Vijf tips in het omgaan met irreële angst
Angst heeft een overlevingsfunctie.
Het waarschuwt je bij mogelijk gevaar. Helaas hebben veel mensen last van angst in situaties die niets met overleven te maken heeft. Bijvoorbeeld angst om in een grote groep te spreken, angst om een mening te geven, angst om iets te vragen, angst voor afwijzing of kritiek. Het zijn meestal irreële angsten omdat je leven niet op het spel staat. Maar dit gegeven is niet voldoende om de angst los te kunnen laten.
Wat is de oorzaak van irreële angst?
Het is belangrijk om de werking van angst te begrijpen. Je neemt waar door middel van de zintuigen. Je hoort, ziet, ruikt, proeft en voelt. Normaal gesproken gaat informatie via de zintuigen naar de neo-cortex, het zogenaamde ‘nieuwe brein’. Dit deel van de hersenen analyseert binnengekomen informatie en bedenkt een weloverwogen reactie. Wanneer de zintuigen iets waarnemen dat in je hersenen verbonden is aan een vervelende emotionele herinnering wordt de amygdala, een kleine klier in de hersenen, gealarmeerd. Het registreert een zekere mate van gevaar en dat roept een fysieke en emotionele reactie op. Die reactie is gericht op overleven.
Het waarschuwingssysteem van de amygdala
De amygdala is vernoemd naar de amandelvormige structuur van dit deel van de hersenen en functioneert als een beveiligingssysteem. Elke situatie waarin je je begeeft wordt door de amygdala beoordeeld op eventuele gevaren. Deze informatie komt binnen via de zintuigen. De amygdala heeft alle emotionele herinneringen van situaties die vervelend en angstig waren uit het verleden opgeslagen. Het is je waarschuwingssysteem dat aangeeft dat je in een situatie terecht bent gekomen die mogelijk gevaarlijk voor je is. Als er gevaar wordt waargenomen, dan wordt je alarm in werking gezet. Dat alarm mobiliseert energie en de hormonen razen door je lichaam om je voor te bereiden op vechten of vluchten. Het nadeel van de amygdala is dat deze nogal snel conclusies trekt. Dit kliertje werkt sneller dan je neo-cortex (het rationele deel van je hersenen) en kan er met zijn ‘interpretatie’ behoorlijk naast zitten. De amygdala is niet zorgvuldig. Gevaar is gevaar en overleven is voor dit orgaan het grootste goed. Daarbij vergelijkt de amygdala de huidige situatie met situaties uit het verleden. Als er maar één element hetzelfde is, een geluid, een beeld, een geur, dan slaat het alarm. Die ene indruk is voor de amygdala voldoende om in actie te komen.
Hoe de amygdala werkt heb ik goed kunnen waarnemen bij de mussen in mijn tuin. Dat zijn er ruim vijftig en worden er steeds meer omdat ze doorvertellen dat ik lekker zaad strooi. Het is me opgevallen dat ze elkaar voortdurend waarschuwen; Een mus geeft een paar keer een kort, hard geluid. Op dat moment vliegen alle mussen snel in een boom of een struik zodat ze niet meer zichtbaar en hoorbaar zijn. De aanleiding kan iets simpels zijn zoals een buurman die de deur hard dicht gooit of een overvliegende meeuw. Het had natuurlijk een roofvogel kunnen zijn. Van de vijftig keer is het hoogstwaarschijnlijk negenenveertig keer niet nodig geweest om weg te vliegen, maar ze nemen het zekere voor het onzekere. Zo reageert onze amygdala ook.
Zo kan het gebeuren dat je angstig reageert op het gedrag van iemand zonder dat er een duidelijke aanleiding is.
Als je precies zou kunnen onderzoeken waar je reactie vandaan komt dan is het zeer waarschijnlijk dat je amygdala informatie heeft binnengekregen die lijkt op iets dat vroeger gevaar voor je betekende. Een stem of houding van iemand kan lijken op een stem of houding van iemand van vroeger waar je slechte herinneringen aan hebt en die je meestal al lang vergeten bent. Die stem of houding is vaak al voldoende om het alarm af te laten gaan waardoor je bijvoorbeeld bang wordt om iets te doen of te zeggen.
