Wanneer je niet meer kunt voldoen aan de eisen die aan je gesteld worden dan kun je stressreacties krijgen.
Deze stressreacties kunnen psychisch, gedragsmatig of lichamelijk van aard zijn. Deze drie reacties hangen nauw met elkaar samen en kun je zien als symptomen, een alarmbel dat je te veel stress ontwikkeld. Van welke reacties je last krijgt hangt van je lichamelijke gesteldheid en van je persoonskenmerken af.
Psychische symptomen
Psychische symptomen zijn meestal emotionele reacties zoals angst, prikkelbaarheid, irritaties, en somberheid, niet meer kunnen relativeren en moeite hebben om iets los te laten.
Een duidelijk symptoom is wanneer je ongezond gedrag gaat ontwikkelen
Eet je te veel, beweeg je te weinig en hang je elke avond voor de tv, dan kun je onbewust last hebben van angst of stress. Het is een manier om een bepaalde situatie waar je last van hebt en wellicht veel over piekert, te ontvluchten.
Wat gedragssymptomen betreft moet je ook denken aan onrust en moeite met concentreren.
Fysieke symptomen
Emotionele stress geeft fysieke stress zoals hartkloppingen, zweten, snelle ademhaling en bijvoorbeeld hyperventilatie.
Niet alle mensen die met dezelfde stressbron te maken hebben, krijgen last van stress en ook niet in dezelfde mate. De individuele persoonskenmerken bepalen de belastbaarheid en je vermogen om bepaalde problemen op te lossen. Onzekerheid, oververantwoordelijkheid, door iedereen aardig gevonden willen worden en drang tot perfectionisme kunnen stress bevorderend werken.
Omgaan met stress; copingtechnieken
Copingtechnieken zijn manieren en strategieën die je toepast om stress te verminderen of om stress beheersbaar te maken. Er is altijd sprake van een externe situatie en een persoonlijke reactie op die situatie. Stress kan dus worden opgevat als het resultaat van een interactie tussen een persoon en zijn omgeving. Hoe jij op een situatie reageert (copinggedrag) wordt beïnvloed door de jouw ervaring, kennis en vaardigheden, je gemoedstoestand en je zelfbeeld. Weet je op een effectieve wijze met een situatie om te gaan dan zal er geen stress ontstaan. Dit noemen we actieve coping.
Ga je niet effectief om met de situatie dan kan de stress toeslaan. Bijvoorbeeld doordat je het probleem laat voor wat het is, dan spreek je van passieve coping. Passieve coping lijkt soms op het eerste gezicht de gemakkelijkste oplossing, maar als er verder geen actie wordt ondernomen, is de kans groot dat het leidt tot toename van stress. Een veelgebruikte vorm van passieve coping is ontkenning. Ontkenning is één van de primaire reacties na het vernemen van slechtnieuws zoals een overlijden of ontslag. De boodschap wordt niet geloofd en je gaat gewoon verder alsof er niets gebeurd is. Je probeert de stressor als het ware weg te drukken. Dat gebeurt vaak met behulp van alcohol, drugs of eten. Maar dat kun je ook doen door een emotionele gebeurtenis weg te rationaliseren. Bijvoorbeeld door te denken dat het je niet raakt.
Het idee dat alles moet kunnen coping
Je werk vol overgave doen, een leuke vader of moeder zijn, naar de sportschool meerdere keren in de week, afspreken met vrienden, aandacht besteden aan je relatie en aan jezelf. Hoewel de laatste twee er vaak bij inschieten, omdat de indruk die je maakt in de buitenwereld belangrijker is. Je wil om te leven zoals je denkt dat iedereen in je omgeving leeft is sterker dan de lichamelijke en emotionele signalen die je krijgt, dat het te veel is.
Copingtechnieken op lichamelijk niveau
Een belangrijke manier om stress te verminderen en te voorkomen is het vergroten van de draagkracht van het lichaam. Dan kun je doen door actief te ontspannen, door lichaamsbeweging en door een gezonde levensstijl. Spanningsreductie heb je nodig om opnieuw energie te kunnen opdoen en zaken in je hoofd los te kunnen laten. Lichaamsbeweging is goed voor het laten wegvloeien van spanningen.
Copingtechnieken op psychisch niveau
Een manier om stress op psychisch niveau te verminderen is je manier van denken veranderen. Uitgangspunt is dat de gedachten die je over jezelf en over bepaalde situaties hebt jouw emoties bepalen en het stressniveau kunnen verhogen. Vaak gaat het over irrationele manier van denken die je stressniveau verhogen. Bijvoorbeeld dat je denkt dat het nooit meer goed komt, terwijl daar geen rationeel bewijs voor is. Door anders te gaan denken bijvoorbeeld meer te relativeren kun je je stressniveau verlagen.
Het vinden van steun als copingtechniek
Het mobiliseren van steun uit je omgeving is een belangrijke copingtechniek. Dan moet je wel beschikken over een sociaal netwerk. De mate van ondersteuning uit de directe omgeving heeft veel invloed op hoe de stress kan verminderen of verergeren. Wanneer je thuis steun krijgt en je goed kunt ontspannen is dat bevorderlijk voor het loslaten van stress.
Copingtechniek op gedragsniveau
Veel stress in sociale situaties kun je voorkomen door assertief op te treden. Dat betekent dat je voor jezelf opkomt, je grenzen aangeeft en zorg draagt voor je behoeften, met respect voor de ander. Mensen die assertief zijn hebben minder last van stress omdat ze het gevoel hebben dat ze op veel zaken invloed hebben.
Zelfreflectie; Hoe veroorzaak jezelf (emotionele) stress?
- Ik voel me te verantwoordelijk voor het eindresultaat.
- Ik heb moeite om ‘nee’ te zeggen als collega’s hulp vragen.
- Ik moet mezelf bewijzen.
- Ik moet alles perfect doen.
- Ik ben bang te falen.
- Iedereen moet mij aardig vinden.
- Ik neem weinig rust of tijd voor ontspanning.
- Ik rook of drink te veel.
- Ik heb moeite met slapen.
- Mensen kunnen altijd bij me terecht.
- Ik ben vaak moe.
- Ik doe vaak meer dan er van mij verwacht wordt.
Wil hier mee aan de slag, zodat je meer ontspannen in je leven kunt staan?
Neem contact met mij (Marja Postema) op via het contactformulier.
Wil je weten welke stress symptomen kunnen leiden naar een burn-out?
Vraag de gratis test aan:
Wil je leren meer ontspannen jezelf te zijn?
