8 tips om goed te kunnen rouwen

Wat betekent rouwen en waarom is het belangrijk 

Rouwen betekent dat je stil staat bij het verlies en gemis van bijvoorbeeld een dierbare persoon of dier, een dierbare activiteit die je fysiek niet meer aankunt, bijvoorbeeld hardlopen of bergbeklimmen, verlies van je gezondheid door een chronische ziekte, verlies van je baan na jarenlange trouwe dienst, verlies van een relatie na een scheiding, verlies van je huis en sociale omgeving na financiële problemen, verlies van toekomst mogelijkheden en je jeugd door het ouder worden.  Rouwen is een normale reactie op verlies en een proces van verwerken en afscheid nemen.

Het verlies  kan intens zijn omdat het je op verschillende manieren raakt:

• Je probeert het rationeel te begrijpen; waarom, waarom nu, waarom overkomt mij dit, wat als…
• Het raakt je in je gevoel; verdriet, boosheid, pijn, angst, machteloosheid, verwarring.
• Het heeft effect op je lichaam; vermoeidheid, niet kunnen slapen of juist heel veel slapen, niet kunnen eten.
• Je kijk op de wereld; niets is meer belangrijk, je kijkt vanuit een glazen stolp alsof je van een andere planeet komt. Hoe kom je weer terug…
• Het raakt jouw identiteit. Wie ben ik zonder….

Wat is er nodig om goed te kunnen rouwen?

1.     Gun jezelf de tijd om te rouwen.

Rouwen kost tijd en geduld, maar hoe langer je het negeert, hoe langer je lichaam en geest aan geven dat het niet klaar is. Elke keer dat je denkt nu heb ik genoeg gehuild, wordt je toch weer overvallen door een intens verdriet en wellicht frustratie omdat je wilt dat het leven weer normaal is. Vertrouw op het zelfhelend vermogen van je lichaam en geest. Je doet jezelf een groot plezier te accepteren dat de emoties verbonden zijn met de liefde voor wat je hebt verloren. Gun jezelf de tijd om stil te staan bij je verlies. Realiseren wat de totale impact is van je verlies kan helpen om te accepteren dat het  tijd kost die jij nodig hebt. Soms wordt het leven nooit meer hetzelfde.

2.   Het verlies erkennen

Veel mensen vinden het lastig om de realiteit van het verlies emotioneel tot zich door te laten dringen. Zo kun je, gevoelens van verwarring en ongeloof ervaren. Je kunt niet geloven dat de gebeurtenis heeft plaats gevonden. Je denkt: ‘Het kan niet gebeurt zijn’, ‘Het is niet waar’ of ‘Ik kan het niet geloven’. De realiteit van de gebeurtenis dringt vaak pas geleidelijk door. Bij de ene persoon dringt het besef na een aantal dagen, door, maar bij een ander kan het weken of maanden duren, voordat het verlies tot iemand is doorgedrongen. Er is een verschil tussen het verstandelijk weten en het gevoelsmatig tot je door laten dringen. Je kunt niet onder rouw uit. Ook al wil je het ontlopen, het haalt je in. Juist op onverwachtse momenten. Rouw vermijden belemmert je ontwikkeling.

Bereid je voor dat familie en vrienden je op hun manier willen  geruststellen en opbeuren en je daarmee afhouden van het voelen van verdriet. Bedenk wat je tegen hen gaat zeggen, vooral wat je nodig hebt en wat je op prijs stelt.

3.  Gun jezelf de pijn te voelen van het verlies.

Het vraagt moed en overgave om de pijn toe te staan.

De pijn dat je een geliefde overleden persoon nooit meer zult zien, horen en aanraken en geen deel meer zal zijn van jouw leven.

De pijn dat je na een scheiding beseft dat je huwelijk je diepe verlangens naar gelukkig samen zijn, niet heeft kunnen vervullen.

