Wat is de emotionele impact van een burn-out?

Een burn-out is een grote tegenslag die leidt tot een ingrijpende verandering  

Een ingrijpende verandering heeft een diepgaande werking op onze emoties.

Dat heeft te maken met drie illusies, van waaruit we leven.

1 We leven vanuit de illusie van een voorspelbaar leven

De meeste mensen gaan er niet vanuit dat hen iets naars overkomt. Je plant je leven en je carrière en ziet jezelf in de toekomst. Je gaat trouwen met het idee dat je bij elkaar blijft tot de dood je scheidt, ook al is, gezien de cijfers, deze kans heel groot. Je koopt een duur huis samen met je partner want je gaat er niet vanuit dat een van beiden ernstig ziek of werkloos wordt. We gaan er vanzelfsprekend vanuit dat het leven voorspelbaar is. En dat is een illusie. Blijkbaar is deze illusie nodig om een prettig leven te leiden. Pas als je iets dramatisch overkomt, zoals een burn-out, ontwaak je met een schok uit deze illusie en sta je stijf van de emotionele stress; je voelt je kwetsbaar, onveilig en onzeker over de toekomst. Deze heftige emoties zijn een reactie op dit besef. Dat is moeilijk om onder ogen te zien.

2 We leven vanuit de illusie dat we controle hebben over ons leven.

Het is een menselijke behoefte om controle te willen hebben over je leven. Je kunt je afvragen hoeveel controle we werkelijk hebben over ons leven, maar we willen het in ieder geval geloven. Deze behoefte is verbonden met de behoefte een autonoom mens te zijn, die zelf bepaald hoe hij wil leven. Autonomie is een hoog goed in de westerse samenleving. Je kiest je partner, je vrienden, je woonomgeving, je werk, of je wel of niet kinderen wilt en het aantal kinderen. Het idee dat je controle hebt over deze individuele keuzes, geeft een gevoel van zekerheid en veiligheid. Maar onze zogenaamde eigen keuzes zitten vol verwachtingen die lang niet altijd uitkomen: Je kiest je partner maar als je haar/hem beter leert kennen vallen je onaangename eigenschappen op waar je geen invloed op lijkt te hebben. Je kiest je vrienden maar ze stellen je ook teleur, waar je geen invloed op hebt. Je kiest je werk waarvan je dacht dat je er gelukkig van zou worden maar dan blijk je op een gegeven moment met een burn-out thuis te zitten. Wanneer je beseft dat je geen enkele controle hebt over de situatie, kun je overvallen worden door allerlei emoties: angst, vertwijfeling, paniek, boosheid, machteloosheid, onzekerheid en verdriet. De meeste mensen zullen er alles aan doen om niet in dit emotionele mijnenveld terecht te komen.

3 We leven vanuit de illusie dat het leven rechtvaardig is.

Veel mensen leven in de veronderstelling dat wie goed doet, goed ontmoet. Dat zal vaak het geval zijn maar ook heel vaak niet. Stel je voor dat je in een rij wachtenden iemand voor laat gaan, laten ze jou dan ook voorgaan? Stel je bent heel belangstellend naar iemand zijn verhaal, is diegene dan ook heel belangstellend naar jouw verhaal? Je kent vast wel iemand in je omgeving die een typische helper is; helpt op school, bij de voetbalvereniging, bij collectes langs de deur. Wordt dit goed doen ook terugbetaald? Natuurlijk bereik je meer als je aardig en hulpvaardig bent. Maar wanneer het er op aan komt kun je behoorlijk teleurgesteld raken in de mensheid of in het leven.

Door een burn-out kun je verschillende zaken verliezen.

Je verlies het vanzelfsprekende gezonde lichaam.

En daardoor verlies je al die dingen die je vanzelfsprekend deed; sporten, uren shoppen, op stap gaan. Je moet al je grenzen aan mogelijkheden terugbrengen naar een minimale ruimte die je met veel geduld weer leert op te bouwen.

Je verliest je baan tijdelijk of voor goed

Wij zijn in essentie sociale wezens. We willen ons verbinden met andere mensen en opgenomen worden in een groep waar we gezien, gehoord en gewaardeerd worden. Voor sommige mensen maakt de aard van het werk zelfs niet uit. Ze willen gewoon deel zijn van een fijn team. Voor hen is de sfeer belangrijker en de sociale contacten. Wanneer je een plek verliest waar je bij hoorde, verlies je een belangrijke levensinvulling en vervulling.

