You are here: Home » Klik hier voor meer verlegenheid artikelen » Verlegenheid herkennen en verkennen

Verlegenheid herkennen en verkennen

 

Wat is verlegenheid?

  • Is het een persoonlijkheidsstoornis?
  • Is het een angststoornis?
  • Is het een karaktertrek?
  • Is het een overlevingsstrategie?
  • Is het een emotie?

Verlegenheid wordt door verschillende wetenschappers gezien als een karaktertrek of een persoonlijkheidskenmerk.

Dat is begrijpelijk; de emotionele, mentale en lichamelijke stress, die verlegenheid veroorzaakt, beïnvloedt je hele persoonlijkheid. Daardoor ben je snel geneigd te denken dat je er niets aan kunt doen. Sommige mensen denken dat ze zo geboren zijn, omdat ze zich niet kunnen herinneren dat ze zich ooit anders hebben gevoeld. Ik ben het volstrekt niet eens met de veronderstelling dat verlegenheid een aangeboren karaktertrek is.

Je bent niet verlegen maar je voelt je verlegen.

Het is een vorm van angst die zich voornamelijk afspeelt in contact met andere mensen. Het gevoel veroorzaakt spanning in je lichaam, waardoor je verkrampt. Vervolgens beïnvloedt het je gedrag; je blijft op een afstand en blokkeert in je spontane impulsen. Evenals de emotie jaloezie, omvat verlegenheid verschillende gevoelens; angst, onzekerheid, schaamte en schuld en wellicht ook boosheid en jaloezie.

In ieder geval is verlegenheid sterk verbonden met angst, onzekerheid en schaamte.

Maar hoe is deze angst dan ontstaan?  Verlegenheid kan allerlei oorzaken hebben; gebrek aan sociale vaardigheden, niet geleerd hebben om voor jezelf op te komen, een over beschermde opvoeding of overheersende familielid, gepest zijn, een angstige moeder of een gebrek aan veiligheid, intimiteit en structuur de eerste levensjaren, een traumatische ervaring zoals een scheiding van de ouders op jonge leeftijd, instinctief vluchtgedrag, gebrek aan zelfvertrouwen maar ook hooggevoeligheid kan leiden tot verlegenheid.  Vaak is de oorzaak een combinatie van factoren.

Situaties waarin verlegenheid vaak voorkomt

Je kunt je voortdurend verlegen voelen, of je kunt je in bepaalde situaties verlegen voelen, bijvoorbeeld in sociale situaties waarin verwacht wordt, dat je over ‘koetjes en kalfjes’ kunt praten. In dat geval spreken we van een sociale angst.

Verlegenheid treedt vaak op in nieuwe situaties zoals een eerste werkdag, een eerste bijeenkomst van een cursus of tijdens informele bijeenkomsten als feestjes en borrels. Je weet niet wat je moet zeggen of je hebt het idee dat je iets interessants te melden moet hebben. Je weet niet hoe je contact moet leggen en wordt geremd door de spanning die je ervaart of de angst dat je gaat blozen, waar je je wellicht weer voor schaamt.

Verlegenheid speelt ook op in ontmoetingen met het andere geslacht, vooral wanneer er sprake is van daten. Veel mensen hebben last van verlegenheid in situaties waarin ze beoordeeld worden of waarin ze te maken hebben met iemand die een hoge positie heeft.

Hoe uit zich jouw verlegenheid?

De meeste mensen die verlegen zijn houden zichzelf in, blijven op een afstand en blokkeren hun spontane impulsen. Dus ze worden passief. Maar er zijn nog meer vormen van gedrag die ontstaan door verlegenheid.

  • Passief gedrag, d.w.z. je houdt je mening, gevoelens en ideeën in.
  • Afhankelijk gedrag, je stemt je af op mensen die belangrijk voor je zijn.
  • Weinig initiatiefrijk, je neemt zelf geen initiatieven maar wacht af wat anderen doen.
  • Vermijdingsgedrag. Je vermijdt situaties waar je geconfronteerd wordt met verlegenheid.
  • Vermijden van sociale situaties.
  • Vermijden van nieuwe situaties.
  • Gesloten gedrag.  Je uit je niet over jouw gevoelens en gedachten.
  • Gespannen houding. Je voelt voortdurende fysieke spanning.