De pijn dat je geen betekenis meer hebt door ontslag en verdriet om het gemis van collega’s.  

De pijn dat je je leven niet terug kunt draaien en gemaakte keuzes er voor hebben gezorgd dat je een bepaald soort leven niet heb kunnen leven. Wellicht wilde je altijd iets met mensen doen en ben je in een commerciële organisatie blijven hangen, omdat het goed verdiende.

Daarnaast kan een verlies ook sociale en financiële gevolgen hebben. Verlies van een goedbetaalde baan kan leiden tot gedwongen verkoop van een woning.

Een verhuizing kan weer leiden tot verlies van goede buurtcontacten. Zo kan er een sneeuwbaleffect ontstaan van verliezen.

Onderzoek hoe je je kunt overgeven. Onderzoek wat overgave is en hoe je dat vorm kunt geven in je leven. Overgave als onderdeel in je leven toestaan betekent dat je niet alles onder controle moet hebben. Dat er zich mensen en situaties kunnen aandienen. Overgave betekent ook dat je accepteert dat het leven een mysterie is en er mensen en situaties naar je toekomen die iets voor je kunnen betekenen. Overgave betekent ook dat je diepe behoeftes kunt toestaan, accepteren. Zo kun je voor jezelf de hulp benoemen die je nodig hebt en tegen jezelf zeggen ; Ik geef mezelf over en sta open voor hulp. Het valt ook niet mee om je over te geven aan heftige emoties en dan ook nog gedurende een langere periode. Je bent niet klaar met één huilbui of één gesprek. Het is begrijpelijk dat je daar geen zin in hebt.

Vooral als je nogal rationeel bent ingesteld zou je tegen jezelf kunnen zeggen: ’Kom op, laten we het achter ons laten’ of ‘Ik moet weer verder’. Je denkt dat het alleen maar erger wordt als je er over praat. En dat is ook zo. Het wordt erger, omdat je dan gaat ervaren wat het emotioneel met jou gedaan heeft. Dat kun je alleen maar ervaren door de ruimte te geven aan emoties.

De kans is groot dat dit proces, waar je geen controle over hebt beangstigend is. Hoe meer je het proces probeert tegen te houden hoe langer het duurt. De natuur heeft in dit geval zijn eigen wetten. Dit is sterker dan jouw wil. Rouwen is een gevolg van de liefde, daarom doet het zo’n pijn omdat je zo van diegene hebt gehouden of omdat bijvoorbeeld je werk of een huwelijk zoveel betekenis voor je had. De enige weg is de pijn te ondergaan.

Denk er over na hoe je vorm kunt geven aan je verdriet waar je wel en niet verdrietig kunt en wilt zijn. Richt je aandacht op je lichaam om contact te maken met het verdriet.

Leer jezelf te kalmeren wanneer je erg overstuur raakt door middel van ontspanningsoefeningen.

4.   Gun jezelf gemengde gevoelens

Bij verlies sta je voor de opgave om te gaan met al die gevoelens die zich aandienen. Deze gevoelens zijn niet voor iedereen hetzelfde en ze worden ook niet met dezelfde intensiteit beleefd. Dit wordt beïnvloed door de manier waarop we hebben geleerd met emoties om te gaan en door eerdere ervaringen. Een afscheid kan hele gemengde gevoelens oproepen. Je kunt gevoelens van spijt ervaren dat, bijvoorbeeld je huwelijk, niet geworden is wat je ervan verwachtte. Je kunt teleurgesteld zijn in de ander of in je eigen bijdrage in het huwelijk. Je kunt je schamen omdat je geen liefde meer ervaart, terwijl je partner zoveel om je geeft. Je kunt je schuldig voelen omdat je nalatig bent geweest. Je kunt boos zijn omdat je vind dat je partner je in de steek heeft gelaten of dat het verlies onrechtvaardig is. Daarnaast kun je ook opluchting ervaren, omdat je een situatie waar je ongelukkig was, kunt loslaten. Het is belangrijk alle verschillende gevoelens te accepteren, omdat je anders kunt blijven hangen in een bepaalde emotie. Zo kun je blijven huilen vanuit zelfbeklag of zelfverwijt, terwijl je je boosheid onderdrukt. Maar je kunt ook blijven hangen aan boosheid, waardoor je niet toekomt aan de pijn, die het mogelijk maakt om het verlies te verwerken. Je kunt je voorstellen dat je na het verlies van een baan, ook boos bent. Vooral als je jarenlang loyaal bent geweest en het beste van jezelf hebt gegeven. Terechte boosheid in dit geval zul je zeggen. Het wordt al wat lastiger om boosheid te erkennen bij het verlies van een dierbare. Maar ook hier kan boosheid de kop op steken, omdat je je in de steek gelaten voelt.

