Lijden ligt aan de wortel van ons bestaan.
Het is niet een straf,
het is een uitgangspunt.
Hans Korteweg Uit: ‘Zonder Einde’
We leven in een tijd waarin vrijwel alles maakbaar lijkt. Je gelooft dat je kunt worden wie je wilt zijn, hebben wat je wilt hebben en bereiken wat je wilt bereiken, als je er maar helemaal voor gaat. Wellicht probeer je daarnaast aan verwachtingen te voldoen die zowel in werk als privé aan je gesteld worden. Je probeert het leven zo aan te sturen dat jij en je omgeving tevreden zijn. Er is geen tijd of rust om stil te staan bij wat je voelt en wat je diep van binnen bezig houdt. Rust en tijd zijn een zeldzaam goed. Zelfs de zondagsrust gaat er langzaam aan door de lokroep van de koopzondagen. Je hoeft je zeker niet te vervelen. Maar of je op deze manier werkelijk vervuld raakt, is maar zeer de vraag.
Ieder mens heeft de fundamentele behoefte zich veilig en lekker te voelen. Je wilt fijne gevoelens ervaren zoals plezier, opwinding en liefde. Deze gevoelens geven energie en zin aan het leven. Je wilt geen vervelende emoties ervaren zoals verdriet, boosheid, angst, wanhoop, schaamte, onzekerheid of machteloosheid. Deze emoties geven spanning en zijn moeilijk om mee om te gaan, dus negeer of onderdruk je ze. Maar daarmee zijn ze nog niet weg. Door controle uit te oefenen op je emoties probeer je jezelf als het ware te overwinnen. Dat kan een uitputtende strijd met jezelf worden. Een strijd tussen wie je wilt zijn en wie je bent.
Toen ik op mijn achttiende het ouderlijk huis verliet, leefde ik in de veronderstelling dat ik overal tegen kon. Mijn gevoeligheden lagen verborgen achter een muur van zogenaamde nuchterheid. Ruim tien jaar later besloot ik mijn wereld achter de muur te gaan onderzoeken, omdat ik mijn leven leeg en doelloos ervoer. Ik ontdekte mijn gevoeligheid voor veel zaken en moest mijn zelfbeeld veranderen van een nuchtere persoon in een gevoelig persoon. Mijn veronderstelling dat ik overal tegen kon, was niet waar. Het maakte het leven er niet makkelijker op, maar wel levendiger.
Je wilskracht kan sterk zijn, maar het zal je nooit lukken je emoties en gevoeligheden weg te nemen. Je kunt die hooguit tijdelijk onderdrukken of weg redeneren. Je kunt jezelf niet overwinnen, maar je kunt wel leren jezelf te accepteren met al je gevoelens en gevoeligheden.
Ik hoop een boek geschreven te hebben dat voor iedereen leesbaar en toegankelijk is. Een boek dat ik destijds zelf graag had willen lezen, omdat ik al jong het contact met mijn emoties kwijt was en een lange weg heb doorlopen om ze te herkennen, erkennen en te kunnen uiten. Daarnaast kom ik in mijn werk als managementtrainer en coach veel mensen tegen die geen idee hebben hoe emoties een rol spelen in hun werk en leven. Dit boek is voor iedereen, jong en oud, van timmerman tot en met advocaat, die zichzelf beter wil leren begrijpen, die worstelt met emoties en er niet goed raad mee weet. Het is ook bedoeld als ‘wake-up call’ voor mensen die te weinig hun gevoel laten spreken, die zichzelf rationeel en nuchter noemen. Het is vreemd dat we in de westerse samenleving zo weinig aandacht besteden aan emoties tijdens de opvoeding, opleidingen en op het werk, want het gaat ieder mens aan. Veel mensen denken dat emoties bij voorbaat irrationeel en dus niet functioneel zijn, maar emoties hebben hun eigen wijsheid die je kunt leren begrijpen. Ze staan ten dienst van je gehele welzijn. Emoties worden pas irrationeel wanneer je ze langdurig negeert, want dan komen ze vervormd naar buiten.
Ik heb er naar gestreefd om zoveel mogelijk informatie over emoties te verzamelen en duidelijk te rubriceren. In hoofdstuk 1 ga ik in op verschillende algemene aspecten van emoties zoals het gegeven dat ieder mens op aarde emoties ervaart en dat je vermogen te voelen constant aanwezig is, bewust of onbewust. Je hebt gevoelens over alles wat je doet, over de toekomst, over je herinneringen en over alle mensen waar je mee te maken hebt. Daarnaast beïnvloeden emoties belangrijke keuzes in je leven. Ik leg uit hoe emoties beïnvloed worden door je gedachten en uiteindelijk je gedrag bepalen. Ik beschrijf de rol van de zintuigen, want gevoelens zijn reacties op wat je ziet, hoort, ruikt, proeft en ervaart. Ik ga in op de grote rol die het lichaam speelt bij het herkennen van emoties, maar ook bij het onderdrukken ervan. De krachtige energie van sommige emoties kan je letterlijk in beweging zetten. Het verschil tussen emoties en intuïtie komt aan de orde, omdat ze nauw in elkaars verlengde liggen. Als laatste geef ik informatie over de kenmerken van hooggevoeligheid.
