Hoe verwerk je een pijnlijke gebeurtenis?

We worden allemaal wel eens geconfronteerd met leed.

In deze maakbare wereld wil je dat het liefst negeren. Dit leed maakt je nederig voor het lot, waar je niets over te zeggen hebt. Hierin ben je machteloos. Het enige wat je kan doen is de moed verzamelen om dit leed onder ogen te zien en respect te hebben voor het zelfhelende vermogen van je lichaam en geest.

Eén van de belangrijkste functies van onze emoties is de verwerking van pijnlijke of ingrijpende gebeurtenissen.

Dat kunnen recente gebeurtenissen zijn maar ook oudere situaties of gebeurtenissen uit je jeugd. Dat zijn bijvoorbeeld situaties die te maken hebben met verlies. Dat kan het verlies van een dierbare persoon zijn maar ook het verlies van een baan waar je aan gehecht was, een relatie of een huis, een huisdier etc.  Dit verlies kun je verwerken als je de emoties toestaat die je daarbij hebt ervaren en de gebeurtenis een plaats kunt geven in je leven.  Het verwerken van een ingrijpende gebeurtenis is een geleidelijk proces dat min of meer zijn eigen leven leidt. Het beste wat je kunt doen is je eraan overgeven. Er zeker niet tegen te vechten. Je zult ontdekken dat het sterker is dan jouw wil. Dit proces noemen we ook wel een rouwproces.

Daarnaast kan een verlies ook sociale en financiële gevolgen hebben. Verlies van een goedbetaalde baan kan leiden tot gedwongen verkoop van een woning. Een verhuizing kan weer leiden tot verlies van goede buurtcontacten. Er ontstaat een sneeuwbaleffect van verliezen.

Het verwerken van pijnlijke gebeurtenissen verloopt vaak in fases

Tijdens de eerste fase ervaar je meestal gevoelens van verwarring en ongeloof. Je kunt niet geloven dat de gebeurtenis heeft plaats gevonden. Je denkt: ‘Het kan niet’, ‘Het is niet waar’. Na een paar dagen kan het besef van deze gebeurtenis tot je zijn doorgedrongen maar dat kan ook langer duren.

Wanneer de pijnlijke gebeurtenis werkelijk tot je is doorgedrongen kun je heftige emoties ervaren.

Verdriet, boosheid en angst komen en gaan. Je hebt hier geen controle op. Ze komen op de meest onverwachte momenten. Bij verlies ervaringen ervaar je naast verdriet ook boosheid en angst. Boosheid heeft naast andere functies ook een verwerkingsfunctie. Je kunt je voorstellen dat je na het verlies van een baan je je ook boos kunt voelen. Vooral als je jarenlang loyaal bent geweest en het beste van jezelf hebt gegeven. Terechte boosheid in dit geval zul je zeggen. Het wordt al wat lastiger om boosheid te erkennen bij het verlies van een dierbare. Maar ook hier kunnen boze gevoelens de kop op steken omdat je je in de steek gelaten voelt. Het kan zijn dat de emoties laag voor laag naar buiten komen. Sommige mensen gaan eerst door een laag boosheid heen om bij hun verdriet te kunnen komen. Bij anderen ligt het verdriet op de voorgrond en komt daarna de boosheid naar voren. Angst en schrik is ook een verwerkingsreactie, die zich vaak fysiek uit. Bijvoorbeeld bij een auto-ongeluk kan je lichaam nadien helemaal gaan trillen.

Deze emotionele uitbarstingen kunnen zich afwisselen met periodes dat je helemaal niets voelt. Je kunt het gevoel hebben dat je van een afstand naar jezelf kijkt en de rest van de wereld. Het leven gaat door maar je voelt je er helemaal niet bij betrokken. Je voelt je leeg en gedeprimeerd.

Er kunnen ook allerlei fysieke reacties optreden, zoals slaapproblemen of juist te veel slapen, misselijkheid, geen zin in eten, concentratieproblemen.

Het is moeilijk te zeggen hoelang deze periode duurt. Dat is afhankelijk van de ernst van de situatie, van je persoonlijkheid, (kun je dit aan) je levenservaringen (heb je meerdere ingrijpende gebeurtenissen meegemaakt) en de mate van steun van de omgeving.

“Het verdriet komt opzetten wanneer het wil en brengt emoties naar boven, waarvan ik niet wist dat ik ze had. Ik word erdoor overspoeld: de emoties slingeren me heen en weer, en laten me alle hoeken van mezelf zien. En ik heb er geen grip op: het overvalt me als een golf die me onverwacht meesleurt. Ik kan er geen weerstand aan bieden. Mijn enige antwoord is het te ondergaan.”

Mariska Jansen Filosofie Magazine mei 2008

Tijdens dit proces is het belangrijk dat je steun krijgt van familie en vrienden.

Vooral van mensen die goed kunnen luisteren en waarbij je jezelf kan zijn. Het is ook belangrijk dat je praat over het hoe en het waarom van het verlies en wat het voor je betekent. Al pratend nodig je de emoties uit om naar boven te komen. Dat is dan ook vaak een reden waarom men er niet over wil praten, omdat de emoties dan naar boven komen. Alleen dan stagneert het verwerkingsproces juist.

Door een dergelijke ervaring realiseer je je ten diepste dat het leven eindig is.

Dit maakt dat je kunt besluiten je leven drastisch te veranderen. Dat kan betekenen dat je minder wilt werken en meer tijd wilt besteden aan je gezin of meer vrije tijd wilt hebben om fijne dingen te doen. Soms leiden ingrijpende gebeurtenissen tot grote levenskeuzes, zoals het beëindigen van een relatie, het kiezen voor een totale andere werk richting of verhuizen.