5.  Gun jezelf een steun van mensen die met je begaan zijn

Tijdens het rouwproces is het belangrijk dat je steun krijgt van familie, vrienden en wellicht buren. Het kan fijn zijn als mensen huishoudelijke taken van je over nemen, wanneer je het gevoel hebt dat je nergens toe in staat bent. Mensen kunnen je helpen ruimte te geven aan emoties en je gedachten over het hoe en het waarom van het verlies en wat het voor je betekent. Op die manier nodig je de emoties uit om naar boven te komen. Dat is dan ook vaak een reden waarom men er niet over wil praten, omdat de emoties dan naar boven komen. Alleen dan stagneert het verwerkingsproces juist. Veel mensen krijgen wel steun, maar vinden het moeilijk dit te ontvangen, want ze vinden dat ze het zelf moeten kunnen of voelen zich bezwaard wanneer er voor hen gezorgd wordt. Je kunt geconfronteerd worden met het idee dat je niet de moeite waard bent. Het is een uitdaging om niet sterk te hoeven zijn, voor je te laten zorgen en vertrouwen dat anderen er graag voor je willen zijn.

Vermijdt of beperk het gebruik van medicijnen zoals kalmeringsmiddelen of antidepressiva. Ze blokkeren het rouwproces. Gebruik dit alleen tijdelijk of als je het gevoel hebt het verdriet niet aan te kunnen. Maar zoek in dat geval daarnaast professionele hulp om te leren het verdriet toe te staan zodat je de medicatie kunt stoppen.

6.  Gun jezelf je eigen manier van rouwen

Het is de kunst om te rouwen op een manier die bij je past. De ene persoon doet dat door alleen te zijn en wellicht te schrijven en iemand anders wil graag zoveel mogelijk praten en herinneringen delen. Mannen doen het vaak anders dan vrouwen en kinderen hebben ook hun eigen manier. Soms wordt men geholpen door mensen die een gelijke ervaring hebben meegemaakt. Zo zijn er bijvoorbeeld bijeenkomsten voor ouders die een kind hebben verloren. Hier kunnen ze hun verhalen delen en door de wederzijdse herkenning kan er ongegeneerd gerouwd worden. Je kunt het rouwproces helpen door naar muziek te luisteren, te schrijven of romans te lezen die je hart raken. Je kunt lid worden van een specifieke vereniging of websites waar je lotgenoten ontmoet. Of een afscheid emotioneel is, hangt af van de mate van verbondenheid en geluk die je hebt ervaren. Een baan waar je niet gelukkig was neem je gemakkelijk afscheid van. Het kan zelfs een gevoel van opluchting geven. Het wordt anders wanneer het gaat om iemand waar je diep mee verbonden bent. Een huwelijk van twintig jaar laat je niet zomaar los of het overlijden van een dierbare vriend, waar je je wel en wee mee kon delen, doet pijn.

Laat je leven niet belemmeren door je verdriet. Sta jezelf toe om in allerlei situaties verdrietig te mogen zijn. Als anderen daar moeite mee hebben is dat hun probleem.