In hoofdstuk 2 ga ik in op verschillende misverstanden over emoties. Het misverstand dat emoties je overkomen alsof ze niet van jou zijn. Het misverstand dat anderen je een emotie kunnen geven, waardoor je een ander de schuld geeft van bijvoorbeeld je boosheid. Het misverstand dat je in bepaalde situaties spreekt over gevoelens terwijl het in feite om een veronderstelling gaat. Wanneer je bijvoorbeeld zegt dat je je afgewezen voelt, is dat geen gevoel, maar een veronderstelling. Het misverstand dat je emotionele impulsen moet beheersen alsof het een monster is. En als laatste het misverstand dat er negatieve en positieve emoties zijn terwijl elke zuivere emotie een functie heeft.
In hoofdstuk drie bespreek ik zeventien verschillende strategieën waarmee je emoties negeert, onderdrukt of bagatelliseert. Dat kun je bijvoorbeeld doen door alles rationeel te verklaren of door altijd aardig te zijn. Bij elke strategie ga ik in op het gedrag, de kwaliteit en de valkuil, het effect van de strategie op anderen, en tips om meer los te komen van een bepaalde strategie. Deze strategieën kunnen verregaande consequenties hebben. Wanneer je bijvoorbeeld langdurig je verdriet negeert kun je bitter worden of in een depressie terecht komen. Deze consequenties komen aan de orde in hoofdstuk vier.
In hoofdstuk vijf ga ik dieper in op de achtergrond van je emotionele ontwikkeling. Verschillende aspecten komen aan de orde die van invloed zijn geweest op je emotionele ontwikkeling zoals de invloed van de cultuur en de tijdsgeest waarin je bent opgegroeid, de invloed van opvoeding en het voorbeeldgedrag van je ouders ten aanzien van emoties. Tenslotte ga ik in op vijf beschermingsstrategieën: De meeste mensen hebben al jong een bepaalde basishouding ontwikkeld om hun kwetsbaarheid te beschermen en zich geaccepteerd te voelen. Elke basishouding zorgt er voor dat je op een bepaalde manier met emoties omgaat.
In hoofdstuk zes bespreek ik acht levensgebieden waarin emoties een belangrijke functie hebben zoals het ontwikkelen van zelfkennis, vitaliteit, persoonlijke kracht en emotionele intelligentie. Eveneens bespreek ik de functie van emoties bij een goede balans tussen ratio en gevoel, bij een optimale zelfbescherming, bij succesvolle relaties en bij het verwerken van emotionele ervaringen.
Elk hoofdstuk wordt afgesloten met een zelfreflectieoefening en een literatuurlijst. De reflectieoefening dient als hulpmiddel om inzicht te krijgen in jouw emotionele ontwikkeling. De literatuurlijst bestaat enerzijds uit boeken die ik voor het betreffende hoofdstuk als inspiratie heb gebruikt en anderzijds zijn het boeken die meer informatie geven over de behandelde onderwerpen. Aan het eind van het boek tref je een bijlage aan met een overzicht van emoties.
Voor het gemak schrijf ik over ‘hij’ waar het ook over ‘zij’ zou kunnen gaan.
Ik wens je veel lees- en leerplezier toe!
Marja Postema
Boek: Emoties wat moet ik ermee? BOEK BESTELLEN
Recensies:
Marja Postema schreef dit boek voor iedereen die het contact met zijn of haar emoties kwijt geraakt is. Ze geeft ons hiermee inzicht in hoe emoties een rol spelen in ons dagelijks leven. In een 6-tal hoofdstukken wordt behoorlijk wat besproken: algemene aspecten, misverstanden (en die zijn er legio!), strategieën waarmee je emoties negeert of onderdrukt, de consequenties hiervan, emotionele ontwikkeling en de emotionele functie. Aan het eind van ieder hoofdstuk een zelfreflectieoefening.
Alle mensen die je ontmoet hebben een effect op je gevoelens. Postema benoemt het misverstand dat onder velen van ons leeft, namelijk dat het de schuld van anderen is dat wij emotie voelen. Ze laat ons stilstaan bij het feit dat vooral onze gedachten ons gevoel beïnvloeden.
Hoe diepgaand de invloed kan zijn van onze cultuur, opvoeding, de tijdgeest, ingrijpende gebeurtenissen en voorbeeldgedrag van ouders laat zij niet onbesproken, evenals het belang van verbondenheid, geliefd te worden en lief te hebben.
Uit het leven gegrepen voorbeelden en citaten uit boeken, wisselen elkaar prettig af. Deels leest dit als een voorstudie van het onlangs verschenen handboek: ABC van 15 emoties. Geen filosofisch gewauwel, maar onvervalste helderheid. Dit maakt het geschikt voor eenieder die met emoties te maken heeft. Voor jou, voor mij, voor iedereen!
door Marjan van Druenen 14 februari 2018
