Via je lichaam leer je jouw emoties kennen

Jouw lichaam heeft een hechte relatie met jouw gevoelens.

Dat merk je vooral wanneer je gespannen bent; hoge ademhaling, zweten of buikpijn zijn mogelijke symptomen.

Door meer inzicht te krijgen in deze samenwerking tussen lichaam en emoties leer je jezelf beter kennen en kun je beter spanning reguleren of zelfs voorkomen.

Hoe ervaren we emoties?

Je neemt de wereld waar via de zintuigen; ogen, oren, neus, aanraking en smaak. Gevoelens zijn reacties op wat je ziet, hoort, ruikt, proeft en ervaart. Op de meeste dingen die je zintuiglijk ervaart, reageer je met een oordeel. Je vindt een schilderij lelijk of mooi, je vindt klassieke muziek een genot om naar te luisteren of een onbegrijpelijke chaos, je vindt stamppot boerenkool lekker of niet te eten, je vindt schaatsen op natuurijs met tien graden onder nul geweldig of ondragelijk. We beleven al deze zintuiglijke ervaringen verschillend, omdat ieder mens zo zijn voorkeuren en afkeuren heeft.

Emotie is een golfbeweging

Veel mensen zijn bang dat ze verdrinken in hun gevoelens of dat ze erdoor overweldigd worden maar een emotie heeft een natuurlijk verloop. Emotie is een golfbeweging; het zwelt aan net als een golf en vervolgens laat het los. Dat kan van een paar seconden tot een paar minuten duren. Pas wanneer je deze natuurlijke beweging tegen houdt, krijg je problemen. Het vraagt wat uithoudingsvermogen om een gevoel van angst, onzekerheid, machteloosheid, verdriet, jaloezie of boosheid uit te houden.

Emoties maken zich kenbaar in jouw lichaam

Of het nu om mentale of emotionele stress gaat, het lichaam speelt op. Je hartslag, spierspanning, ademhaling en temperatuur reageren op emoties die je ervaart. Bij boosheid is dat vooral duidelijk. Stel je voor dat jouw inbreng op het werk herhaaldelijk niet serieus wordt genomen door steeds dezelfde collega. Je wordt heet, je hart gaat tekeer en het voelt alsof je lichaam uitdijt. Je handen ballen zich tot vuisten en spontaan sla je met je vuist op tafel en schreeuwt uit: ‘Hou hier mee op’! Het lichaam helpt je om te gaan aanvallen. Het is de kunst om deze lichaamssignalen te herkennen voordat de bom barst, want het is niet altijd effectief om je te laten gaan.

Angst verkrampt je lichaam; je krijgt buikpijn, wordt misselijk of je voelt spanning in je hele lichaam. Bij boosheid stijgt je adrenaline, je wordt heet, je voelt de spanning in je hele lichaam. Bij schaamte lijkt het alsof het bloed uit je lichaam trekt, je voelt je verlamd. Verdriet komt omhoog uit je buik en wil je via je ogen je lichaam verlaten door te huilen. Als je dit tegenhoudt voel je spanning in je keel (een brok in je keel) of achter je ogen

Hoe beïnvloeden emoties het lichaamsbewustzijn?

Lichaam en emoties gaan hand in hand. Boosheid is bijvoorbeeld een emotie met een krachtige energie. We kennen allemaal dit gevoel wat wordt aangedreven door adrenaline in ons lijf en zorgt ervoor dat we willen slaan of trappen of schreeuwen. Het wil eruit. Wanneer je je boosheid onderdrukt, kan dit leiden tot kaakspanning of verkramping in de spieren. Je kunt ook heel moe worden omdat het onderdrukken van boosheid veel energie kost.

De emoties die we niet uiten blijven vastzitten in je lichaam

Omdat het een biologische beweging is dat ze eruit willen, proberen ze zich op de een of andere manier uit te drukken. Vaak is die uitdrukking uiteindelijk spanning of lichamelijk ongemak. In feite is je lichaam een kaart die je helpt te identificeren wat je voelt 

Denk aan een situatie waarin je geraakt was en je iets wilde zeggen. Het voelde als een brok in je keel. Je kon niet goed uit je woorden komen. Of wellicht herinner je je dat je een presentatie moest geven en je daar vreselijk tegenop zag. Je werd er misselijk van of kreeg buikpijn.