Het voordeel van verlegenheid

Het klinkt misschien gek dat verlegenheid je ook iets oplevert, want het voelt alsof je er alleen maar last van hebt. Maar wees eens eerlijk naar jezelf en ga eens na welke situaties je niet aangaat door jouw verlegenheid. De kans is groot dat je situaties vermijdt, zoals verjaardagen, feestjes of borrels. Wanneer mensen weten dat je verlegen bent nemen ze het jou niet kwalijk dat je niet komt. Zo hoef je geen lastige situaties aan te gaan die anderen wel aangaan. Denk niet dat het voor niet verlegen mensen altijd makkelijk is. Het enige wat je hierover kan zeggen is dat anderen het makkelijker vinden om de angst te overwinnen om nieuwe situaties aan te gaan of het iets makkelijker vinden om zich te uiten. Sociale bijeenkomsten is voor veel mensen een uitdaging, omdat ieder mens kwetsbaar is voor afwijzing. Daarnaast kan jouw verlegenheid er voor zorgen dat mensen jou ontzien of zaakjes voor je aanpakken en oplossen.

Verlegenheid veroorzaakt lichamelijke stress

Omdat verlegenheid een angstig gevoel is, veroorzaakt het lichamelijke angstreacties zoals  pijn in de buik, darmkrampen, gespannen spieren, hartkloppingen, misselijkheid en zweten. Angst zet het lichaam aan tot overlevingsgedrag. Als er gevaar dreigt maakt het lichaam adrenaline aan om het lichaam voor te bereiden op vechten, vluchten of bevriezen. Het is een oeroude reactie van de mens op dreigend gevaar. Daardoor ga je scherper waarnemen,  gaan de ademhaling en hartslag sneller en de spijsvertering versneld om meer energie te leveren. Om deze angstreacties te voorkomen ga je situaties vermijden waar je verwacht deze lichamelijke stresssymptomen te krijgen. Dat lijkt logisch maar heeft een averechts effect. De angst voor bepaalde situaties blijft bestaan en je wereld wordt steeds kleiner. Het probleem groeit stiekem. De kans is groot dat je last krijgt van eenzaamheid en om hiermee om te gaan kun je meer gaan eten of drinken. Vermijden is vluchtgedrag. Daarmee wordt jouw verlegenheid niet opgelost!

Ben je verlegen in specifieke situaties of voel je je altijd en overal verlegen? 

Doe de gratis Test je verlegenheid en krijg helder hoe verlegen je bent en welke gedachten en gevoelens een rol spelen bij jouw verlegenheid.

  Ja, ik ontvang graag de Test je verlegenheid
dit veld niet invullen s.v.p.

Ik ben tot mijn dertigste ernstig verlegen geweest. Om dit te overwinnen heb ik van alles gedaan en tien jaar later gaf ik Assertiviteitstrainingen voor een van de grootste training bureaus in Nederland. Ik heb de afgelopen twintig jaar honderden mensen geholpen in het overwinnen  van  verlegenheid. Voor iedereen die thuis in zijn eigen tijd aan de slag wil met verlegenheid, heb ik een online cursus ontwikkelt gebaseerd op zowel mijn persoonlijke- als werkervaring.

Beperkt verlegenheid jouw leven en jouw mogelijkheden? 

Lees meer over de online cursus Overwin je verlegenheid

INTERESSANT ARTIKEL? Wil je het delen met je netwerk?

Marja heeft dertig jaar ervaring in het begeleiden van mensen bij de ontwikkeling van hun Emotionele Intelligentie en het loskomen van vroegkinderlijk trauma. Zij is auteur van het boek 'Emoties wat moet ik ermee?' en 'ABC van 15 emoties'. Marja heeft een effectief stappenplan ontwikkeld dat je helpt om emoties beter te herkennen, te accepteren en te uiten. Ze is getrouwd, heeft een volwassen dochter en woont en werkt in Amersfoort.

https://www.omgaanmetemoties.nl