Hoe weet je dat je emotioneel bent verwaarloosd in de kindertijd?

De eerste behoefte van een baby is ontvangen te worden in een veilige en geborgen omgeving.

Natuurlijk hebben kinderen liefde nodig maar naast liefde is bevestiging van zijn wezen net zo belangrijk. Dat betekent dat een ouder bevestigd wat het kind voelt, vindt, denkt en ervaart. Door de gevoelens van kinderen te bevestigen, bevestig je daarmee het wezen van kinderen. Emoties en gevoelens bevestigen betekent dat je herkent wanneer je kind een emotie ervaart, dat je deze emotie erkent, dus serieus neemt en benoemt. Door de emotie te benoemen geef je je kind taal voor de emoties die het ervaart. Wanneer het kind zich gezien, gehoord en begrepen voelt, ontwikkelt het een gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen.

Emotionele verwaarlozing wordt vaak onbewust van generatie op generatie overgedragen. Het is lastig te herkennen en erkennen omdat ouders het idee hebben dat ze een goede en verantwoordelijke ouder zijn. Ze zorgen goed voor hun kinderen. Ze komen niets tekort. Eenmaal volwassen hebben kinderen het idee dat ze een normale kindertijd hebben gehad.

Wanneer ouders zelf emotioneel verwaarloosd zijn in de kindertijd, hebben ze niet geleerd om zich bewust te worden van emoties en weten ze niet hoe ze hier mee om moeten gaan. Ze geven het stokje door omdat ze niet in staat waren om hun kinderen echt te zien en te begrijpen en positief te reageren op deze emotionele behoeften. Ouders kunnen emoties ook afgekeurd hebben als niet belangrijk of zinloos. Dat wil niet zeggen dat je ouders niet van je hielden. Ze kunnen erg hun best gedaan hebben op hun manier. ‘Houden van’ je kind is iets heel anders dan ‘afgestemd zijn’ op je kind. Om afgestemd te zijn moet je emoties herkennen, erkennen en begrijpen en bereid zijn om het kind werkelijk te willen leren kennen.

Door een gebrek aan emotionele verbinding krijgt een kind impliciet de boodschap dat hij of zij niet belangrijk is, dat het er niet toe doet.

Door een gebrek aan emotionele verbinding ontstaan gevoelens van eenzaamheid, zowel bij de ouder als bij het kind. Meestal is dat onbewust omdat ouders en kind(eren) niet geleerd hebben om woorden te geven aan dat gevoel van leegte en somberheid. Ouders kunnen zich ook ongemakkelijk voelen wanneer kinderen hun emoties uiten en gaan het dan uit de weg of wijzen emoties af.

In de jaren zestig, toen ik ben opgegroeid, was er sowieso een grote afstand tussen ouders en kinderen. Kinderen vermaakten zich met andere kinderen en ouders deden allemaal volwassen dingen. Het waren twee gescheiden levens die alleen op praktische momenten bij elkaar kwamen zoals bij het eten. Dat betekende niet, in het Groningse gezin waarin ik opgroeide, dat je dan gevoelens met elkaar deelde, want die bestonden niet.

Het accent in de opvoeding lag op het fysieke en materiele vlak; eten, kleding en opleiding. Ouders deden alles om goed voor hun kinderen te zorgen. Ik kreeg van mijn ouders op driejarige leeftijd een prachtig poppenhuis, die mijn vader had gemaakt. Toen ik naar de middelbare school ging had hij een mooi opklapbaar bureau gemaakt. Ik heb hun liefde ervaren in de dingen die ze voor ons kinderen deden. Dat is fijn maar dat is geen vervanging geweest voor de eenzaamheid die ik ook heb ervaren.

De verschillende herinneringen en ervaringen kan verwarrend zijn. Vooral als je begrip hebt voor je ouders en je loyaal voelt. Je wilt ze niet tekortdoen. Dat hoeft ook niet. Maar daarnaast mag je beseffen wat je niet hebt gehad en beseffen welke impact emotionele verwaarlozing op jouw zelfbeeld en jouw leven heeft gehad.

