Wat heb je geleerd om geaccepteerd en gewaardeerd te worden?
Zelfbeeld illusie
Omdat je zelfbeeld al zo jong is gevormd ben je gaan denken dat je zo bent. Je hebt er alles aangedaan om niet te worden afgewezen. Je hebt een soort ideale ik ontwikkeld, die geliefd wordt door iedereen en geen enkele kritiek en afwijzing krijgt. Dit gebeurt volkomen onbewust. Je hebt werkelijk geen idee dat je gedreven wordt door angst voor afwijzing. Maar wat veel erger is, is dat je daarmee jezelf hebt afgewezen.
Symptomen voor zelfafwijzing en zelfkritiek zijn:
- Weinig spontaniteit
- Moeite met emotionele verbinding
- Een oordeel op boos worden
- Onderdrukken van emoties
- Te vaak moe zijn
- Te vaak somber zijn
- Weinig vrienden
- Moeite met in stand houden van een relatie
De macht van de innerlijke kritische stem
Wanneer jouw vrije ik zich wil aandienen bijvoorbeeld door ergens tegen in te gaan of een spontane actie wil uitvoeren, zal er gelijk een innerlijke kritische stem in je hoofd opkomen die je waarschuwt voor mogelijke gevolgen, zoals afwijzing. Deze kritische stem zorgt ervoor dat je in het gareel blijft lopen, waarschijnlijk zoals werd verwacht in je kindertijd. Het gareel is het veilige pad met de minste risico op afwijzing en kritiek. Het voelt als je comfort-zone.
Een herinnering; tijdens mijn huwelijk lang geleden had mijn moeder een spontane opwelling om iets te zeggen. Dat meldde ze eerst even aan mijn vader. Mijn vader zei; doe maar niet. Dit is me altijd bijgebleven omdat ik het jammer en pijnlijk vond.
Een ander voorbeeld. Veel mensen voelen zich ongemakkelijk wanneer iemand huilt. Toch hebben we een natuurlijke neiging om iemand te troosten. Maar tegelijkertijd is er dat stemmetje die zegt dat je niet weet hoe dat moet of dat je misschien een flater slaat. Zo zijn we voortdurend bezig met mogelijke reacties vanuit de omgeving. Maar wat we niet beseffen is dat deze kritische stem vooral in ons hoofd zit.
Wat heb je geleerd om geaccepteerd en gewaardeerd te worden?
We hebben allemaal strategieën ontwikkeld om geaccepteerd en gewaardeerd te worden. Welke strategieën je hebt ontwikkeld is onder andere afhankelijk van je karakter, jouw plaats in de kinderrij (een eerste kind heeft een hele andere ervaring dan het jongste kind) en de relatie die je met je ouders had.
Ik had al jong in de gaten met een dominante oudere broer dat meisjes minderwaardig waren. Ik mocht niet meedoen met voetbal, cowboytje spelen, boomklimmen omdat ik een meisje was. Ik heb me hier vanaf het begin af aan tegen verzet en mijn lieve meisjes strategie ingezet om bij de vriendjes van mijn broers het toch voor elkaar te krijgen dat ik mee mocht doen.
Daarnaast ga je een strategie ontwikkelen om een diepe negatieve overtuiging op te lossen of te compenseren. Wanneer je gelooft dat je niet goed genoeg bent omdat je ouders voortdurend kritiek op je hebben als kind stel je alles in het werk om nooit meer fouten te maken. Zo ontwikkelt zich de perfectionistische strategie om afwijzing en kritiek te voorkomen. Maar je kunt ook een tegenovergestelde strategie ontwikkelen door geen enkele moeite te doen en zo ontstaat er een looser strategie waarbij je er bij voorbaat vanuit gaat dat je niet goed genoeg bent. Beiden zijn even pijnlijk omdat je met beide strategieën jezelf afwijst.
Zelf heb ik twee duidelijke patronen ontwikkeld; de zelfstandige strategie op basis van het gevoel en de overtuiging ‘ik moet geen last zijn’ en de deskundige strategie. De deskundige strategie komt voort uit het gevoel dat ik mij vaak waardeloos voelde in het gezin. Ik ben na de middelbare school de ene opleiding na de andere gaan doen om me niet meer waardeloos te voelen. Had dat effect? Gedeeltelijk. Ik ben inderdaad deskundig geworden maar op het moment dat iemand kritiek gaf op mij voelde ik me weer terug bij af; totaal waardeloos.