Al deze lichamelijke signalen vertellen je hoe het met je gaat. Het lichaam liegt nooit. Het heeft een emotionele boodschap voor je. Wanneer je je emoties negeert, veranderen ze in lichamelijk lijden.

Ik ga je voorbeelden geven hoe angst, boosheid en verdriet zich kenbaar kunnen maken in het lichaam

 Angst waarschuwt ons voor mogelijk gevaar.

Sterke angstgevoelens gaan samen met bepaalde fysieke reacties. Bij angst maakt het lichaam het stresshormoon adrenaline aan. Zo bereidt het lichaam zich voor om te vluchten of te vechten. De ene persoon is meer geneigd om de confrontatie aan te gaan, terwijl een ander eerder wil vluchten. Zijn vechten of vluchten geen optie, dan kan de angst ervoor zorgen dat je bevriest, zodat je niets meer voelt. Bevriezen is een ultieme poging om het gevaar af te wenden. Zoals dieren zich dood houden bij gevaar, zo kunnen mensen zich zonder meer overgeven en doen wat er van ze gevraagd wordt in situaties waarin ze worden bedreigd. Het is een manier om de situatie te overleven. Bevriezen is een vorm van verdwijnen.

“Angst en lichamelijke klachten kunnen met elkaar worden verward. Angst gaat samen met reacties van het autonome zenuwstelsel. Hart, longen, stofwisseling, huid en hersenen zijn enkele organen die bij angst zijn betrokken.”

Uit: Het ABC van psychische problemen op het werk

De volgende lichamelijke symptomen kunnen een reactie zijn op angst:

• Ineenkrimpen van het lichaam
• Adem inhouden
• Snel ademen wat kan leiden tot hyperventileren
• Een droge keel
• Pupillen worden groter
• Hartkloppingen
• Koude rillingen
• Misselijkheid
• Beven en klappertanden
• Zweten, klamme handen
• Knikkende knieën
• Flauwvallen
• Buikpijn
• Bleek wegtrekken
• Urine of ontlasting laten gaan

Als je last hebt van een van deze symptomen, moet je bij jezelf te rade gaan. Is het angst, of een andere emotie die je voelt?

Om angst te verminderen, is het goed om ademhalings- en ontspanningstechnieken te gebruiken.

Wil je weten welke symptomen kunnen leiden naar een burn-out?

Vraag de gratis test aan:

Boosheid helpt je grenzen aan te geven

Boosheid helpt ons je rechten te verdedigen, grenzen te stellen en voor jezelf op te komen.

Wanneer je kookt van woede geeft dat een fysieke reactie weer. De hartslag versnelt, evenals de ademhaling, zodat een betere doorbloeding de spieren op actie kan voorbereiden. De spieren spannen zich aan, zodat je kracht in je armen en benen krijgt. Adrenaline wordt aangemaakt en giert door je lichaam, zodat je energie krijgt en superalert wordt. Je ogen schieten vuur, je hebt een sterke drang te gaan slaan, met iets te gooien of te schreeuwen. Je bloeddruk stijgt, je gaat zweten en wordt rood in je gezicht. Al deze fysieke reacties komen voort uit een instinctieve drang om te vechten. Het lichaam bereidt zich hierop automatisch voor. Boosheid is een sterke energie, die zorgt voor een krachtige impuls om in beweging te komen. Wanneer je hieraan geen gehoor geeft, zal deze energie zich op een andere manier doen gelden in je lichaam; wellicht door een hoge bloeddruk, hoofdpijn of gespannen spieren.

We onderdrukken vaak onze woede, dus het is belangrijk om te leren er goed mee om te gaan.

Je bewust worden van een kernpatroon

Het is belangrijk om de situaties waarin je regelmatig boos wordt te analyseren. Ga na wat in deze situatie de aanleiding was:

• Heeft iemand je gekwetst, zo ja, waarin?
• Is iemand over je grenzen gegaan, zo ja, waarin?
• Heeft iemand je bedreigd, zo ja, hoe?
• Ben je gefrustreerd, zo ja, waarin?
• Ben je teleurgesteld, zo ja waarin?
• Voel je je onrechtvaardig behandeld?

