Wat betekent empathie?

Andere woorden zijn ‘je inleven’, ‘ je verplaatsen in de ander’, ‘begrijpen’, ‘meevoelen’, ‘invoelen’, ‘aanvoelen’.

Empathie betekent dat je je kunt afstemmen op de gevoelens, behoeften, wensen en verlangens van anderen terwijl je ook bewust bent van je eigen gevoelens.  Empathie kun je makkelijker ervaren als je je kunt voorstellen hoe iemand zich voelt. Soms kun je dat pas als je begrijpt wat de oorzaak is van bepaald gedrag.

{a3011ar41252}

Tijdens een training stelde een deelnemer zich zeer afstandelijk en stil op.  Daardoor kwam ze ongeïnteresseerd over. Toen zij vertelde over haar jeugd ervaringen, waaruit helder werd waarom  ze nogal wat wantrouwen had ontwikkeld naar haar medemens,  werd haar gedrag geheel begrijpelijk en was er een en al empathie voor haar. Voor haar was het heel fijn dat ze begrepen werd.  Gelukkig kon ze deze empathie ontvangen. Doordat ze eindelijk weer verbinding kon maken met anderen was ze ook in staat te luisteren naar de  feedback over het effect van haar afstandelijke gedrag.

Iedereen wil graag begrepen worden. Het is fijn als je bijvoorbeeld gezien wordt in je onzekerheid of in je verlangens. Het is vaak ook lastig om hier open over te zijn want het geeft een kwetsbaar gevoel. De ander kan je afwijzen of zelfs belachelijk maken.

Luisteren is niet een ander woord voor empathie

Uiteraard is het belangrijk om eerst goed te kunnen luisteren. Maar daar red je het niet mee. Luisteren is een oppervlakkige vaardigheid. Mensen voelen het wanneer je niet werkelijk betrokken bent, met andere woorden wanneer er geen empathie is.

Het is de kunst om te benoemen wat de ander voelt.

Bijvoorbeeld; ‘Dat moet wel heel moeilijk voor je geweest zijn’ of  ‘dat is zeker een teleurstelling voor je’. Als je de vinger op de zere plek legt, dan mag het gevoel, dat er toch al is, er helemaal zijn. Pas als het gevoel er helemaal mag zijn,  kan het ook weer weg vloeien. Dit is voor veel mensen een lastige aanpak. Je denkt dat je het er beter niet over kunt hebben want dan verdwijnt het vanzelf, denk je. Ja, het verdwijnt uit jouw gedachten maar  diegene blijft er wel mee zitten.

Het is gemakkelijker om mee te voelen met een ander als je herkent wat iemand meemaakt.

Als iemand verdriet heeft om het verlies van een dierbare en jij hebt dit ook meegemaakt dan begrijp je  wat de ander doormaakt. Je kunt je in die situatie verplaatsen. Het betekent niet dat je mee gaat lijden of dat je gevoelens overneemt. Mocht dat wel gebeuren dan is dat geen misdaad maar een aanwijzing dat je je eigen pijn nog niet helemaal hebt verwerkt.

Empathie  is NIET even een vaardigheid die je kunt leren.

Dan is het al snel onoprecht. Empathie is het resultaat van het proces  van Emotionele Ontwikkeling. Je hebt eerst  inzicht nodig in je oordelen ten aanzien van emoties. Deze bepalen voor een groot deel hoe je naar anderen kijkt en hoe je mensen beoordeelt wanneer ze ergens mee zitten.  Je manier van kijken kan ook worden beïnvloed door je stemming, of je wel of niet lekker in je vel zit, of  de dingen in je leven goed gaan of dat je gefrustreerd bent.  Je beoordeling kan beïnvloed worden door herinneringen aan en soortgelijke situatie.  Daarom is het zo belangrijk dat je eerst zelfinzicht krijgt in je gevoeligheden, je patronen en valkuilen.

Empathie betekent niet:

dat je verantwoordelijk bent voor het welzijn van een ander.

Je hoeft een ander niet te redden. De meeste mensen zijn goed in staat bijvoorbeeld hun eigen verdriet te dragen.  Je kunt het verdriet niet oplossen voor een ander.

Empathie betekent niet dat je gelijk met oplossingen en adviezen moet komen.

Daarmee maak je de ander klein en afhankelijk. Weinig mensen willen een oplossing. Voor de meeste is het voldoende om gehoord, gezien en begrepen te worden.

Je hoeft jezelf niet  te verliezen in de ander

Je hoeft iemand zijn gevoelens ook niet over te nemen.

Empathie betekent ook niet dat je het overal mee eens moet zijn. 

Empathie betekent niet dat je iemand niet mag confronteren of niet meer mag optreden.

Je kunt empathie voor iemand hebben maar bijvoorbeeld als leidinggevende genoodzaakt zijn om op te treden omdat iemand  zijn werk niet goed doet. Door empathie kun je zogenaamd ‘zacht op de persoon’  zijn en hard op de feiten.

Andere verkeerde zogenaamde empathische reacties:

Oplossen: Misschien moet je……..

Adviseren: Ik adviseer je ……….

Ondervragen: Hoe kan dat dan………….

Schuldig laten voelen: Maar heb je dan niet bedacht dat………

Corrigeren:  Maar dat is toch niet aan je gevraagd……….

Moraliseren: Wat kun je hiervan leren?

Bagatelliseren: Het valt toch wel mee?

Relativeren: Het had nog erger gekund

De balans tussen bij de ander zijn en bij jezelf blijven

Mensen die ‘van nature’ relatiegericht zijn hebben dit inlevingsvermogen vaak al jong ontwikkeld. Ze stralen een toegankelijkheid uit waardoor mensen gemakkelijk hun verhaal bij hun kwijt kunnen. De kans is groot dat je een empathische houding hebt ontwikkeld  omdat je al op jonge leeftijd rekening moest houden met anderen. Dat zie ik veel bij volwassenen die het oudste kind waren. Op zich is dit een mooie kwaliteit. Het wordt pas ongezond als je je eigen behoeftes daarvoor opgeeft of de verantwoordelijkheid overneemt van anderen waardoor jij een ‘redder’ wordt en de ander een slachtoffer. De uitdaging ligt in de balans tussen geven en ontvangen. Als je teveel bezig bent met de behoeftes van anderen dan vergeet je wat je eigen behoeftes zijn. Als je teveel ingesteld bent op anderen dan vergeet je ook wie jij bent, wat je denkt, voelt, vind en wilt.

Kinderen die vertrouweling, trooster, raadgever, steunpilaar van hun moeder waren, ontwikkelen een bijzondere gevoeligheid voor signalen van behoeften bij de ander

Alice Miller .

Uit: Het drama van het begaafde kind.

Wil je eerst gratis kennismaken?