You are here: Home » Stress en trauma » Tips om met machteloosheid om te gaan

Tips om met machteloosheid om te gaan

 

 

 

 

 

Het leven begint aan de andere kant van de wanhoop

Jean-Paul Sartre

Zinvol omgaan met machteloosheid

Machteloosheid is een onvermijdelijke emotie, die ons ongemerkt, bijna dagelijks, bewust maakt van onze beperkte invloed. Dat zijn geen dramatische situaties, maar alledaagse kleine momenten: je computer die niet doet wat je wilt, regen op je vrije dag, een file die je verhindert op tijd te komen of de supermarkt die jouw favoriete product niet meer heeft. Dagelijks worden we eraan herinnerd dat we totaal afhankelijk zijn van andere mensen, weersomstandigheden en apparaten. Toch zijn we creatief in het omzeilen van het gevoel van machteloosheid. Zinvol omgaan met machteloosheid betekent dat je je bewust bent van je afhankelijkheid en machteloosheid ervaart als een normaal onderdeel van je bestaan. Je weet wanneer je moet accepteren dat je geen invloed hebt en je weet wanneer je je creativiteit en vindingrijkheid moet gebruiken om iets voor elkaar te krijgen.

Omgaan met te veel machteloosheid

Wanneer je bent opgegroeid met veel onmacht zul je een basishouding hebben ontwikkeld waarbij je in eerste instantie uitgaat van machteloosheid, waarbij je denkt dat het geen zin heeft om iets te doen. Alsof het vanzelfsprekend is dat je geen invloed hebt. Het is belangrijk om dit beeld van jezelf en van de zogenaamde machtige wereld te veranderen. Ik benoem een aantal aspecten die je hierbij kunnen helpen.

Jezelf begrijpen

Voordat je kunt veranderen, zul je je eerst bewust moeten worden van je onbewuste, automatische gedrag en de achterliggende denkbeelden. Hiervoor is het nodig om jezelf te leren begrijpen vanuit je geschiedenis en je bewust te worden van conclusies die je in de kindertijd over jezelf en de wereld hebt getrokken. De types waarin je jezelf herkent, zie artikel over de types,

kunnen een handvat geven voor achterliggende denkbeelden. Zoals de pessimist denkt dat het nooit wat wordt, zo gelooft de optimist dat het altijd goed komt. Een type is een gedragspatroon dat meestal is ontstaan in de kindertijd. De manier waarop jouw ouders, andere opvoeders en broers en zussen je, verbaal maar zeker ook non-verbaal, hebben behandeld, hebben gezorgd voor een bepaald zelfbeeld. Wanneer je jezelf hierin tekortdoet, lever je hiermee als volwassene nog steeds een gevecht. Je denkt bijvoorbeeld dat je machteloos bent en geen invloed hebt op de loop van je leven. Wanneer je ouders en andere opvoeders je weinig bevestiging, steun en waardering hebben gegeven, is de kans groot dat je een negatief zelfbeeld hebt ontwikkeld zoals:

  • Ik ben niets waard.
  • Niemand houdt van mij.
  • Ik krijg niet wat ik nodig heb.
  • Ik moet voldoen aan verwachtingen.
  • Ik kan niemand vertrouwen.
  • Ik moet altijd op mijn hoede zijn.
  • Ik moet leven zoals het hoort.
  • Ik ben een last.
  • Ik heb geen recht om voor mezelf op te komen.

Ga eens na hoe je bent beïnvloed in de kindertijd en welke ervaringen jouw manier van denken en doen hebben gevormd. Het type dat je hebt ontwikkeld wil voorkomen dat je gekwetst en afgewezen wordt of dat je een last bent voor anderen.