Ga na of de situatie lijkt op andere situaties in je leven. Wellicht kun je een rode draad ontdekken, een zogenaamd kernpatroon. Een kernpatroon is een situatie die herhaaldelijk in je leven voorkomt en die je boos of woedend maken. Het zijn je gevoelige knoppen:

• Iemand gaat over je grenzen.
• Iemand behandelt je respectloos.
• Je wordt gefrustreerd in je ambities.
• Je bent machteloos.
• Je wordt steeds teleurgesteld.
• Je wordt herhaaldelijk in de steek gelaten.
• Je moet het altijd weer alleen doen.
• Je wordt onrechtvaardig behandeld.
• Je kiest steeds de verkeerde partner of vrienden.
• Je kunt onrechtvaardigheid niet verdragen.
• Je wordt niet serieus genomen.
• Je wordt niet echt gezien.
• Je wordt niet echt gehoord.
• Je neemt constant te veel hooi op je vork.
• Je moet en zal succesvol zijn.
• Je voelt je vaak buitengesloten.

Het loslaten van oude veronderstellingen

Een kernpatroon lost meestal op wanneer je oude veronderstellingen loslaat. Dat gaat niet vanzelf. Bij kernpatronen waarbij je boosheid uit de weg gaat, is het belangrijk om de kracht en energie van boosheid te gaan ervaren. Want deze energie heb je nodig om voor jezelf op te komen, zichtbaarder te worden en grenzen aan te geven. Dit kun je leren in assertiviteitstraining of gevechtssport. Bij kernpatronen waarbij je geneigd bent om de wereld aanvallend te benaderen, is het belangrijk dat je leert jezelf kwetsbaar op te stellen. Daarvoor is het nodig om jouw gekwetstheid uit het verleden te onderzoeken en te verwerken. Het enige waarop je invloed hebt, ten aanzien van je verleden, zijn de emoties die je hebt ervaren. Je kunt ervoor kiezen deze te doorleven en een plaats te geven, zodat er ruimte ontstaat om op andere manieren te reageren.

Verdriet helpt je teleurstelling en verlies te verwerken.

Verdriet kun je ervaren als golven van energie, die omhoogkomen uit de buik. Tussen de golven van verdriet is een neutrale gemoedstoestand. Wanneer je diep ademhaalt bij zo’n golf, komt er ook geluid mee. De golven van verdriet lijken op weeën, die het lichaam op een natuurlijke manier uit net zoals bij een bevalling. Je hoeft verder niets te doen, alleen je overgeven aan de beweging van het lichaam. Het lichaam weet wat nodig is! Maar veel mensen proberen deze uiting tegen te houden, door oppervlakkig adem te halen of hun kaken op elkaar te houden. Met als gevolg dat het verdriet in het lichaam wordt opgeslagen als spanning en ervaren kan worden als benauwdheid in de borst, hoofdpijn en gebrek aan eetlust. Verdriet kun je ervaren als een zware last.

Tips om je lichaamsbewustzijn te ontwikkelen

Observeer je lichaam

Wat neem je waar? Hoofdpijn, hoge ademhaling, een steen in je maag, krampen in je darmen. Welk signaal probeert je lichaam je te geven? Hoe meer je deze symptomen negeert, hoe intenser ze worden.

De farmaceutische industrie heeft overal wel een pilletje voor.

Dat biedt tijdelijke verlichting, maar lost de oorzaak niet op. Je loopt het risico dat bepaalde lichamelijke ongemakken leiden tot een chronische aandoening en dan heb je naast het emotionele probleem een echt fysiek probleem erbij. Laat het zover niet komen!

Je kunt je emoties wel negeren maar ze zijn er nog steeds. Zou het niet beter zijn om te luisteren naar de emotionele boodschap die ons lichaam communiceert? Als je leert om te gaan met je emoties, zul je je ook fysiek veel beter voelen.

Je lichaam wijst je de weg

Als je je emoties herkent, erkent en bewust ervaart, zul je de boodschappen die je lichaam je geeft kunnen begrijpen.

Het enige wat je hoeft te doen is je lichaam waar te nemen, vooral wanneer zich spanning aandient en stil te staan bij situaties die je hebt meegemaakt en je af te vragen hoe je je voelt bij de mensen waar je dagelijks mee omgaat.

Naast het ontwikkelen van lichaamsbewustzijn is het net zo belangrijk om je algemene bewustzijn te ontwikkelen over jezelf:

Wie ben ik eigenlijk?

Wat vind ik belangrijk?

Wat zijn mijn behoeftes en verlangens?

Hoe ervaar ik mijn leven?

Wat zijn mijn frustraties?

Wie zijn eigen gevoelens goed kent en accepteert, kan zich gemakkelijker verplaatsen in de emoties van anderen.