Je bent geleidelijk minder bezig met deze pijnlijke gebeurtenis of verlies en je wordt steeds minder overvallen door emoties. Het is de fase van berusting. Als de gebeurtenis grotendeels is verwerkt, ontstaat er weer zin in het leven en is er weer interesse voor de omgeving.

Rick verloor zijn vrouw aan kanker. Door dit verlies ging hij zich afvragen wat de zin van zijn leven was.   Hij realiseerde zich dat hij altijd gedaan had wat van hem verwacht werd. Zo had hij de zaak van zijn vader overgenomen terwijl hij daar helemaal geen plezier aan beleefde. Hij nam de tijd om te ontdekken waar zijn echte interesse lag.  Door toeval (als dat bestaat) kwam hij in aanraking met geestelijk gehandicapte kinderen. Zijn hart ging open in deze ontmoetingen. Hij verkocht de zaak en liet zich omscholen. Naast het gemis van zijn vrouw was hij voor het eerst in staat om echt te genieten van zijn werk en had hij het gevoel dat hij betekenis had voor anderen.

Een verstoord verwerkingsproces

Het bovenstaande verwerkingsproces verloopt lang niet altijd vlekkeloos. Het valt ook niet mee om je over te geven aan heftige emoties en dan ook nog gedurende een langere periode. Je bent niet klaar met één huilbui of één gesprek. Het is begrijpelijk dat je daar geen zin in hebt. Vooral als je nogal rationeel bent ingesteld zou je tegen jezelf kunnen zeggen: ’Kom op, laten we het achter ons laten’ of ‘’Ik moet weer verder’. Je denkt dat het alleen maar erger wordt als je er over praat. En dat is ook zo. Het wordt erger omdat je dan gaat ervaren wat het emotioneel bij jou gedaan heeft. Dat kun je alleen maar ervaren door de ruimte te geven aan verdriet, boosheid en angst. ‘Je kunt het beter laten rusten’, zeg je. Helaas hebben we hier niets over te zeggen. De kans is groot dat dit proces, waar je geen controle over hebt beangstigend is. Dat is begrijpelijk en dit onder ogen zien zou het proces weer op gang kunnen brengen.

Hoe meer je het proces probeert tegen te houden hoe langer het duurt.

De natuur heeft in dit geval zijn eigen wetten. Die zijn sterker dan jouw wil. Als je geen ruimte geeft aan de emotionele verwerking dan heeft dat consequenties.

Oude onverwerkte emoties zorgen voor een verstarring in ons gedrag, patroonmatige reacties, verkeerde interpretaties, vermoeidheid door opgeslagen energie die zich vast zetten in gespannen spieren of gevoelige organen ( o.a. maag, darmen)

Posttraumatische stressstoornis

Uiteindelijk kan een te lange verstoring van het verwerkingsproces leiden tot een posttraumatische stres stoornis. De symptomen zijn: regelmatige herbeleving van de gebeurtenis, overvallen worden door spanning, angst en paniek als je op de een of andere manier wordt herinnerd aan de gebeurtenis, nachtmerries, slaapproblemen, hartkloppingen, hyperventilatie, het vermijden van situaties die je aan de gebeurtenis herinneren, je voelt je vervreemd van anderen en van de gewone gang van zaken, concentratieproblemen, weinig kunnen hebben, snel geïrriteerd, emotionele overgevoeligheden en over emotionele reacties. In dit geval is het aan te raden professionele hulp te zoeken.

Hulp bij het verwerken van oude pijn

Onderdrukte emoties liggen opgeslagen in ons lichaam in opeenhoping van fysieke spanning of in de cellen van onze organen. Daarom is een van de beste methoden om emoties te verwerken een vorm van lichaamswerk. Zoals haptonomie, bio- energetica, Reichiaans ademen, Postural integration. Samen met het laten gaan van onverwerkte gevoelens, komen meestal ook oude herinneringen mee die je totaal bent vergeten.

Door je emoties opnieuw te herbeleven ontdek je ook welke gekwetstheden je in je kindertijd hebt gehad en wat voor conclusies je hebt getrokken. Vooral over jezelf; bijvoorbeeld ‘ik was een last’, ‘ik deed er niet toe’, ‘ik moest gehoorzamen’, ‘ik was dom’ etc. Deze inzichten leiden ertoe dat je leert begrijpen waarom je nog steeds bepaald gedrag vertoont en dezelfde patronen uitleeft. Waarom je moeite hebt met autoritair gedrag, waarom je je niet uit maar indirect laat merken dat je het ergens niet mee eens bent. Waarom je altijd zo fel reageert als je kritiek krijgt etc.

Het verwerken van deze oude emoties geeft je de ruimte om jezelf opnieuw te definiëren. Ik ben niet stom, ik mag er zijn, ik heb kwaliteiten, ik ben liefdevol etc

Heb je hulp nodig bij het verwerken van oude pijn?

Heb je moeite om met emoties om te gaan?

Wil je leren om met verdriet en pijn van je dierbaren om te gaan?

Wil je leren om meer ruimte te geven aan je eigen emoties?

Ben je al even bezig met  je persoonlijke ontwikkeling?

Heb je behoefte aan verdieping, verheldering en aan het oplossen van hardnekkige patronen?

Heb je behoefte aan een persoonlijke en professionele ontwikkeling?

Kijk eens naar de geaccrediteerde OPLEIDING EMOTIONEEL MEESTERSCHAP