Het effect van irreële angst
Emotionele herinneringen kunnen zorgen voor stressvolle situaties en leiden tot ineffectief gedrag omdat je reactie wordt bepaald door het alarm dat afgaat en niet door wat op dat moment een passende reactie zou zijn. Je houdt je in, je geeft toe of je doet iets wat je niet wilt doen. Je gevoel van zelfvertrouwen wordt aangetast. Omdat je amygdala al een rol speelt bij je vroegste emotionele herinneringen, voordat je woorden had, kan het gebeuren dat je geen idee hebt waarom je zo gespannen of angstig bent.
Hoe kun je met irreële angst omgaan?
Tip 1 Analyseer de interpretatie van de situatie
Angst wordt vaak veroorzaakt door de gedachten en interpretaties die we hebben ten aanzien van een bepaalde gebeurtenis of een persoon. Dat kan geheel onbewust zijn. Daarom is het belangrijk dat je helder krijgt welke gedachten je hebt op het moment dat je last krijgt van angst. Zo kun je de gedachte hebben dat niemand geïnteresseerd is in jouw mening of in jou waardoor je bang bent om je mening te geven. Als het mogelijk is ga je na of je interpretaties kloppen door feedback te vragen aan de betreffende mensen.
Tip 2 Analyseer je basis overtuigingen
Tijdens de eerste levensfase trek je conclusies over jezelf, over hoe mensen zijn en hoe de wereld werkt. De conclusies maak je op basis van de ervaringen in je leefomgeving. Deze conclusies worden basisovertuigingen. Ze gaan bijvoorbeeld over of je de moeite waard bent, of de wereld voor je open ligt, of mensen te vertrouwen zijn en of je voor iets moet vechten. De conclusies die we al jong trekken verdwijnen vaak in ons onderbewustzijn. Het helpt om je fantasie te gebruiken door jezelf de vraag te stellen; wat zou iemand over zichzelf of anderen kunnen denken als hij bang is om……..
Tip 3 stel je verwachtingen bij
Stel dat je veel spanning ervaart tijdens overlegsituaties in grote groepen. Eigenlijk verwacht je dat de voorzitter of een collega je de ruimte geeft om je mening te geven. Je bent nu eenmaal geen vechter. Als dat niet gebeurt verwijt je anderen dat ze egoïstisch zijn en niet sociaal vaardig. Dus je verwacht eigenlijk dat anderen je helpen, ze zouden je moeten helpen. Dat is een irreële verwachting en gaat voorbij aan je eigen verantwoordelijkheid. Dat wil niet zeggen dat het niet fijn zou zijn als iemand een hand uitreikt. Helaas is dat meestal niet de realiteit.
Tip 4 Laat oude beelden los
Nadat je inzicht hebt gekregen in je veronderstellingen, basisovertuigingen en verwachtingen kun je bijvoorbeeld door een ritueel dit oude beeld van jezelf en de wereld om je heen, loslaten. Bijvoorbeeld door een kenmerkend voorwerp te verbranden of een brief te schrijven aan dit deel van jezelf en voor te lezen.
Tip 5 Gebruik een hulpbron
Een hulpbron kan van alles zijn; een inspirerend persoon die jou in gedachten aanmoedigt, een voorwerp die je bij je draagt of een deel van jezelf die je kracht geeft. Ik ga er van uit dat we alles in ons hebben; zowel een angstig deel als een agressief deel en iets hier tussen in. Het is de kunst contact te maken met dit deel in je die geen angst heeft maar juist een drijfveer heeft om te doen wat je graag wilt doen.
Wil je meer inzicht in de oorzaak van jouw angst?
Meld je aan via het contactformulier.
Cursus Emoties wat moet ik ermee?
De meeste mensen hebben geen onderwijs of opvoeding gehad in het omgaan met emoties. Dat is vreemd want emoties liggen aan de basis van onze persoonlijkheid en ze dragen zorg voor ons welzijn.
In drie losse dagen behandelen we alles wat je over emoties moet weten en word je je bewust hoe je zelf met emoties omgaat.
Wil je eerst gratis kennismaken om te kijken of dit iets voor je is? Meld je aan via het contactformulier.
Ben je een professional die met mensen werkt?
Leer een effectief stappenplan om emotionele intelligentie te ontwikkelen bij je cliënten. De opleiding is geaccrediteerd bij verschillende beroepsopleidingen. Meer info vind je hier:
BASIS OPLEIDING EMOTIONEEL MEESTERSCHAP VOOR PROFESSIONALS
De Basisopleiding Emotioneel Meesterschap voor professionals is geaccrediteerd door verschillende beroepsorganisaties.
