Hoe moet je troosten?

Emotioneel lijden is geen ziekte of een geestelijke gestoordheid

We hebben allemaal periodes in ons leven dat we hartzeer hebben, door verlies, afwijzing, teleurstelling of gekwetstheid. Er is geen leven zonder verlies en daarom geen leven zonder verdriet. Je verliest een dierbare aan kanker of je verliest je baan door ontslag of je verliest je gezondheid door een ongeval of een chronische ziekte.

Emotioneel lijden hoort bij het leven

Emoties die voor pijn zorgen zoals verdriet, wanhoop en schaamte willen we niet onder ogen zien. Het gevecht met pijnlijke emoties leidt tot verslavingen, voortdurend op zoek zijn naar afleiding of vermaak.  Maar het is niet mogelijk om emoties werkelijk te negeren want ze zijn er en ze zullen zich opdringen.  We hebben de illusie dat we onkwetsbaar zijn en negeren de buikpijn, de voortdurende hoofdpijn of het gevoel van vervreemding.

Voor velen is troosten een werkwoord

Troosten is voor velen een werkwoord waarbij het doel is dat het verdriet van de ander zo snel mogelijk stopt:

Je haalt een glas water en zakdoekjes en spreekt diegene opbeurend toe.

Anderen denken dat troosten  betekent dat je het verdriet moet wegnemen door de situatie te relativeren: Je zegt dat het allemaal wel meevalt, dat het weer over gaat, dat je niet de enige bent, dat de tijd alle wonden heelt of dat je blij mag zijn dat je gezond bent of  met iets anders relativerends zoals bij de dood van een baby: Je kunt toch opnieuw zwanger raken (echt gebeurt)\

Als dit niet lukt dan probeer je te troosten door de verdrietige persoon goedbedoelde adviezen te geven: ‘Je moet lekker naar bed gaan, morgen voel je je vast beter’ of er uit gaan om afleiding te zoeken. ´Ga lekker uit eten, shoppen, drinken, roken, gezellig naar de film?’.

Nog erger als je wilt dat iemand er van gaat leren (moraliseren) “Wat zou je hiervan kunnen leren?” Of het gedrag van iemand vergoeden: “Dat zal hij wel niet zo bedoeld hebben”.

We willen verdriet beheersen

Adviezen als; ‘Je moet je leven weer oppakken.’ ‘Je moet je gevoelens je niet de baas laten worden.’ of ‘ Wees sterk’ geven de culturele invloed aan in het omgaan met verdriet. ‘Je moet je niet laten kennen’. Met andere woorden als je iemand bent met verdriet en huilt dan laat je je kennen = je bent zwak.

Onderzoek je (culturele) oordelen over het hebben van verdriet en hoe lang je verdrietig mag zijn.

De kans is groot dat iemand zo moe is geworden van al dit gedoe dat hij zich maar aanpast. Is hij of zijn getroost?…… Nee dus. 

Waarom  troosten zo moeilijk is

Troosten is zo moeilijk omdat je eigenlijk niets kan doen. Relativeren, opbeuren of afleiding zoeken is altijd beter dan te voelen dat je machteloos bent. Wanneer je toegeeft aan het gevoel van machteloosheid, weet je je geen houding te geven. Je voelt je onzeker en onhandig en daar schaam je je misschien wel voor.  En  misschien word je ook wel geconfronteerd met je eigen verdriet.  Verdriet raak verdriet.  Als je je eigen verdriet niet onder ogen durft te zien en er niet over kan praten hoe kun je er dan zijn voor het verdriet van een ander?

Je wilt het liefst dat diegene zichzelf beheerst maar eigenlijk gaat het over jouw zelfbeheersing. Het is interessant om te onderzoeken wat het verdriet bij je los maakt aan gedachtes en gevoelens. Wellicht vermijd je liever mensen met verdriet, alsof ze een besmettelijke ziekte hebben. Je hebt het zogenaamd te druk of je zegt vanuit je rationele houding dat iedereen zijn eigen sores moet oplossen of je vind dat diegene erover heen moet stappen. Je zegt: “zo is het leven en het leven gaat verder`. Zo ga je ook met jezelf om.

Het motto van mijn ouders was,” je kunt je er beter niet mee bemoeien”. Ik  heb heel lang gedacht dat mensen het vervelend zouden vinden als je langs zou komen wanneer er iets aan de hand was. Later begreep ik dat mijn ouders emotionele situaties vermeden omdat ze niet wisten hoe ze daar mee om moesten gaan.  Het heeft lang geduurd voordat ik het vertrouwen had dat mensen  het fijn vonden als je langs kwam wanneer er iets  pijnlijks speelde.

Veel mensen zijn bang om overweldigd te worden wanneer ze emotioneel lijden

Ze gaan er vanuit dat ze het niet aankunnen of zijn bang dat bijvoorbeeld het huilen niet meer stopt. ‘Sterkte’ zeggen we als iemand verdriet heeft en dat gaan de meeste mensen doen; zich verstrakken, versterken zodat het gevoel er niet uit kan komen. Helaas zijn we gewend en hebben we geleerd alles onder controle te houden.

Ware  troost

Mensen met verdriet en pijn zijn meer gebaat bij mensen die in staat zijn om aanwezig te blijven bij pijn en verdriet en het verdriet uitnodigen en bevestigen, zodat de tranen rijkelijk kunnen stromen.

Je troost als je er helemaal kunt zijn voor de ander zonder haast en zonder oordeel

Iemand voelt zich getroost als er ruimte en aandacht is voor het verdriet.

Iemand voelt zich getroost als diegene zich gezien en gehoord voelt met het verdriet. Als het verdriet er helemaal mag zijn. Als er aandacht en ruimte is voor dit verdriet, zodat het vanzelf kan oplossen. Vandaag of morgen of overmorgen of ……..