    Emotionele verwaarlozing in de kindertijd leidt later tot:

Een gebrek aan een gevoel van eigenwaarde doordat ouders niet geluisterd hebben wat zo wezenlijk verbonden is met wie je bent; je emoties. Je kunt de conclusie getrokken hebben dat je het niet waard was om gehoord en begrepen te worden.

Moeite om eigen emoties te herkennen en erkennen. Je hebt geleerd om je gevoelens te negeren alsof ze niet bestaan of je hebt een muur om jezelf heen gebouwd.

Je hebt moeite om uiting te geven aan je gevoelens en emoties.

Een negatief zelfbeeld vooral als emoties werden bekritiseerd, afgewezen of belachelijk werden gemaakt, bijvoorbeeld als je huilde of ergens bang voor was. Door opmerkingen als: Wees niet zo emotioneel. Doe eens normaal. Wees niet zo’n aandachttrekker. Wees niet zo gevoelig. Je lijkt wel een klein kind. Door deze opmerkingen ben je jezelf gaan veroordelen en heb je moeite om compassie te voelen voor jezelf. Wanneer je geleerd hebt dat emoties slecht of zwak zijn dan voel je je schuldig of schaam je je wanneer je bepaalde emoties ervaart. Vervolgens verwijt je jezelf dat je zo zwak of emotioneel bent.

Je hebt moeite om je emotionele behoeften te ervaren. Als je wel een behoefte ervaart ga je het afzwakken of niet serieus nemen. Je zult niet snel om hulp of steun vragen, want dat voelt heel kwetsbaar.

Een emotioneel verwaarloosd kind groeit op met een diep gevoel van eenzaamheid, zelfs als het omringt wordt door familie.  Deze eenzaamheid is vervormd in een onbestemde leegte of somberheid die je (bijna) altijd met je meedraagt. Je vraagt je af waarom je niet gelukkig bent terwijl je alles hebt wat je hart begeert.

Een gebrek aan emotioneel bewustzijn. Je hebt niet geleerd welke emoties er zijn, wat hun functie is, waarom ze belangrijk zijn. Je bent niet opgevoed in het omgaan met emoties van jezelf en van anderen.

Veel mensen zijn emotioneel verwaarloosd

Door dit gebrek aan emotionele verbinding kun je stellen dat veel kinderen, zeker van de babyboom generatie emotioneel zijn verwaarloosd en/ of emotioneel zijn afgewezen. Dat is nogal een heftig woord zul je denken en onze ouders deden dat niet bewust. Dat klopt, het is een heftig woord en onze ouders deden dat zeker niet bewust. Het is voortgekomen uit de leefomstandigheden van het gezin waarin je ouders zijn opgegroeid en onder invloed van de tijdsgeest.

Veel mensen zijn emotioneel verwaarloosd. Ik ontmoet ze dagelijks in mijn praktijk. Het is belangrijk om het gebrek aan emotionele ontwikkeling zo te noemen omdat het nogal een impact heeft gehad op je leven. Kinderen hebben naast liefde en geborgenheid ook nodig dat ze gezien en bevestigd zijn in hun gevoelsleven om zelfvertrouwen en een gevoel van eigenwaarde te kunnen ontwikkelen.

Ouders die zelf emotioneel zijn verwaarloosd.

Om jezelf beter te begrijpen is het goed om je ouders te begrijpen zonder oordeel.  Kijk een of je het volgende gedrag herkend bij (een van) je ouders:

• Gebrek aan empathie.
• Vermijden van fysieke intimiteit.
• Relativerende reactie op verdriet of angst.
• Emoties afwijzen of veroordelen.
• Geen rekening houden met gevoeligheden.
• Praten over oppervlakkigheden.
• Niet vragen hoe het met je gaat of hoe je je voelt.
• Gebrek aan enthousiasme als je ergens trots op was.
• Zwart-wit denken.
• Gebrek aan zelfreflectie.
• Geen excuses of een gesprek na een woedeaanval.
• Openlijk geen verdriet tonen.
• Autoritaire opvoedingsstijl.