Een positief zelfbeeld ontwikkelen

Tegenover machteloosheid staat zelfvertrouwen. Vertrouwen in jezelf om stappen te zetten, initiatieven te nemen om je leven vorm te geven. De manier waarop je jezelf beoordeelt, beïnvloedt de mate van zelfvertrouwen. Wanneer je bijvoorbeeld vindt dat jij de moeite waard bent, draagt dat bij aan je zelfvertrouwen. Maar wanneer je vindt dat je niets betekent, kan dat leiden tot een gebrek aan zelfvertrouwen. Een negatief zelfbeeld leidt tot zelfkritiek en dit ondermijnt je gevoel van zelfvertrouwen. Ga eens na welke veronderstellingen jouw gevoel van zelfvertrouwen positief kunnen beïnvloeden en je gevoel van machteloosheid kunnen verminderen. Je kunt ook de negatieve overtuigingen bij stap 1 ombuigen in een positieve overtuiging:

  • Ik ben de moeite waard.
  • Mensen houden van mij.
  • Ik krijg wat ik nodig heb.
  • Ik hoef niet te voldoen aan verwachtingen.
  • Ik mag lastig zijn.
  • Ik mag voor mezelf opkomen.

Kies een of twee gedachten die je het meeste raken en schrijf ze op enkele kaartjes die je in huis neerzet en bij je draagt. Het helpt als dierbare mensen dit ook tegen je kunnen zeggen. Het gaat erom dat het helemaal tot je doordringt. Daar moet je aan werken, want het automatische patroon gaat niet vanzelf weg.

Trouw zijn aan jezelf

Trouw zijn aan jezelf begint met een besluit dat je er mag zijn, eigen keuzes mag maken en dat je mag zeggen wat je denkt en voelt. Het betekent dat je richting mag geven aan jouw leven. De volgende stap is dat je opkomt voor jezelf en dat je grenzen gaat stellen aan de zaken die je niet wilt. Dit houdt ook in dat je de angst voor afwijzing moet trotseren en al je excuses om niet trouw te zijn aan jezelf kritisch beschouwt. Besef dat de oude veronderstellingen uit je kindertijd niet meer gelden. Je bent niet meer onmachtig overgeleverd aan je opvoeders en broers en zussen. Het is tijd om voor jezelf te gaan zorgen.

Loslaten van almacht

In plaats van onmacht ontwikkelen sommigen het gevoel van almacht. Alleen het gevoel van almacht is gebouwd op het fundament van onmacht die je in de kindertijd hebt ervaren.

Het lastige van almacht is dat er vaak weinig reden is om deze te doorbreken. Zolang je goed zit aan de top, zul je niet gemotiveerd zijn om te veranderen. Pas als de top te eenzaam wordt en je alleen komt te staan, kan er behoefte ontstaan om uit je ivoren toren te klimmen. Je zult moeten inzien dat je deze afstand zelf hebt gecreëerd en dat je, vaak onbewust, een overlevingsstrategie hebt ontwikkeld waarbij je neerkijkt op anderen. Om los te komen van de behoefte aan almacht is het belangrijk dat je je eigen gekwetstheid uit je kindertijd onderzoekt. Destijds heb je de keuze gemaakt om je niet meer kwetsbaar op te stellen, omdat de situatie te pijnlijk was en mensen niet te vertrouwen waren. Wanneer je deze pijn en het wantrouwen onder ogen kunt zien, kun je de primaire behoefte aan contact weer ervaren. Het is zinvol om hierbij professionele hulp te zoeken.

Je almacht verkleinen

Wanneer het niet meer nodig is om de almachtpositie in te nemen om jezelf te beschermen, hoef je niet meer zoveel ruimte in te nemen. Je laat de controle meer los, je stelt minder eisen en hebt minder kritiek. Je gaat je bescheidenheid ontwikkelen door minder snel je mening te geven, meer vragen te stellen, de ander de ruimte en meer invloed te geven. Het wordt jouw uitdaging om meer af te wachten.