Het laten vallen van stilte is een belangrijk hulpmiddel.

Maar dat vinden we nou juist zo moeilijk, om in stilte te zijn bij dit verdriet en niets te kunnen doen. Want we kunnen niets doen, niets oplossen. Troosten vraagt om het aangaan van dit machteloze gevoel. Daarom is het voor velen een moeizame uithoudklus.

Het vraagt van je te onderkennen dat je niet weet wat je moet zeggen of doen

Dit niets kunnen doen, niets kunnen zeggen, niet kunnen helpen maakt dat je buigt voor de macht van dit menselijke lijden.

Het vraagt ook van je om het uit te houden als iemand zijn verdriet laat gaan en misschien ga je er zelf ook door huilen.  Verdriet raakt verdriet.  Daar is niets ergs aan.

Sommige mensen vinden het fijn om vastgehouden te worden

Maar lang niet iedereen.  Daarnaast is de fysieke aanraking in onze cultuur min of meer uitgebannen.  Aan de andere kant zijn er ook mensen die te snel iemand willen aanraken of vasthouden. In dat geval kun je je afvragen of je dit  zelf nodig hebt omdat je wilt dat het verdriet stopt.

Het dagelijkse leven ontlasten

Toch liever iets kunnen doen? Vraag of iemand het op prijs stelt dat dat je ontlast, door boodschappen of klusjes te doen, te koken of eten te brengen en door bijvoorbeeld bloemen mee te nemen of een zelfgebakken taart. Ga wel voor jezelf na dat dit geen oplossing is voor verdriet. Het is belangrijk dat je het verschil ervaart tussen een actie die voortkomt uit vermijding  van je gevoel van machteloosheid of dat je iets voor de ander wil betekenen.

Afleiding zoeken

Afleiding kan tijdelijk werken om te voorkomen dat iemand wegzakt in negatieve gedachten of diep verdriet. Maar daarmee los je de pijn niet op. Daarom heet het ook afleiding. Je kunt iets te gaan doen wat iemand leuk vindt om te doen of wat volledige aandacht vraagt. Dat kan zijn dat je naar een spannende film of serie gaat kijken of dat je een ingewikkelde puzzel gaat maken of in de natuur gaat wandelen. Vraag welke activiteiten iemand fijn vindt.  Ga er niet van uit dat iemand van hetzelfde houdt als jij. ´Kom we gaan lekker shoppen´. Vervolgens wil iemand je niet teleurstellen en gaat iets doen wat hij helemaal niet leuk vindt. Vraag er naar dus.

Wanneer het afleiden een dagelijkse activiteit is om emoties te vermijden raak je verder verwijderd van de pijn, het verdriet en de leegte.

In een consumptiemaatschappij ligt het voor de hand om de leegte te vullen met consumeren; eten, roken, drinken, shoppen of tv kijken.

De enige manier om van emotionele pijn af te komen is het toe te staan en te beleven

We hebben niet geleerd om onaangename emoties uit te houden omdat we nooit hebben geleerd dat emoties een functie hebben en je ten dienste staan. Verdriet, angst en wanhoop zijn er juist om je te helpen het leven te doorleven en compassie voor jezelf te ervaren. Het is belangrijk om zacht te blijven in plaats van te verharden.

Zie mijn artikel  over de functies van emoties.

Wanneer je gaat verharden kom je in een overlevingsstand omdat de pijn niet weg is maar ondergronds je aandacht vraagt. Door aandacht te geven aan de pijn, er bij stil te staan, het te accepteren als een deel van jouw wezen, leer je jezelf op een diep niveau kennen en accepteren.

Verdriet is een universele reactie op verlies en teleurstelling

Bij een groot verlies gaat het erom dat jij of de ander die je wilt troosten in staat bent om de pijn van een vreselijk verlies te ervaren. Dat kan de dood van een dierbare mens of dier zijn of  de teleurstelling dat je een gehoopte baan niet krijgt. Bij verlies van een dierbare persoon hebben we verdriet omdat we verbonden zijn met die persoon of dier. Ons hart lijdt door dit verlies. Huilen is een uiting van dit lijden en uiting van onze liefde voor die persoon of dier. Het is de kunst om je over te geven aan dit verdriet, want het leidt jou door een rouwproces heen.

We willen weten waarom ons nare dingen overkomen, waar we dit verdriet of teleurstelling, tegenslag aan verdiend hebben.

Alsof alles in ons leven een rationele oorzaak moet hebben. We willen betekenis en zin geven aan het lijden dat ons overkomt. Maar het leven is voor een groot deel een mysterie, ‘shit happens’.  Het doet je beseffen dat het leven niet altijd maakbaar is. Dat het leven begrensd is en er krachten zijn waar je je alleen maar aan kunt overgeven. Het doet je daardoor beseffen dat je klein bent. Wellicht maakt het je nederig en kan het leiden tot gevoelens van dankbaarheid voor al het goede in je leven en voor het leven zelf.

Besluit dat het normaal en helend is om verdrietig te zijn bij verlies en teleurstelling

Heb je moeite om met emoties om te gaan?

Wil je leren om met verdriet en pijn van je dierbaren om te gaan?

Wil je leren om meer ruimte te geven aan je eigen emoties?

Ben je al even bezig met  je persoonlijke ontwikkeling?

Heb je behoefte aan verdieping, verheldering en aan het oplossen van hardnekkige patronen?

Heb je behoefte aan een persoonlijke en professionele ontwikkeling?

Kijk eens naar de geaccrediteerde OPLEIDING EMOTIONEEL MEESTERSCHAP