Gesprekken zijn vaak oppervlakkig, gaan over wat er is gebeurd, wat ze hebben gehoord en gezien. Of gesprekken gaan over anderen; de buren, familie en kennissen. Zo kan een gesprek heel lang duren het wel en wee van anderen om hier vervolgens over te oordelen.

Mijn vader liet graag merken wat hij allemaal wist. De kennis groeide met de komst van internet. Als mijn man en ik een nieuw vakantiebestemming hadden, dan wist hij bij terugkomst hierover alle feitelijke informatie op te noemen alsof hij er was geweest in plaats van wij. Het ging zeker niet over HOE wij het hadden gehad.

Empathische en gevoelsvragen werden weinig of nooit aan je gesteld:

‘Is er iets? Je lijkt wat gespannen.’
‘Heb je iets nodig?’
‘Vind je dat leuk’

‘Kan ik je helpen?’
‘Hoe is dat voor je?’
Ouders met een gebrek aan emotionele ontwikkeling geven het stokje door aan hun kinderen.

Als kind verdwijnt het contact met je gevoelens en behoeften en als je later een relatie krijgt en kinderen is dit een ‘blinde vlek’ geworden. Je beseft niet dat je niet gericht bent op gevoelens van jezelf en van je partner en kinderen. Emotionele verwaarlozing in de kindertijd gaat automatisch over van de ene op de volgende generatie.

Op mijn twintigste werd ik niet gepland moeder van een dochter. Ik werd overweldigd door de krachtige emoties van haar en besefte gelukkig dat dit normaal is.  Ik werd geconfronteerd met mijn eigen afgeslotenheid. Ik besloot dat al haar emoties er mochten zijn en dat ik ze niet uit de weg zou gaan ook al zou ik mij er geen raad mee weten. Dat heb ik gedaan. Mijn dochter is een emotioneel wezen en is niet bang of geremd om zich te uiten in zowel vrolijkheid, boosheid of verdriet. Het betekende helaas niet dat ik zelf bewuster werd van mijn emoties en behoeften. Het stokje dat ik wel heb doorgegeven is het gebrek aan steun en belangstelling. Dat zat niet in mijn bagage.

Als reactie op een gebrek aan emotionele verbinding leer je om je gang te gaan en geen verwachtingen meer te hebben. Je wordt een autonoom persoon die zichzelf redt en niemand nodig heeft. Of je kreeg al jong verantwoordelijkheden en hebt geleerd om anderen te helpen. Het wordt je identiteit want het geeft je een goed gevoel omdat mensen blij met je zijn en je hulp waarderen. Maar ondertussen word je zelf niet gezien.

Om gezien, gehoord en begrepen te worden, moet een kind voelen dat zijn gevoelens gezien, gehoord en begrepen zijn.

Jonice Webb

Je kunt leren om jezelf te begrijpen, te vertrouwen en lief te hebben.

Je kunt inzicht krijgen en begrijpen welke impact emotionele verwaarlozing op jouw ontwikkeling heeft gehad.

Dit proces begint enerzijds bij het herkennen en erkennen van al je strategieën om emoties te vermijden en anderzijds bij het herkennen en erkennen van je emoties.

Daarnaast is het een mooie reis om weer contact te krijgen met jouw werkelijke wezen.

Alle veranderingen die je in jezelf maakt zullen hun positieve weerslag hebben de relatie met je kinderen, je partner, je familie, je vrienden en je collega’s.

Wil je leren om de verbinding met jezelf en anderen opnieuw te maken?

Wil je samen met je partner leren om elkaar meer emotionele intimiteit te geven?

Ben je al even bezig met bewustwording en je persoonlijke ontwikkeling?

Heb je behoefte aan verdieping, verheldering en aan het oplossen van hardnekkige patronen?

Heb je behoefte aan een persoonlijke en professionele ontwikkeling?

Kijk eens naar de OPLEIDING EMOTIONEEL MEESTERSCHAP