Trouw zijn aan anderen

Leiding even is geen probleem voor jou, maar iemand volgen in zijn ideeën of initiatieven is lastiger. Voor jou is het vanzelfsprekend om de touwtjes in handen te nemen en houden. Het is een uitdaging om dat aan anderen over te laten. Door anderen meer te volgen, leer je mensen beter kennen met hun wensen, behoeften, normen en waarden. In plaats van minachting, zul je achting voor anderen moeten leren ervaren. Het betekent dat je onderzoekt bij welke mensen je je veilig en op je gemak voelt. Wanneer je mensen in je omgeving leert vertrouwen, kun je loskomen van je almachtpositie.

Ik ben machteloos

Ik ben machteloos om jouw lichaam

de kracht van een gezond mens te geven.

Ik ben niet machteloos om mijn handen

in jouw handen te leggen.

Ik ben machteloos om jouw ziekte op te heffen,

maar ik ben niet machteloos om naar jouw verhaal te luisteren.

Ik ben machteloos om jou je gezondheid terug te geven,

de gezondheid die jou zo dierbaar was.

 Ik ben niet machteloos om naar jouw verhaal te luisteren

en je te laten merken dat ik met je meeleef en

me probeer in te denken wat jij doormaakt.

Ik ben machteloos om jou een leven zonder verdriet en zorg te geven

maar ik ben niet machteloos om mijn hand in jouw hand te leggen en

te fluisteren: ‘Ik ben er voor jou’.

Onbekend

 

Zelfreflectie    Ik voel me machteloos als…

  • ik geen ruimte krijg om te zeggen wat ik wil zeggen.
  • ik bang ben om kritiek te krijgen.
  • ik mijn grenzen niet durf aan te geven.
  • ik me niet begrepen voel.
  • ik mijn verlangens niet vervult krijg.
  • ik werk doe waar ik niet van houd.
  • ik niet in staat ben voor mezelf op te komen.
  • ik me niet serieus genomen voel.
  • ik me genegeerd voel.
  • ik meer wil dan ik kan.
  • ik meer kan dan ik mag.

Geef mij de moed te veranderen wat ik kan veranderen.

Geef mij inzicht te accepteren wat ik niet kan veranderen

en de wijsheid om het verschil te zien.

Gebed

 

De film Crash

Crash is een indrukwekkende film van Paul Haggis uit 2004, die in 2006 de Academy Award voor de beste film won. Het verhaal volgt een groep mensen van verschillende komaf in de straten van Los Angeles, terwijl hun levens elkaar kruisen. De rode draad is een moordzaak, en de detective die belast is met het onderzoek. Maar de rode draad is eveneens het gevoel van machteloosheid die de personages ervaren in verschillende situaties. Dat kan gaan om machteloosheid bij racisme of machteloosheid omdat een zoon zijn zieke vader niet kan helpen, een andere zoon die niet gewaardeerd wordt door zijn moeder of een vrouw met geld en status die zich machteloos voelt omdat ze niet gelukkig is. Al deze machteloze gevoelens grijpen je aan. Daarnaast zie je hoe verschillend zij met dit gevoel omgaan.

 

Wil je leren om anders met machteloosheid om te gaan?

Ik help je er graag mee.

Neem contact met mij op via het contactformulier.

 

Wil je jezelf zowel persoonlijk als professioneel ontwikkelen?

Je leert o.a. patronen te ontmantelen ontstaan door vroegkinderlijk trauma.

Lees meer over:

De Basisopleiding Emotioneel Meesterschap voor professionals

 

Copyright: Marja Postema

Emotionele Intelligentie Academie

 

INTERESSANT ARTIKEL? Wil je het delen met je netwerk?

Marja heeft dertig jaar ervaring in het begeleiden van mensen bij de ontwikkeling van hun Emotionele Intelligentie en het loskomen van vroegkinderlijk trauma. Zij is auteur van het boek 'Emoties wat moet ik ermee?' en 'ABC van 15 emoties'. Marja heeft een effectief stappenplan ontwikkeld dat je helpt om emoties beter te herkennen, te accepteren en te uiten. Ze is getrouwd, heeft een volwassen dochter en woont en werkt in Amersfoort.

https://www.omgaanmetemoties.nl