Doordat je je baan verliest, verlies je een plek waar je betekenis had

Naast de behoefte om deel te zijn aan een groep, is het voor veel mensen ook belangrijk om zich te kunnen ontwikkelen, uitdagingen aan te gaan, zich te onderscheiden van anderen en betekenis te hebben in de samenleving. Zonder jouw professionele bijdrage, ga je je afvragen wat voor betekenis je nu nog hebt in de samenleving. Dat kan een groot gemis zijn, want ook hier verlies je een belangrijke levensinvulling en vervulling. Het kan het gevoel geven dat het leven zonder betekenis geen zin heeft.

Doordat je je baan verliest, verlies je je identiteit

Wanneer je op een feestje gevraagd wordt; ‘wie ben je?’ of ’wat doe je?’, dan antwoord je meestal met het beroep dat je uitoefent. ‘ Ik ben coach/ trainer’, zeg ik meestal. Dus in de taal identificeer je je met een beroep. Daarnaast voelt het ook vaak zo dat je iemand bent op het werk: je bent beleidsmedewerker, je bent leidinggevende, je bent een HRM manager of je bent een verantwoordelijke medewerker. Als dit wegvalt, valt ook je identiteit weg die daarmee is verbonden. Je kunt je nu afvragen; ‘wie ben ik nu?’ zonder een deskundige rol. Je hebt geen status meer. Wellicht krijg je nu het idee dat je nutteloos bent en straks een zielige werkloze. Dit kan je positieve zelfbeeld onderuit halen en je gevoel van eigenwaarde ondermijnen. Dus door verlies van je baan verlies je een groot deel van je leven

De emotionele impact van een burn-out

Je wilt antwoord op de vragen: Waarom gebeurt dit en waarom gebeurt dit met mij? Je gaat er vanuit als je het rationeel begrijpt dat je het dan kan accepteren. Daardoor hoopje weer rust in je hoofd te krijgen en de emoties tegen te houden. Maar ook al krijg je daar een antwoord op, het zal je geen innerlijke rust geven. Wanneer het denken geen oplossingen meer biedt kan de realiteit echt tot je doordringen. Dan komen de emoties; Woede om het gevoel van onrecht, machteloosheid dat je geen invloed hebt, moedeloosheid omdat je geen perspectief ziet, angst voor de toekomst en verdriet om het verlies. Al met al kun je je ontredderd voelen en dat wil je liever vermijden.

Veel mensen vragen zich af: Emoties wat moet ik ermee?

Want ze hebben niet geleerd er mee om te gaan op een goede manier. Wellicht heeft onze Calvinistische achtergrond hier mee te maken; niet bij de pakken neer zitten, niet lullen maar poetsen. Helaas laten gevoelens zich niet zo gemakkelijk negeren. Ieder mens heeft emoties, of je dat nu wilt of niet. Als je zegt: ‘Ik heb er niets mee’, dan is dat de manier waarop je met emoties omgaat, want je hebt ze. Je kunt emoties onderdrukken, maar daarmee zijn ze nog niet weg. Het niet aan gaan van je emoties kan leiden tot gezondheidsproblemen, oplopende stress, cynisme, rusteloosheid, concentratieproblemen, lusteloosheid en depressiviteit. Emoties gaan zich ondergronds in het lichaam kenbaar maken. Zo kan angst je misselijk maken, of buikpijn geven, woede maagkrampen tot gevolg hebben en verdriet hoofdpijn veroorzaken. Dit zijn een aantal voorbeelden, maar we hebben allemaal zo onze specifieke gevoelige plekken in ons lichaam waar we last van krijgen als we te maken hebben met emotionele stress. Dus het is belangrijk om ruimte te geven aan emoties. Een belangrijke functie van emoties is het verwerken van tegenslag en teleurstelling. Bij het loslaten van nare ervaringen hebben we onze emoties nodig. Onze ratio kan van alles verklaren en analyseren maar kan er niet voor zorgen dat de ervaring wordt verwerkt.

Het onderdrukken van emoties heeft schadelijke gevolgen voor je gezondheid, het beperkt je in sociale relaties en in de kwaliteit van leven. Daarnaast kan het leiden tot cynisme,  vervreemding of depressie. Er zijn veel manieren om niet te hoeven voelen. Zo kun je emoties weg rationaliseren of bagatelliseren.

Wil je ontdekken welke strategie jij hebt om emoties te vermijden?

Wil je inzicht krijgen in de oorzaak van jouw burn-out?

Wil je leren beter grenzen aan te geven?

Wil je een beter inzicht krijgen in jouw valkuil?

Wil je leren beter in balans te leven en werken?

Wie zijn eigen gevoelens goed kent en accepteert, kan zich gemakkelijker verplaatsen in de emoties van anderen.

Wil je eerst gratis kennismaken?