Al deze strategieën zijn niet de oplossing voor het negatief zelfbeeld dat we proberen tegen te gaan of op te lossen door zo ons best te doen. Al deze patronen vloeien voort uit de angst voor afwijzing en kritiek en leiden tot onze eigen afwijzing. We proberen te voldoen aan een beeld dat we in ons hoofd hebben maar vaak ook niet bewust van zijn. Als de strategie niet werkt vallen we in een diepe put waar we onszelf weer uit trekken om nog meer ons best te gaan doen voor erkenning en liefde. Zo’n pijnlijke vicieuze cirkel kan leiden tot een depressie, verslaving of een burn-out.
Wat is er nodig om van de angst voor afwijzing af te komen?
Inzicht in de aannames die je als kind hebt gemaakt
Ga terug in gedachten naar die momenten dat je deze angst hebt ervaren of dat je er van alles aan deed om afwijzing, kritiek of verlating te voorkomen. In plaats dat je er van weg loopt probeer je nu helemaal in dat gevoel te kruipen. Alleen dan kun je helder krijgen welke gedachten en aannames hierbij horen.
Dit zijn mogelijke aannames die je in de kindertijd kunt hebben ontwikkeld:
- Ik ben waardeloos
- Ik ben stom
- Ik ben zwak
- Ik ben slecht
- Ik ben een egoïst
- Ik beteken niets
- Ik ben saai
- Ik ben niet goed genoeg
- Ik ben een mislukking
- Ik ben een looser
- Ik ben een wegloper
- Ik ben laf
- Ik ben lui
- Ik ben niks
- Ik ben raar
- Ik ben minder
- Ik doe er niet toe
- Ik ben een last
- Ik hoor er niet bij
Realiseer je dat wanneer je deze overtuigingen ten diepste geloofd over jezelf, ze een invloed hebben op al je huidige doen en laten. Dit ben je als kind gaan geloven over jezelf. Het is een deel van je identiteit en zelfbeeld geworden.
Oefening:
Spreek de woorden uit die je gelooft en herhaal ze eerst voor jezelf en vervolgens bij een goede vriend(in). Ervaar welke gevoelens er naar boven komen.
Je bent goed zoals je bent
Het gaat erom dat je dat weer ten diepste gaat ervaren dat je goed bent zoals je bent. Maar wie ben je dan echt?
Wanneer je je eigen gedrag beter waarneemt zul je zien dat je vanaf het begin van je relatie je in een rol bent terecht gekomen. Wellicht de rol van je altijd aanpassen, vermijden van onenigheid of de rol van afstand houden en het altijd te druk hebben waardoor je intimiteit vermijdt. Wanneer je bij dit gedrag stilstaat kun je wellicht ervaren dat je hiermee afwijzing of kritiek voorkomt of intimiteit en nabijheid voorkomt omdat het te spannend is om je kwetsbaar op te stellen of omdat je niet weet hoe dat moet.
Wat is er nodig?
In eerste instantie is er jouw bereidheid nodig om jezelf te onderzoeken om deze patronen bloot te leggen en vervolgens andere keuzes te kunnen maken. Wanneer je vastzit in oude patronen of een aangepast zelfbeeld waarbij je je opoffert voor anderen of niet in staat bent om je te verbinden, kan het zinvol zijn om hulp te vragen bij dit proces, je bent altijd welkom.
Heb je het idee dat je een rol speelt, dat je alleen maar geeft en niets krijgt of dat je je voortdurend aanpast aan de verwachtingen van anderen?
Wordt het niet tijd om eindelijk eens te leven vanuit jezelf?
Wil je een andere richting geven aan je leven?
Ik, Marja Postema, help je graag d.m.v. individuele coaching
Neem contact op via het contactformulier dan gaan we kijken wat voor jou de beste aanpak is.
OPLEIDING EMOTIONEEL MEESTERSCHAP
Voor iedereen die bezig wil zijn met bewustwording en persoonlijke ontwikkeling.
Voor iedereen die behoefte heeft aan verdieping, verheldering en aan het oplossen van hardnekkige patronen.
Voor iedereen die vat wil krijgen op verschillende vormen van conditionering en loyaliteit
De opleiding is geaccrediteerd door verschillende beroepsverenigingen.
Meld je aan via het contactformulier voor een gratis intake/kennismakingsgesprek
Woon je te ver weg maar wil je hier toch mee aan de slag?
Online cursus Ontspannen jezelf zijn.
Ik leer je allerlei beelden en ideeën over jezelf, die niet bijdragen aan jouw levensgeluk, los te laten. Ik biedt je een stappenplan aan waar ik al meer dan 20 jaar mee werk en wat zijn effectiviteit heeft bewezen.
Lees meer over de online cursus Ontspannen jezelf zijn
