluchten. Het verlangen naar ambitie staat lijnrecht tegenover het verlangen onzichtbaar te zijn om te voorkomen dat een ander zich bedreigd voelt.
De innerlijke strijd kan in het hier en nu worden ervaren als een voortdurend gepieker en een moeite om een besluit te nemen.
Leer je delen kennen
In het model van delen wordt elke gedachte, emotie en lichaamsgewaarwording behandeld als communicatie van een deel. Door nadrukkelijk de taal van de delen te gebruiken in plaats van de taal van ‘ik’ creëer je een afstand tussen de waarnemer en het deel dat je waarneemt. Dit voorkomt een hertraumatiserende ervaring. Door nieuwsgierig te worden naar de delen is het gemakkelijker om de delen waar te nemen. Nieuwsgierigheid zorgt voor concentratie en een focus. Door de waarnemende afstand is de emotie of lichamelijke reactie minder intens. Er wordt een verbinding gemaakt tussen linker- en rechterhersenhelft.
Tijdens het waarnemen is het belangrijk om je bewust te worden van de gedachten, gevoelens, impulsen en interpretaties van de delen als reactie op triggers in het hier en nu. Met behulp van het rationele brein kun je leren onderscheid te maken tussen het verleden en het heden.
Op deze manier leer je de stress in je lichaam, overweldigende emoties, negatieve overtuigingen, zelfstraffende innerlijke kritiek, innerlijke conflicten, passiviteit en uitstelgedrag te observeren en te zien als communicatie van delen die nog leven in het verleden.
Door de delen waar te nemen krijg je steeds meer een gevoel van controle over dit innerlijke krachtenveld in plaats van erdoor opgeslokt te worden. Wanneer je vanuit nieuwsgierigheid focust op het waarnemen van de delen, ontwikkel je je concentratie en daarmee wordt je vermogen om aandachtig waar te nemen vergroot.
In dit proces wordt de prefontale cortex steeds meer geactiveerd en zorgt daarmee voor een verminderde activering van de amygdala, het deel van de hersenen die juist zorgt voor een acute stressreactie.
Vriendschap sluiten met de delen draagt bij aan een gevoel van zelfacceptatie en heelheid.
Je kunt leren om een compassievolle relatie op te bouwen met de gevoelens en standpunten van de innerlijke kinddelen. Een compassievolle relatie helpt je om creatieve oplossingen te bedenken en om de delen gerust te stellen en te steunen.
Wanneer je enerzijds in contact kunt komen met een gekwetst kinddeel en tegelijkertijd je beseft dat je in het hier en nu bent door bewust te zijn van je lichaam en het gevoel van veiligheid in het hier en nu, dan ben je in staat om de emoties van het kinddeel te omarmen.
Wanneer een kinddeel met compassie benaderd wordt en zich getroost en gesteund voelt, hoeft het niet meer te verdrinken in zijn of haar gekwetste gevoelens. Stel je voor dat je deze jonge gekwetste delen omarmd en vasthoudt zoals je een klein kind vasthoudt, zodat ze zich niet meer zo bang, ontredderd en eenzaam voelen. Dit beeld kan ervoor zorgen dat de innerlijke delen zich veilig voelen in jouw lichaam.
Of het nu wilt of niet jij en je delen zijn onafscheidelijk zolang hun stress jouw stress wordt.
Voordat jij een leven kunt opbouwen met minder angst, eenzaamheid, schaamte, wantrouwen en boosheid, zul je al je delen moeten verwelkomen.
Bron: Innerlijke zelfvervreemding overwinnen na trauma
Auteur: Janina Fisher
Ik heb level 1 van haar TIST opleiding gedaan.
Trauma-geïnformeerde stabilisatiebehandeling is een mooie aanvulling op de methode voice dialogue waarin het werken met delen centraal staat. Hier werk ik al meer dan tien jaar mee. Ben opgeleid als voice dialogue facilitator.
Lees meer over de TIST methode.
Wil je verlost worden van de effecten van vroegkinderlijk trauma?
Meld je aan via het contactformulier voor een gratis intake/kennismakingsgesprek
Ben je al even bezig is met bewustwording en je persoonlijke ontwikkeling?
Heb je behoefte aan verdieping, verheldering en aan het oplossen van hardnekkige patronen?
Heb je behoefte aan een persoonlijke en professionele ontwikkeling?
GEACCREDITEERDE OPLEIDING EMOTIONEEL MEESTERSCHAP