Volg je verlangens. Doordat verdriet er voor zorgt dat je op een andere manier waarde gaat hechten aan  het leven kunnen er andere behoeftes en verlangens ontstaan. Bijvoorbeeld om vrijwilligerswerk te doen of meer voor dieren te betekenen. Het kan eigenlijk van alles zijn omdat ieder mensen verschillend is. Laat je niet remmen hierin omdat je verdriet hebt. Vooral niet als je voelt dat je weer zin hebt om iets te ondernemen. Sta toe dat je af en toe overvallen kunt worden door verdriet.

Vermijdt alleen situaties als je weet dat mensen je zullen kwetsen als je huilt.

Vermijdt dat je alleen maar huilt als je alleen bent.

Gebruik creativiteit als uitlaatklep voor verdriet; schrijven, zingen, tekenen, dansen.

7.  Gun jezelf afleiding

Rouwen hoeft niet te betekenen dat je leven verder ophoudt, ook al kan het zo wel voelen. Bij een overlijden kan werk bijvoorbeeld een goed afleiding zijn. Maar wel met de wetenschap dat je midden in een rouwperiode zit. Dus dat betekent dat je je niet hoeft te vermannen alsof er niets aan de hand is. Het zou fijn zijn als er begrip is voor het komen en gaan van emoties en jezelf kunt aangeven wanneer het niet meer gaat. Emoties komen en gaan met golven. Dat is moeilijk te besturen. Je kunt je er alleen maar aan overgeven.

Gebruik afleiding niet om het verdriet tegen te gaan maar als een manier om contact te houden met fijne dingen in het leven, ook al kun je er niet optimaal van genieten. Zoals wandelen in de natuur, aangename films of  een etentje bij fijne vrienden.

8.  Gun jezelf een ritueel om het verlies een plaats te geven

Afscheid nemen betekent dat je iets of iemand loslaat. Daar kunnen bepaalde handelingen bij helpen. Je kunt iemand letterlijk loslaten, maar je kunt een diepe verbinding ook symbolisch los laten. Daar kunnen rituelen bij helpen. Bijvoorbeeld een afscheidsrede waarin de achtergrond van het afscheid en alle gevoelens worden belicht. Een bijeenkomst bijvoorbeeld voor mensen die een bedrijf moeten verlaten, waar waardering en dank wordt uitgesproken. Iets begraven of verbranden, dat verbonden is met een periode in je leven waar je afscheid van gaat nemen. Een gesprek met je ex-partner waarin je het huwelijk kunt afronden, door te zeggen wat je nog te zeggen hebt. Een huis opruimen en opnieuw inrichten. Een altaar inrichten met foto’s en kaarsjes.

Bij een ritueel kun je kun je uiting geven aan de betekenis die iemand of bijvoorbeeld werk of je woonomgeving voor je heeft gehad. Zo kan het verlies je inzicht geven in de zin van je leven. Hier komt ruimte voor wanneer je steeds minder overvallen wordt door emoties. Verlies of tegenslag een plek geven, heb je nodig omdat je de wereld om je heen wilt begrijpen. Zolang iets onbegrepen blijft, is het moeilijk er vrede mee te hebben. Het begrijpen hoeft geen logisch, rationeel begrijpen te zijn. Door een groot verlies, realiseer je je ten diepste dat het leven eindig is. Dit maakt, dat je kunt besluiten je leven drastisch te veranderen. Dat kan betekenen, dat je minder wilt werken en meer tijd wilt besteden aan je gezin of meer vrije tijd wilt hebben om fijne dingen te doen. Soms leiden ingrijpende gebeurtenissen tot grote levenskeuzes, zoals het beëindigen van een relatie, het kiezen voor een totaal andere werk of een verhuizing. Op die manier krijgt het verlies een plek en betekenis in je leven.

Heb je het gevoel dat je het rouwen tegenhoudt?