Het Engelse woord “stress” betekent letterlijk druk of spanning. Spanning is niet negatief. We hebben spanning nodig om goed te kunnen functioneren. Spanning betekent in dit geval energie. Een positieve spanning maakt je alert in je denken en handelen. Maar wanneer de spanning te groot wordt en te lang duurt keert het zich tegen je. Er is bij iedereen zo’n omslagpunt, maar wanneer dit omslagpunt ontstaat is bij iedereen verschillend. De spanning is dan niet meer helpend maar belastend.
Er is dus een verband tussen belasting (draaglast) en belastbaarheid (draagkracht).
We noemen het stress wordt wanneer er een verstoring ontstaat in het evenwicht tussen de draaglast en de draagkracht. Wanneer dit evenwicht te vaak en/of langdurig verstoord is, treden allerlei negatieve symptomen en gezondheidsklachten op.
Stress krijg je weg door een periode van weinig spanning, waarin je je kunt ontspannen.
Naarmate de stress langer duurt, is er meer tijd nodig om daarvan te herstellen. Wanneer je onvoldoende tijd neemt om te herstellen, (dus te ontspannen) kan het gebeuren dat nieuwe stress het totale stressniveau vergroot. Hoe langer de stress duurt hoe langer je de tijd nodig hebt om op ontspanningsniveau te komen. We vergeten wel eens dat de boog niet altijd gespannen kan zijn. Als we jong zijn kunnen we veel dragen maar hoe ouder we worden, merk je dat de draagkracht zienderogen afneemt. Bij onvoldoende herstel kunnen er steeds meer klachten optreden. Het lichaam komt in opstand en wil jou laten weten dat het niet goed met je gaat.
Signalen en symptomen van ongezonde stress
Signalen van ongezonde stress kunnen zich op verschillende manieren uiten:
Lichamelijke signalen
Het lichaam maakt bij stress de stresshormonen adrenaline en cortisol aan. Zonder herstel blijft de hoeveelheid cortisol en adrenaline in je lichaam hoog. Bij aanhoudende stress wordt het cortisolniveau te hoog. Dit kan leiden tot bijvoorbeeld onrust, hyperventilatie en slaapproblemen. Je afweersysteem kan door stress worden aangetast, waardoor je vatbaarder wordt voor ontstekingen, virussen en andere ziekteverschijnselen.
Psychische signalen
Ongezonde stress kan ook zichtbaar en voelbaar worden door je stemming: je kunt weinig hebben, raakt prikkelbaar, vergeetachtig, onzeker, angstig, wordt snel boos of voelt je somber en lusteloos.
Gedragssignalen
Stress kan ervoor zorgen dat je of te heftig reageert of juist dat je onverschillig reageert. Zo kan prikkelbaarheid leiden tot conflicten. Lusteloosheid en somberheid kunnen leiden tot vermijdingsgedrag. Omdat je niet meer rustig kunt nadenken kun je in paniek raken of met slechte ideeën komen.
De stressklachten zijn in feite alarmsignalen
Ze waarschuwen je dat er iets moet gebeuren, namelijk dat je rustiger aan moet doen, dat het lichaam rust en ontspanning nodig heeft. Je kunt je hiertegen verzetten omdat je bijvoorbeeld denkt dat je het wel aan kunt of vindt dat je geen watje bent. Daardoor kun je de neiging hebben ze te negeren of te veroordelen. Maar als jij niet stopt zal het lichaam ervoor zorgen dat je stopt. Zover wil je het niet laten komen, toch?
Het ontstaan van stress.
Bij het ontstaan van stress is het goed om eerst naar de omstandigheden te kijken, zowel in je privéleven als in het werk. In je privéleven kun je te maken hebben met:
- Slechte relatie
- Problemen met kinderen
- Financiële problemen
- Ziekte en mantelzorg
- Ruzie in de familie of met de buren
Stress op het werk kan te maken hebben met:
- Te veel werk
- Werkdruk
- Monotoon werk
- Onduidelijkheid
- Te veel verantwoordelijkheid
- Slechte werksfeer
- Discriminatie
- Slechte leidinggevende
Belemmerende overtuigingen
Sommige ideeën over jezelf (zelfbeeld) of over hoe het leven moet verlopen, kunnen je belemmeren in de acceptatie van zaken en mensen die je stress bezorgen. Wanneer je vindt dat je overal verantwoordelijk voor bent dan zul je de stress die hiermee gepaard gaat, niet willen accepteren.
Er zijn een aantal kenmerkende overtuigingen die een sterke drijfveer zijn in je gedrag:
- Ik wil door iedereen aardig gevonden worden.
- Ik mag geen ‘nee’ zeggen.
- Ik mag mensen niet teleurstellen.
- Ik mag niet falen.
- Ik moet het perfect doen.
- Ik weet het nu eenmaal beter.
- Je kan niemand vertrouwen.
Deze overtuigingen bevorderen stress.
Je kunt stress verminderen door ondersteunende gedachten te ontwikkelen.
Dat zijn gedachten die je helpen zaken los te laten die je niet kunt beïnvloeden en helpen je meer te gaan ontspannen. Ondersteunende gedachten gaan niet over wat je moet maar over wat je wilt, mag, wenst en kan. Bijvoorbeeld:
- Niet iedereen hoeft mij aardig te vinden.
- Ik mag ‘nee’ zeggen om mijn grenzen aan te geven.
- Het is niet erg om iemand teleur te stellen.
- Ik mag fouten maken. Daar kun je van leren.
- Ik hoef niet perfect te zijn, ik ben ook maar mens.
- Ik weet het niet altijd beter. Er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden
De beleving van de omstandigheden.
De levens en werkomstandigheden kan door iedereen weer anders worden beleefd. Dat heeft te maken met iemand zijn persoonlijkheid, ervaring, veerkracht, zelfvertrouwen en sociale en communicatieve vaardigheden en het wel of niet hebben van een sociaal netwerk.
Sommige mensen hebben meer last van overbelasting dan anderen in een vergelijkbare situatie. Daarom is de aanpak afhankelijk van de persoon en zijn sociale omgeving. Iemand die gesteund wordt en geholpen met oplossingen zal een stressvolle situatie met meer succes aanpakken dan iemand die alleen staat.
Het belang van sociale steun.
Sociale steun kan het verschil maken, waardoor je een moeilijke situatie kunt doorstaan. Mensen met sociale ondersteuning ervaren minder lichamelijke en psychische klachten dan mensen met weinig of geen sociale steun. Er zijn verschillende soorten sociale steun:
Emotionele steun
Iemand geeft je emotionele steun als hij of zij je emotionele aandacht geeft. Dat betekent dat je je hart kunt luchten, kunt delen hoe een situatie voor je is. Welke gevoelens zich aandienen en hoe je daar mee omgaat. Het kunnen delen van emoties helpt je om spanning los te laten. Deze steun richt zich op hoe het met je gaat, wat je allemaal voelt en denkt en welke zorgen je hebt.
Instrumentele steun
Instrumentele steun is praktische steun. Dat kan van alles zijn. Het gaat om het regelen van zaken. Je bijvoorbeeld helpen bij opruimen of verhuizen.
Informatieve steun
Mensen die je informatie kunnen geven over iets waar je niet bekend mee bent. Bijvoorbeeld bij het overlijden van een dierbare moet van alles geregeld worden. In zo’n geval helpt informatie je om zorgen en spanning weg te nemen en je de weg te wijzen hoe je iets moet doen.
Sociale steun
Specifieke sociale steun bestaat uit samen iets ondernemen, met iemand koffie gaan drinken, iemand die bij je komt koken. Deze vorm van steun zorgt ervoor dat je niet alleen bent en dat er gezelligheid is. Het kan oppervlakkig zijn maar wel van belang omdat je je hierdoor geborgen voelt en afleiding hebt.
Hoe kun je sociale steun vragen?
Je kunt gelijk met de deur in huis vallen door te vragen of iemand je kan helpen maar je kunt het ook inleiden, dan overval je iemand er niet mee. Bijvoorbeeld door eerst aan te geven dat je ergens meezit, je ergens zorgen over maakt, je een probleem hebt of dat je tegen een gebrek aan vaardigheden of kennis aanloopt.
Vervolgens geef je aan waar je behoefte aan hebt, welke hulp je zoekt. Dat kan ook concreet zijn bijvoorbeeld je weet dat iemand bepaalde kennis heeft. Dan kun je vragen of diegene je over dit onderwerp advies kan geven of je hierover kan informeren.
Om te voorkomen dat het nergens toe leidt is het handig om met een concreet voorstel te komen.
Wil je meer inzicht krijgen in de oorzaak van jouw stress?
Wil je onderzoeken hoe jouw zelfbeeld en overtuigingen zijn ontstaan.
Ik, Marja Postema help je graag om te voorkomen dat je opnieuw stress opbouwt.
Meld je aan via het contactformulier voor een gratis intake/kennismakingsgesprek
Ben je al even bezig is met bewustwording en je persoonlijke ontwikkeling?
Heb je behoefte aan verdieping, verheldering en aan het oplossen van hardnekkige patronen?
Wil je vat krijgen op verschillende vormen van conditionering?
OPLEIDING EMOTIONEEL MEESTERSCHAP
Stressvolle gebeurtenissen in het leven
Er is een uitgebreid onderzoek gedaan naar levensgebeurtenissen die invloed hebben op stress. Deze lijst van Holmes en Rahe kennen aan iedere gebeurtenis een aantal punten toe. Bij meerdere gebeurtenissen in een jaar tel je de punten bij elkaar op. De totaalscore geeft een indruk van de hoeveelheid stressvolle gebeurtenissen die je hebt doorgemaakt en kun je gebruiken als een maat voor de hoeveelheid stress.
Vraag de gebeurtenissen lijst van Holmes en Rahe aan:
